Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Ewaldus Kist]

KIST (Ewaldus), jongste broeder van de beide voorgaanden, werd te Woerden den 9den Maart 1762 geboren. Met de uitstekendste vermogens en gaven voorzien, vereenigde zich alles om hem op de gelukkigste wijze te doen ontwikkelen. Zijn vrome vader, zijne beide kundige broeders, zijne tante, de geestige schrijfster Elisabeth Wolff, zijn geleerde behuwdbroeder Cornelis Swaving, predikant te Naarden, en eindelijk zijn oom, naar wien hij zijnen voornaam ontvangen had, de beroemde Ewaldus Hollebeek, die allen waren zulke uitmuntende voorbeelden, en de beide laatsten zulke voortreffelijko leidsmannen en onderwijzers op het pad dat hij zich gekozen had, dat het niet te verwonderen was dat Kist reeds

[p. 204]

vroeg de schoonste verwachtingen als toekomend godsdienstleeraar en kanselredenaar inboezemde.

Aan Leiden's hoogeschool hoorde hij niet alleen de beroemdste mannen van zijnen tijd, als daar zijn Valckenaer, Schultens, van de Wijnpersse en Pestel, maar hem viel een zeldzaam geluk te beurt, dat van een onafscheidelijk vriend te vinden in zijnen medestudent Jan Hendrik van der Palm, die zulks gebleven is, totdat de dood daaraan een einde maakte.

Na in 1784 met grooten lof tot de predikdienst te zijn toegelaten, werd hij nog dat jaar beroepen te Gellicum en Rhenoy, waar hij gedurende twee jaren het evangelie verkondigde. Hij verwisselde deze zijne eerste standplaats twee jaren later met die te Thamen aan den Uithoorn, vertrok van daar in 1790 naar Arnhem, en eindelijk in 1797 naar Dordrecht. Bijna vijf en twintig jaren was Kist de wellust dier gemeente, die hij niet kon besluiten te verlaten, ook toen niet, toen hij in 1800 tot hoogleeraar in de godgeleerdheid, bijzonder in de christelijke zedekunde, te Leiden beroepen werd, en later tot predikant te Utrecht met uitzigt op een gelijktijdig professoraat.

Geacht en bemind om zijne gaven en zijn karakter, overleed Kist op den 20^sten Maart 1822. Er is na zijn verscheiden zooveel tot zijnen lof door beroemde schrijvers uitgesproken en in geschriften, zoowel in proza als in poëzij, ter nedergesteld, dat wij het onnoodig achten, nog nader in dien lof uit te wijden. Door mannen als Tydeman, te Water, Ypeij, Dermout, van der Palm, Royaards, Schotel, Glasius en anderen in proza, en door Kisselius, Schouten en van den Brandeler in poëzij, is ons in breede trekken het beeld geschetst van Kist, beminnelijk als mensch, ijverig en voorbeeldig als evangelie-dienaar, weinig geëvenaard als kanselredenaar, onvermoeid als herder zijner gemeente, beroemd als uitlegkundige en godgeleerde en geloovig als christen.

Kist was in 1785 op zijne eerste standplaats gebuwd met Cornelia Bos, die hij in 1802 door den dood verloor. Hij hertrouwde in 1805 te Amsterdam met Christina Noteman, die in 1811 stierf. Voor de derde maal trad hij in het huwelijk, in 1812, met Theodora Cornelia Woutera Brouwer, die hem overleefde. Zijne afbeelding ziet op verschillende wijzen het licht. Een derzelven is voorzien met dit bijschrift:

Zie in dit schaduwbeeld, in welks aanminnig wezen,
De schranderheid met Deugd en Godsvrucht is te lezen;
Hem, die met mond en pen staaft Jezus reine loer,
't Is Kist vol ijver voor de glorie van zijn Heer.

[p. 205]

Te midden van vele andere betrekkingen, zoo als die van lid van het klassikaal bestuur, van het provinciaal kerkbestuur, somtijds van de synode, als mede-directeur van het Haagsche Genootschap ter verdediging van de christelijke godsdienst, als lid van de letterkundige genootschappen Prodesse conamur te Arnhem, Diversa sed una te Dordrecht en van de maatschappij der Nederlandsche letterkunde te Leiden, wist Kist nog de tijd te vinden tot de zamenstelling van talrijke geschriften, waardoor hij niet alleen voor zijne tijdgenooten tot uitgebreid nut en zegen was, maar waardoor zijn naam en zijne verdiensten tot aan het verste nageslacht steeds met eerbied zullen worden herdacht. Van die geschriften laten wij hier de lijst volgen:

Redevoering over het belang, dat wij bij de besckaving van ons verstand hebben, ter inwijding van het genootschap Prodesse Conamur, Arnh. 1792.

