Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Menno Gideon Casimir, Baron van Coehoorn van Houwerda]

COEHOORN VAN HOUWERDA (Menno Gideon Casimir, Baron van), een afstammeling van den bovengenoemden Menno van Coehoorn van Houwerda uit diens tweede huwelijk met Johanna Menthen, was de zoon van Menno Louis, Baron van Coehoorn van Houwerda en van Cornelia Anna de Plat. Hij zag den 16^den September 1792 het levenslicht en begaf zich reeds vroegtijdig in Nederlandschen krijgsdienst. Bij de Hollandsche hulptroepen van het groote leger geplaatst, nam hij deel aan den noodlottigen veldtogt van 1812 en kenmerkte zich daar zoo zeer door zijne dapperheid, dat Keizer Napoleon hem tot Ridder van het legioen van eer verhief. In het vaderland teruggekeerd, begaf hij zich na de teruggave onzer Koloniën door de Engelschen naar de Oost-Indiën, waar hij onder anderen in 1825 als Majoor de roemrijke expeditie van den Luitenant-Generaal Joseph Jacobus Baron van Geen tegen de oproerige Vorsten van Boni en Soepa op Celebes bijwoonde. Coehoorn bleef na den gelukkigen afloop van dezen veldtogt in garnizoen te Macassar, terwijl de Generaal met het meerendeel der troepen naar Java terugkeerde.

Celebes, zoo even bedwongen, was daardoor genoegzaam van krijgsmagt ontbloot, van welke omstandigheid Lapatauw, Vorst van Tanette, een rijk op de westkust van het eiland, die nog onlangs in 1824 door den Luitenant-Kolonel Hubert Joseph Jean Lambert Ridder de Stuers getuchtigd was en jegens den Generaal van Geen eene geheele onderwerping geweinsd had, gebruik maakte, om eensklaps de wapenen weder op te vatten. De Kolonel Bischof, Gouverneur van Celebes, begreep, dat deze nieuwe opstand terstond in de geboorte moest

[p. 579]

worden gesmoord en organiseerde daartoe in allerijl eene expeditie, die uit eene compagnie Europeesche infanterie, eene compagnie Amboineesch voetvolk, een uiterst klein detachement huzaren en vier stukken geschut bestond. Het bevel over deze geringe krijgsmagt, ongeveer 800 man sterk, werd aan Coehoorn opgedragen, Den 6^den Junij 1826 ging deze onverschrokken krijgsman, wel bewust van de groote, aan de onderneming verbonden, bezwaren te Macassar scheep en landde den volgenden dag op de vlakke kust van Tanette, zonder eenigen tegenstand te ontmoeten, daar de vijand al zijne krachten voor de verdediging der bergkloof bespaard had, door welke men alleen de hoofdstad naderen kon, terwijl bovendien eene vrij diepe rivier deze bergstreek van de zeekust scheidde. Nadat eene laatste poging tot minnelijke schikking was mislukt, tastte Coehoorn, die inmiddels het terrein had verkend, den 8^sten den vijand aan; hij zelf voerde de infanterie aan, de artillerie stond onder bevel van den Luitenant Leemens, de cavallerie onder dat van Lahure, terwijl vier sloepen met gewapende matrozen onder den Luitenant ter zee de Boer op de rivier de landtroepen ondersteunden. Niettegenstaande het aanhoudende vuur des vijands en zijne dappere verdediging, werden al de schansen tusschen de rivier en de zeezijde stormenderhand veroverd, maar daar Coehoorn inzag, dat het onmogelijk was, op dit punt onder het vuur des vijands de rivier over te trekken, keerde hij tegen den avond naar de landingsplaats terug.

Den volgenden morgen toog hij langs de kust zuidwaarts, trok de rivier bij hare monding over, en vereenigde zich aldaar met een sterk detachement inlandsche hulpbenden uit Maros en Sidenring onder den Resident Mayor; nu verdeelde hij zijne magt in drie afdeelingen, de infanterie en kavallerie trokken ieder door een afzonderlijke bergpas onmiddellijk op Tanette aan, terwijl de vier sloepen de rivier stroomopwaarts volgden met last, om de aan de helling der bergen gelegen forten te bemagtigen. Bijna gelijktijdig mondden de drie kolonnes in de bergvlakte van Tanette, in wier midden de hoofdplaats zich op een' naakten kegelvormigen berg verhief; slechts één weg kronkelde naar den top, maar was door drie bentings verdedigd. Het geschut werd in batterij gebragt, terwijl Coehoorn zich aan het hoofd der zijnen plaatste en in stormloop den berg beklom; aan den voet der eerste benting meent hij eenige aarzeling onder zijne manschap te bespeuren, nu scheurt hij de epauletten van zijne schouders, werpt ze over de vijandelijke wallen en vuurt daardoor den moed zijner soldaten zoo aan, dat zij stormenderhand de sterkte binnen dringen. Even zoo worden de beide andere bentings en de vesting nog binnen het uur met het blank geweer veroverd, en Coehoorn zelf plant het eerst het Nederlandsche vaandel op de wallen van Tanette, waar nu eene

[p. 580]

vreesselijke slagting aanvangt en nagenoeg niemand der talrijke bezetting aan het zwaard ontsnapt.

Dit stoute wapenfeit van 9 Junij 1826 dwong den Vorst van Tanette te onderhandelen, waartoe hij naar den Gouverneur van Macassar verwezen werd. Coehoorn, naar deze stad teruggekeerd, bezweek reeds den 27^sten Junij van hetzelfde jaar aan de gevolgen der uitgestane vermoeijenissen; hij werd ten noorden der stad begraven, waar zijne wapenbroeders hem een eenvoudig gedenkteeken oprigtten nabij een fort, dat zijn' naam vereeuwigt.

Zie van Halmael en de Haan Hettema, Stamboek van den Frieschen Adel, D. I. bl. 86, D. II. bl. 56; van Kampen, Nedd. buit. Europa, D. III. bl. 629, 633 en 634; Teenstra, Overz. van de Nederl. Oost. bezittingen, bl. 473 en 485, en vooral Lahure, Herinn. uit Oost-Indie uit het dagb. van een Belg. Officier, overgenomen in het Alg. Hand. van 3 Jan. 1848.