Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 6

[p. 230]

[Joannes de Fremery]

FREMERY (Joannes de), broeder van den voorgaande, werd geboren te Berkenwoude den 11^den October 1741. Nadat hij den 16^den April 1765 als proponent bij de classis van Gouda en Schoonhoven was aangenomen, werd hij tot predikant bevestigd te Poederoijen in 1767, te Raamsdonk in 1768 en te Zierikzee in 1773. Op aanzoek van de magistraat en kerkeraad dezer stad, bedankte hij voor de op hem uitgebragte beroeping naar Groningen en verbond zich, den 23^sten Junij 1776, op nieuw aan zijne gemeente. Toen zijn oudoom, de Hoogleeraar Jacobus Willemsen, predikant te Middelburg, in 1779, afstand deed van zijn predikambt, werd Joannes de Fremery den 11^den April van dat jaar tot zijn opvolger beroepen en den 25^sten Julij daaraanvolgende bevestigd. Bekend was zijne buitengewone milddadigheid, waarvan de armen vooral in de twee barre winters, die de gebeurtenissen van het jaar 1787 voorafgingen, de grootste bewijzen hadden ontvangen. Desniettegenstaande zou ook hij de woede van het opgehitste graauw ondervinden. Want ook te Middelburg was de spanning zeer groot. De Patriotten werden geplunderd en mishandeld. Op Zondag namiddag den 1^sten Julij zou de Fremery zijn dienstwerk verrigten in de Choorkerk. Den vorigen dag van buiten gekomen, had hij de stad in groote beweging gevonden, want reeds was er een huis geplunderd en men vreesde voor erger. Ook zijn huis, zeide men, en onderscheidene anderen zouden hetzelfde lot ondergaan. Hij sloeg geen geloof aan deze geruchten. Maar onder het prediken klonk het geraas der plundering van een naburig huis door de kerk, zoodat hij zich genoodzaakt vond de dienst te bekorten. Naar buiten teruggekeerd ontving hij des avonds de tijding dat ook zijne woning was uitgeplunderd. Hij besloot hierop de wijk te nemen naar Holland, en reed den volgenden morgen met zijn huisgezin naar het Arnemuidsche hoofd, waar een schip gereed lag. Maar bij het veer waren eenige boeren aan den arbeid, die den vorigen dag onder de plunderaars van zijn huis hadden behoord. Toen zij vernamen wie hij was vielen zij met hunne spaden op hem aan en mishandelden hem op eene deerlijke wijze. Door tegenwoordigheid van geest van zijn bediende ontkwam hij ter naauwernood aan het gevaar, waaraan zijn leven was blootgesteld, en vlood naar Vlissingen tot zijn zwager P.G. Schorer, Seeretaris dier stad. Maar zich ook hier niet veilig achtende, week hij naar Holland, en den tijd der bekoelinge te Haarlem afgewacht hebbende, keerde hij op veelvuldigen en aanhoudenden aandrang der weldenkenden van beide partijen, na eene afwezigheid van omtrent een jaar, naar Middelburg terug, waar hij op Zondag den 6^den Julij 1788 wederom voor het eerst de namiddagdienst waarnam, en den derden Zondag uit den Heidelbergschen Catechismus verklaarde. De menigte der toehoorders was groot, vooral van degenen,

[p. 231]

die nieuwsgierig waren of de leeraar ook iets van het verledene zou zeggen. Maar hunne verwachting werd te leur gesteld; niets daarvan werd aangeroerd.

In het jaar 1805 werd hij benoemd tot Hoogleeraar in de godgeleerdheid aan de Illustre school te Middelburg; ook behoorde hij onder de Directeuren van het Zeeuwsch Genootschap van Wetenschappen. Hij overleed te Middelburg den 22sten October 1819. Hij was tweemaal gehuwd, 1^o. te Middelburg den 7^den Mei 1776 met Anna Elisabeth van Essen, dochter van Jacobus van Essen, boekhouder van de Wisselbank te Middelburg, en van Susanna Wopkens, dochter van Samuel Wopkens, laatst predikant te Sint-Laurens en van Anna Jacoba Willemsen, die eene zuster was van den Hoogleeraar en predikant te Middelburg Jacobus Willemsen; 2^o. met Anna Maria Steengracht, weduwe van Mr. Bonifacius Matthias Pous, lid der Nationale Vergadering, enz. Uit het eerste huwelijk is geboren een zoon, Mr. Jacobus Willemsen de Fremery, als commis Notularis en Chartermeester ongehuwd overleden te Middelburg 1810, en twee dochters, van welke de oudste, Susanna Petronella overleden is, eene dochter nalatende uit haar huwelijk met Mr. Pieter Pous, laatst administrateur van 's rijks schatkist in de provincie Zeeland, terwijl de jongste Henriette Wilhelmina Cornelia, sedert 1849 weduwe is van Mr. Meinard Philip Marinus van Visvliet, lid der Gedeputeerde Staten van Zeeland enz.

Eene silhouette, hem voorstellende links in ovaal, door G. Kockers 1793 8^o. en eene dito regts, aan eene zuil gehecht met veel zinnebeeldig bijwerk en opschriften, die betrekking hebben op zijn afsterven, enz. door W. Nieuwhoff, bij D.A. Sluiter, fol. zonder jaartal, vertoont ons zijn gelaat. J.P. Bourjé schilderde zijn portret in olieverw 1818-19. De silhouette van zijne eerste vrouw, mede door G. Kockers, ziet ook het licht.

Zie Boekz. der gel. Wereld, 1765, en passim; Nieuwe Nederl. Jaarb. 1787. bl. 2034, 1788. bl. 1177; Verv. op Wagenaar, Vaderl. Hist. D. XVIII. bl. 354, D. XXII. bl. 178; Omstandig verhaal van het voorgevallene te Middelburg in Zeeland bij gelegenheid der revolutie in den jaare 1787, behelzende de plunderingen en andere aanmerkenswaardige gebeurtenissen, aldaar voorgevallen, uit echte en geloofwaardige stukken bijeen verzameld door A.J.V. Cauwenberg, (gedrukt in Holland 1796) bl. 54, 77, 85, 104; Muller, Cat. van Portrett. bl. 89. Aangevuld uit familiepapieren.