Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Cunerus Petri]

CUNERUS PETRI, geboren in het dorp Duivendijke in Zeeland, in het jaar 1531, en opgevoed te Brouwershaven, welke stad door sommigen verkeerdelijk als de plaats zijner geboorte vermeld is. Hij studeerde te Leuven in de wijsbegeerte, en zich vervolgens op de godgeleerdheid toegelegd hebbende, onderwees hij die daarna in de Abdij van Park. Naderhand werd hij Plebaan van St. Petrus, en in 1560 doctor in de godgeleerdheid. Bij de aanstelling der nieuwe bisschoppen in de Nederlanden, werd hij met het bisdom van Leeuwarden begiftigd, en deed hij aldaar zijne intrede den 1^sten Februarij 1570. Den 25^sten April van dat jaar hield hij de eerste synode, waarvan hij de ordonnantien te Leuven deed drukken. Hij bleef aldaar tot in 1578, in welk jaar hij door

[p. 919]

Rennenberg gevangen genomen, op het blokhuis te Harlingen gezet, en na twee jaren gebannen werd, of volgens anderen zijne gevangenis ontvlood. Hij begaf zich toen naar Munster, alwaar hij eenigen tijd als koorbisschop dienst heeft gedaan; vervolgens zijn verblijf te Keulen vestigende, bragt hij zijnen tijd door met het houden van sermoenen en het geven van onderwijs in de godgeleerdheid. Hij stierf aldaar den 15^den Februarij 1580, en werd in den Dom, bij het Driekokoningen-altaar, begraven. Naderhand is zijn grafzerk met eenig grafschrift ter zijner eere voorzien.

Het spreekt van zelf, dat 's mans handelingen zeer verschillend verhaald moesten worden, naarmate men tot zijne partij behoorde of niet. Bij zijne komst in Leeuwarden toch had hij met zeer veel tegenkanting te kampen: want, was zijne aanstelling reeds geheel tegen den zin der voorstanders eener gezuiverde godsdienst, ook zij, wier opperhoofd hij werd, waren met zijne komst gansch niet tevreden. Het is toch niet te ontkennen, dat de Roomsche geestelijkheid van die dagen, op enkele gunstige uitzonderingen na, een ergerlijk leven leidde, en de taak, om de tallooze misbruiken met wortel en tak uit te roeijen, was niet gemakkelijk. Cunerus Petri bezat geene geestkracht genoeg om zich in zulke verwarde tijden staande te houden, en zich te verheffen boven het oordeel eener, hem reeds van zelf vijandige geestelijkheid. Indien hij daarbij, zoo als sommigen melden, zelf ijdel en ligtzinnig was, zich niet aan zijnen lastbrief hield, hoe dikwijls ook door den president Viglius daartoe vermaand, en zich zelf schuldig maakte aan de ondeugden, die hij in anderen moest berispen, dan behoeven wij ons niet te verwonderen, dat hij, zelfs door zijne eigene partij veracht, en door zijne overheid van zijn ambt werd ontzet.

De geschriften door hem in het licht gegeven zijn de volgende:

Een seker bewijs van den Vaghevier, en de solutie van al dat men hedendaechs daer teghen is voortbrengende enz., Leuven, 1566, 12^o.

Het ambt ener christen princesse, Keulen, 1566, 12^o.

Verae ac germanae Domini nostri Jesu Christi Ecclesiae (quae columna est et firmamentum Veritatis) designatio, atque ejusdem per quatuordecim proprietates ostensio, Lovan. 1567, 12^o.

Van 't Sacrament des Aataars, Leuv. 1567.

Den schilt teghen die Wederdoopers, waer in verclaert wordt die oude en catholycke leeringhe teghen sekere articulen, daer die Wederdoopers, bijzonder de Mennonisten, nu ter tijt die heylighe kercke mede syn beroerende. Dienende oock teghen alle ketterijen, die nu corts opgheresen syn. Leuv. 1568, 12^o.

Statua synodi Leovardiae, anno MDLXX celebratae, Lovan. 1570, 8^o.

[p. 920]

De Missae sacrificio, tractatus - de Meritorum Christi et sanctorum eonsensu - Quaestiones pastorales. Et de celibatu sacerdotum admonitio, Lov. 1572, 12^o.

Ad Principes, Electores, de pace cum Hispaniarum rege, z.J. (1578 of 1579.)

De gratia, libero arbitrio, praedestinatione, Justificatione, indulgentiis et Divi Petrii Cathedrae firmitate, 1583.

Tractatus aliquot insigniores de gravissimis theologiae Christianae contraversiis etc., Colon. 1583, 12^o.

De cura corporis humani, pro Clericis aliisque piis hominibus etc., Colon. 1587, 12^o.

Cursus B. Mariae Virginis, in usum Religiosorum ordinis S. Benedicti auctus et emendatus, Ingolst. 1587.

De Christiani principis officio, et quae secundum conscientiam ex sacris literis ei debetur obedientia. Colon. 1588, 12^o.

Deze geschriften zijn door Johannes Thomas de Roeaberti, Aartsbisschop en onderkoning van Valencia, waardig gekeurd eene plaats in te nemen in de Bibliotheca Maxima Pontificia, in 20 folio deelen, ten jare 1698 te Rome gedrukt.

Zie Bor, Nederl. Oorl., B. I. bl. 27 (19). 265 (190), B. V. bl. 266 (191), B. XII. bl. 950 (24); Sweertius, Athen. Belg., p. 200; Winsemius, Chron. van Friesl., bl. 552, 636-640; Gabbema, Hist. van Friesl., bl. 515-531; de la Rue, Gel. Zeel., 2de druk, bl. 382-384; Charterboek van Friesland, D. III. bl. 455, 545, 770; (van Heussen en van Rijn), Oudhed. en Gesticht. van Vriesl., D. I. bl. 293-313; Wagenaar, Vaderl. Hist., D. VI. bl. 65, D. VII. bl. 239, 240; Kok, Vaderl. Woordenb., D. X. bl. 578; de Chalmot, Biograph. Woordenb.; Kist en Royaards, Arch. voor Kerk. Geschied. van Nederl., D. XIV. bl. 191; Blaupotten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Friesl., bl. 71.