Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Filips van Cleve]

CLEVE (Filips van), Heer van Ravestein, zoon van Adolf, Hertog van Cleve, bevond zich in dienst van den Roomsch-Koning Maximiliaan, hij wien hij in groot aanzien stond, zoodat deze, toen hij in 1480 naar Duitschland vertrok, het gouvernement van de Nederlanden in zijn afwezen aan Graaf Engelbrecht van Nassau en Filips van Cleve overliet. In het volgende jaar voerden Filips en Engelbrecht, met den Prins van Chimay, het opperbevel over het leger van Maximiliaan tegen de Franschen. Toen de Roomsch-Koning, in 1488, een verdrag met de Vlamingen sloot, moest Filips van Cleve voor dien Vorst te Gent borg blijven voor het nakomen des verdrags, terwijl hij bovendien moest zweren, dat, ingeval de Roomsch-Koning, of iemand anders in zijnen naam of ten zijnen voordeele, in gebreke bleef in het volbrengen der overeengekomene punten, Filips alsdan die van Vlaanderen met alle magt tegen den Koning zou bijstaan; toen dus Maximiliaan later de wapenen tegen de Gentenaars opvatte, en Keizer Frederik III zelfs het beleg voor die stad sloeg, beschouwde Filips zulks als eene trouwbreuk, stelde zich aan het hoofd der Gentenaars en noodzaakte, door zijn beleid, de belegeraars tot den aftogt. Hij werd hierom door den Keizer in den rijksban gedaan en van eer en goed vervallen verklaard; doch dit verbitterde hem te meer. Hij overviel en bemagtigde na dien tijd onderscheidene plaatsen in Braband en Vlaanderen; zelfs viel hem Brussel in handen. Ook bediende hij zich onder anderen van de bezettting van Sluis, welke zich allengskens openlijker tegen Maximiliaan begon te verklaren, om het platte land af te loopen. Later maakte

[p. 466]

hij een verding met de Hollandsche Hoekschen, volgens welke hij hun te Sluis, waar hij het hoog bevel voerde, vrij verblijf en gelegenheid gunde, om volk en vaartuigen bijeen te brengen. Dit een en ander joeg Maximiliaan nog meer tegen hem in het harnas, weshalve hij zich spoedde om Sluis te versterken, wel bevroedende, dat hij, binnen kort, een beleg te wachten had. Het hield echter aan tot in het laatst van Junij 1492, eer Maximiliaan zich daartoe in staat bevond, aangezien hem de woelingen der Hoekschen in Holland te veel bezig hielden. Doch nadat dezen tot rust en onderwerping gebragt waren, zond hij Albrecht van Saksen met eene geduchte magt naar Vlaanderen, om Sluis te bedwingen. De stad stond een beleg te water en te lande, van meer dan twee maanden, door. De Hertog van Saksen zelf gebood het leger te lande. De vloot, welke de stad te water benaauwde, stond onder het bevel van Filips van Bourgondië, Heer van Beveren en Admiraal der Nederlanden, en bestond uit drieenveertig oorlogsschepen, dertig heuden of platbodems en dertien hulken, waarbij Hendrik VII, Koning van Engeland, nog twaalf schepen, onder het beleid van Eduard Poining, gevoegd had. De stad werd een tijd lang sterk besehoten; doch Filips van Cleve verdedigde zich dapper. Zijn vader begaf zich van Zierikzee, onder vrijgeleide, naar Sluis, om hem tot het overgeven der stad te vermanen. Filips had hier echter geen ooren naar. Onderscheidene gelukkige uitvallen, deden hem den moed dermate zwellen, dat hij tot geen overgeven verstaan wilde, maar zelfs gouden en zilveren penningen met zijne beeldtenis liet slaan. Eindelijk sloeg, in September, of bij ongeluk, of door het beleid van den vijand, den brand in het buskruid; waardoor eene zoo geweldige schade veroorzaakt werd, dat Filips, gehoor gevende aan Engelbrecht van Nassau, door middel van dezen, in onderhandeling kwam met den Hertog van Saksen, en den 13^den October een verdrag sloot, volgens hetwelk Filips den Hertog van Saksen, in naam van den Roomsch-Koning en Aartshertog Filips, trouw zou zweeren, als wanneer hij van den rijksban ontslagen zou worden, en blijven in het bezit van de stad Sluis, totdat de Aartshertog Filips den ouderdom van achttien jaren zou bereikt hebben, aan welken hij of zijne erfgenamen, die stad, op de eerste aanmaning, zou overgeven; dat hij daaruit niemand, noch Nederlanders, noch Engelschen, leed zou doen, maar, dat hem zijne jaargelden en goederen alle zouden wedergegeven, en zijne schulden betaald worden.

Twee jaren na het sluiten van dezen vrede, bezocht Filips van Cleve den Roomsch-Koning Maximiliaan te Antwerpen, door wien hij zeer minzaam ontvangen werd, en hij, die te voren reeds aan het Fransche hof geweest was, begaf zich nu weder van Sluis derwaarts, waar hij sedert onderscheidene hooge

[p. 467]

krijgsambten bekleedde. Hij was in het begin der zestiende eeuw Admiraal der vloot van Keizer Karel V, en diende onder anderen in den oorlog tegen de Turken, later was hij Gouverneur van Genua en overleed eindelijk in Frankrijk; bij zijne vrouw, de dochter van den Graaf van St. Pol, geene kinderen nalatende.

Hij heeft zich bekend gemaakt door zijnen ijver voor het zeewezen, zelfs gaf hij een werk uit onder den titel: Instruction sur toutes matières de guerroyer tant par terre que par mer, par Philippe Due de Clèves, seigneur de Ravesteyn, waarin hij vele bijzonderheden mededeelt, omtrent de wapening, de vlaggen, bemanning der schepen, wijze van oorlog voeren ter zee en wat meer van dien aard is.

Zie van Meteren, Nederl. Hist., D. I. bl. 38-49, 52-55; Reygersbergen en van Boxhorn, Chroniick van Zeel., D. II. bl. 327-332; van Alkemade, Jonker Fransen Oorl., bl. 72; Beaufort, Leven van Willem I, D. I. bl. 11, 20; Wagenaar, Vaderl. Hist., D. IV. bl. 243-245, 260, 291 en 292, Arend, Algem. Geschied. des Vaderl., D. II. St. III. bl. 258, 267, 268, 276; de Jonge, Ned. Zeew., D. I. bl. 83, 86, 89, 101, 106, 111, 144, 146, 151, 152, 228, 230, D. II. St. II. bl. 309.