Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 11

[George de Lalaing]

LALAING (George de) geboren 1535 à 1540, heer van Ville, daarna graaf van Rennenberg, was de tweede zoon van Philips de Lalaing, graaf van Hoogstraten, en van Anna, gravin van Rennenberg. Toen Groningen, Vriesland en Overijssel, in het laatst van 1576, zich met de Algemeene Staten hadden vereenigd, werd hij, in de plaats van Billy, tot Stadhouder benoemd. In het eerst gedroeg hij zich met groote gematigdheid en wijsheid, bevorderde 's lands vrijheid en welzijn aldaar op velerlei wijze, en was een der afgevaardigden der Staten-Generaal tot den vredehandel te Keulen, 10 Jan. 1579, ook bevorderde hij het sluiten van de Unie van Utrecht. Doch toen alles zich in de zuidelijke gewesten met den koning verzoende, toen al zijne bloedverwanten de zijde der Staten verlieten, wankelde ook de deugd van Rennenberg, en hij verried, door de verrassing van Groningen, de belangen des vaderlands. Zijn overgang tot den koning werd beslist door een bijzonder contract, dat hij in zijn gouvernement over Friesland, Groningen, Overijssel en Drenthe, door den koning zou bevestigd, dat het grondgebied van Ville, waarvan hij heer was, tot marquizaat worden verheven, en dat hij onder de eerste

[p. 46]

zou zijn, die tot ridder van het gulde vlies werd benoemd; dat de prins van Parma hem twee regementen zou geven; dat men hem terstond bij het teekenen van het contract 20,000 gouden kroonen zou betalen; dat de drossaarts van Harlingen, Staveren en Leeuwarden, zoodra zij den koning trouw hadden gezworen f 1200 pensioen zouden hebben, in hun pensioen bevestigd worden en onder de Grietmannen opgenomen; dat men aan Greyter, staatsraad der provintie, en aan Bogle, secretaris van het graafschap Rennenberg, die veel tot de schikking had bijgedragen, ieder f 600 pensioen zou geven; dat werden deze twee en de drossaarts door de Staten van hunne goederen beroofd, zij met andere goederen in Friesland naar evenredigheid beloond mogten worden; dat de heer van Gouden hem, de auteur der schikking, van den koning een brief zou ontvangen, die getuigde welke goede diensten hij bewezen had, en werden ook zijne goederen verbeurd verklaard, men hem f 2000 pensioen zou geven, al slaagde ook de onderneming niet; dat het hem niet zou worden gegeven, zoo de goederen hem werden weêrgegeven, en dat den heer van Coudenhem 8000 gouden kroonen zouden betaald worden tezelfden tijd als aan Rennenberg op de kermis te Keulen.

Behalve deze ééne daad, misschien te streng door onze voorvaderen, zonder in achtneming der omstandigheden, veroordeeld, is weinig in Rennenberg te laken. Hij was een man, die uitmuntende bekwaamheden bezat.

‘Hy was geweest,’ schreef Hooft, ‘een heer, eedelaardigh, heusch en minlijk van zeeden; verfoeyer van wreedheit, geweldenaarij en dronkenschap; betrachter der krygstucht en lief den landzaten, zonder nochtans de gunst der soldaten te verliezen, mits de zorghe die hy voor hunne betaaling droegh; hier beneevens versiert met meer dan gemeene geleertheit; welgeoeffent in de Grieksche, Latynsche en andere taalen; zeer zoet op de wiskonstighe wetenschappen, inzonderheit de maatzang. Al dat 'er in te berispen scheen, was een blaakzugtighe ruimborstigheidt, in 't houden van hof en disch, booven zyn inkomst; een toegeeven aan zyn geneigtheit tot vrouweeren; opstygingh van moedt, als 't geluk hem meede; strijking, als 't hem teeghen liep; en 't ontzuivren van zyn eer en gewisse met verandering van parthy. Evenwel, om de kosten zijnes staatsvoerens te vergelden, schrobd' hij nooit de gemeente en stak maar eighe middelen af. Zyn' boelaadjen beleidd' hij zo heimelijk, dat zij ten minsten geen' arghernis baarden. Onbestendigheid in voor- en tegenspoedt, is de zeldzaamste der menschelijke zwakheden niet. Zyn troubreuk strekte een naaghel an zyn' doodkist, en werd geboet met een berouw, dat zyn ziel doorsneed: t'en zy hem 't quadlyk belaaghen meer dan 't misdrijf gezeerd heeft. Oover Groningen zeeker, in zyne ziekte, riep hy dikwijls, wenschende 't nooit gezien te hebben. Ook

[p. 47]

verbood hy in de laatste daaghen zijn zuster Kornelia, als het dwaallicht dat hem verleidt had, onder zyn ooghen te koomen. De gemelde deugden en fraayigheeden. na deugd zweemende, deeden hem beklaaghen, zelf van zyn meeste vyanden, dien 't jammerde dat hy tot dien val gericht was.’

Willem had eenige vermoedens van zijn voornemen, en middelen beproefd, om zich zelven en den Staat voor hem te dekken. Popke Ufkens was in dezen 's Prinsen vertrouwde, maar hunne raadslagen werden voorgekomen, door eene vervroeging van den aanslag van Rennenberg, die zich op den 3den Maart 1580 van Groningen met geweld meester maakte, en openlijk de zijde des konings koos. Zijne pogingen, om de Ommelanden insgelijks aan den koning te brengen, mislukten.

Na Hohenlo op de Bourtange geslagen en Koeverden en Oldenzaal ingenomen te hebben, sloeg hij het beleg voor Steenwijk, dat door den dapperen Johan van den Cornput verdedigd werd. Hij moest echter het beleg opbreken. Sedert ondervond hij meer tegenspoed, die eindigde met zijn dood 23 Julij 1581. Hij is nimmer gehuwd geweest.

Zie behalve de Woordenboeken van Hoogstraten, Luiscius, Kok, Bor, Ned Oorl. B. XII. bl. 313 enz. (910 enz.) B. XII. bl. 32 enz. (960 enz.) bl. 35 (966) B. XIII. bl. 88 (32) Auth. Stukk. D. II. bl. 4, 5, B. XIV. bl. 182 (162) B. XIV. bl. 186 (167), B. XV. bl. 221 (215); R. Fresinga, Memor. bl. 33, 49 enz. 152, 160, 164, 205, 206, 207, 209, 255, 278 enz, ook in Dumbar, Anal. T. III; Hooft, Ned. Hist. bl. 693, 785; van Meteren, Ned. Hist. D. II en III. (Reg); Reyd, Ned. Oorl.; 's Gravesande, Unie van Utr. bl. 60, 76, 94, 96; Wagenaar, Vad. Hist. D. VI en VII (Reg.); Kluit, Gesch. der Holl. Staatsreg. D. I. bl. 178; Scheltema, Staatk. Ned. D. II. bl. 7 volgg.; Bilderdijk Gesch. des Vad. D. VI. bl. 217, D. VII. bl. 17, 24, 25; Scheltema, Letterk. Mengelw. 1^e St.; Haug, Levensch. van Jan van den Cornput, in Milit. Spect. D. I. No. 26; van Kampen, Vad. Karakt. bl. 184; Bosscha, Neêrl. Held. te Land, D. I. bl. 232, 251, 263, 265, 266; Kron. van het Hist. Gen. D. VII. bl. 26; Brucherus, Geschied. der Kerkherv. in Groningen, (Reg.); Friesche Volks-Almanak 1847, bl. 54 volgg.