Aanmerkingen over de stelling van den Heidelbergschen Katechismus: Wij zijn van nature geneigd God en onzen naasten te haten, Amst. 1796. gr. 8^o. 2 stukk., meermalen herdrukt.

Brieven aan Aristus over de Eeuw der Rede, Dordr. 1798. gr. 8^o.

Leerredenen over Gods deugden, Dordr. 1798. gr. 8^o. 2 deelen; herdr. Amst. 1803. 8^o. 2 deelen.

De hoofd-inhoud van de zedeleer des christendoms, in leerredenen, Dordr. 1800. gr. 8^o. 2 deelen.

Leerredenen over verschillende onderwerpen, Dordr. 1811-1819. gr. 8^o. 5 deelen.

Beoefeningsleer, of de kennis der middelen, om getroost en heilig te leven, Dordr. 1809. gr. 8^o. 2 deelen, 4 stukken.

Vijf leerredenen over het geweten, Dordr. 1810. gr. 8^o.

Ruth, in vier leerredenen, Dordr. 1811. gr. 8^o.

Het veranderd gelaat des aardrijks, of de lente van het jaar 1814, in twee leerredenen, Dordr. 1814. gr. 8^o.

Het ongunstig onthaal des Heilands in de wereld, van deszelfs aandoenelijke zijde beschouwd, in leerredenen, Dordr. 1815. 8^o.

Beknopte beoefeningsleer ten dienste van minvermogenden, Dordr. 1815. gr. en kl. 8^o.

Verhandelingen en redevoeringen over verschillende onderwerpen uit het vak der fraaije letteren en der zedekunde, Dordr. 1816. gr. 8^o.

Leerredenen van E. Kist en anderen. Dordr. 1817. gr. 8^o.

Lofrede op P. van Braam, Dordr. 1818. gr. 8^o.

Redevoering over de invoering van het christendom in ons vaderland, enz. Dordr. 1819. gr. 8^o.

(Met A. van Bemmelen) Kerkelijke redevoeringen, tot opening en sluiting van het algemeen synode der Hervormde kerk in het koningrijk der Nederlanden, den 4^den Julij 1821, Dordr. 1821. gr. 8^o.

[p. 206]

Laatste leerredenen over verschillende onderwerpen, met eenige bijzonderheden van deszelfs leven en overlijden, Dordr. 1822. gr. 8^o. met portret.

Voorts zien nog van Kist de volgende aanspraken, redevoeringen en verhandelingen het licht:

In de Verhandelingen van het Haagsch Genootschap:

Over den invloed van de nederigheid des harten op de erkentenis der waarheid, (1818).

Over het wonderbare en buitengewone in de geschiedenis van Jezus, beschouwd als een uitgestrekt, zamenhangend, en voor de zedelijke behoeften des menschdoms juist gepast geheel, hetwelk dus noch kan, noch moet uit die geschiedenis worden wegverklaard; maar integendeel het Christendom nog des te meer aanspraak doet maken op ons eerbiedig en belangnemend geloof.

In de Mnemosyne:

Verhandeling over Gellert en zijne schrijften, D. VI. bl. 37.

Over het gevoelvolle der ziel (Nieuwe Verh. D. I. bl. 75.)

Zie Algem. Konst. en Letterb. 1822, D. I. bl. 193, D. II. bl. 388; Tydeman, Kissclius en Schouten, Hulde aan de nagedacht., van E. Kist, Dordr. 1823. 8^o. met portr.; Royaards, het Haagsche Genootsch. geschiedk. geschetst, bl. 138, 179-184 en de aldaar aangehaalde schrijvers; Handel. van de Jaarl. verg. van de Maatsch. der Nederl. Letterk. 1822. bl. 10; Schotel, Kerk. Dordr. D. II. bl. 627-698, 797 en de aldaar aangehaalde schrijvers; Glasius, Godgel. Nederl. en de aldaar aangehaalde schrijvers; Muller, Cat. van Portr.