Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk

[Johan Coenraad van Hasselt]

HASSELT (Johan Coenraad van), zoon van mr. Barthold van Hasselt en Bernardina Antonia Rasch, werd te Doesburg den 24^sten Junij 1797 geboren, en vertoefde, na het gewoon schoolonderwijs ontvangen te hebben, gedurende vier jaren aan de latijnsche school van zijne geboorteplaats, waar hij in het ouderlijke huis zijne studiën, onder de leiding van den praeceptor Weelinck, voortzette, totdat hij in het begin van 1815 naar Groningen vertrok, om zich op de geneeskunde toe te leggen.

Deze wetenschap toch stond in naauwe betrekking tot de natuurwetenschap, waartoe van Hasselt reeds zeer vroeg eene bijzondere neiging aan den dag legde. De beoefening der natuurlijke historie was steeds zijne uitspanning geweest, en hij spaarde geene moeite om aan zijne onbegrensde zucht daarnaar te voldoen, die zoo mogelijk nog aanwakkerde, toen hij aan de Groningsche hoogeschool de student Heinrich Kuhl ontmoette, die, bepaald in de natuurlijke historie studerende, geene mindere liefde voor die wetenschap koesterde.

Met hem wedijverde hij in 1817 in de beantwoording der prijsvraag over den zachten overgang in de klasse der Zoogdieren, waarbij aan van Hasselt het accessit en aan Kuhl den eersten prijs werd toegewezen; met hem werd hij gelijktijdig door het natuur- en scheikundig genootschap te Groningen tot honorair lid aangenomen, en met hem ondernam hij in 1818 eene voetreis door Duitschland, na het volbrengen waarvan van Hasselt zijne medische studiën ijverig voortzette, om alzoo na zijnen geheelen academischen cursus volbragt te hebben, tegen het begin van den winter van 1819 en 1820, naar Zwitserland en Frankrijk te vertrekken, ten einde zich voor te bereiden voor zijne reis naar Oost-Indië.

Na zijne terugkomst uit Frankrijks hoofdstad, in Februarij 1820, verkreeg hij den 13^den Mei daaraanvolgende, te Groningen, den graad van doctor in de geneeskunde, nadat hij te voren bij koninklijk besluit van den 2^den Mei, tot amanuënsis van den directeur Kuhl benoemd was, met wien hij naar Oost-Indië zou reizen, met het bepaalde

[p. 274]

doel om de wetenschappelijke kennis van de voortbrengselen der natuur in die landen uit te breiden.

Vergezeld van den schilder Keultjes en den ontleedkundige van Raalte, nam van Hasselt met zijn vriend Kuhl, op den 11^den Junij 1820, de reis naar Java aan, en kwam met zijne reisgezellen in het laatst van December op Batavia.

Wat hij in vereeniging met Kuhl, en later na diens overlijden met van Raalte, voor de natuurkundige wetenschappen gedaan heeft is niet met weinige woorden te vermelden. Onafgebroken bezig om aan het beoogde doel te voldoen en voortgestuwd door eene onbegrensde zucht naar wetenschap, werden geene bezwaren door hem geteld of gevaren berekend. Het resultaat van zijne onderzoekingen gaf hij gedeeltelijk in een brief aan den hoogleeraar van Swinderen en in een aan den heer W. de Haan, terwijl de talrijke door hem verzamelde planten en zeeproducten, benevens een groot aantal teekeningen van visschen, naar de natuur genomen, en skeletten van deze zeedieren, het bewijs opleverden, dat geene moeite was ontzien, om nuttig te zijn voor het vak, waarvoor hij altijd eene groote liefde had aan den dag gelegd.

Dan, de oorzaak van het vroegtijdig afsterven van zijn vriend en reisgenoot Kuhl, was het ook van zijn dood. Zich in Augustus 1823, met de heeren van Raalte en Bick, naar de binnenlanden van Bantam, de woestste en meest onbewoonde streken van Java, begeven hebbende, werd hij door eene zware ongesteldheid aangetast en keerde hij, onder geleide van laatstgenoemde, na eene hoogstmoeijelijke reis, op Buitenzorg, waar hij zijn gewoon verblijf hield, terug. In den beginne scheen de ziekte eene gunstige keer te nemen; doch weldra veranderde dit, en op den 23^sten September 1823 werd hij door den dood aan het vaderland en de natuurkundige wetenschap ontrukt, welke laatste hij met den onvermoeidsten ijver en geestdrift beoefende en tot welks uitbreiding nog zoo veel goeds van hem te verwachten was. In hetzelfde graf, dat het overschot van zijn vriend Kuhl bewaart, rust ook zijn stof, en het Natuur- en Scheikundig Genootschap te Groningen vierde op den 31^sten Maart 1824, in eene buitengewone vergadering, zijne nagedachtenis, waarbij de hoogleeraar van Swinderen de verdiensten van van Hasselt omtrent de natuurlijke historie aantoonde.

Zie van Swinderen, Bijdr. tot eene schets van het leven, het karakter en de verdiensten van wijlen Dr. J.C. van Hasselt, (Gron. 1824, 8^o.) en daarnaar de Algem. Konst- en Letterb. 1825. D. I. bl.

[p. 275]

198, 212, 230; hetzelfde Weekblad 1824. D. I. bl. 20-24, 34-39, 54-55, 227-232, alwaar de genoemde brieven gevonden worden.