Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Willem Boreel]

BOREEL (Willem), Ridder, Baron van Vremdijke, Heer van Duynbeke, Westhoven, Steeland en Peereboom, halve broeder van den voorgaande, zoon van den bovenvermelden Jakob Boreel en van zijne tweede huisvrouw Maria Gremminck, werd geboren te Middelburg den 24sten Maart 1591. Na de lagere scholen in zijne vaderstad doorloopen te hebben, legde hij zich aan de Hoogeschool inzonderheid toe op de Regtsgeleerdheid in het algemeen, en de vaderlandsche wetten in het bijzonder, welke wetenschappen hij met eene ongemeene en aanhoudende vlijt beoefende. Kort nadat hij tot Meester in de beide regten was bevorderd, werd hij tot Advokaat der Nederlandsche Oost-Indische Maatschappij aangesteld, en in deze hoedanigheid, benevens eenige bewindheb-

[p. 916]

bers, in 1619 naar Engeland gezonden, ten einde eenige ontstane geschillen met de Maatschappij van dat Rijk, uit den weg te ruimen, wanneer hij door Jakok I, Koning van Engeland, tot Ridder geslagen werd. De bedrevenheid welke hij bij alle gelegenheden in het waarnemen van zijnen post liet blijken, maakte dat de Regering van Amsterdam hem in 1626 tot hunnen Pensionaris aanstelde, en hij vervolgens in onderscheidene buitenlandsche bezendingen, waaronder zeer belangrijke, gebruikt werd. De eerste buitenlandsche bezending welke hem ten deele viel, was in het jaar 1639 naar Bremen, ter gelegenheid dat er tusschen den Aartsbisschop en de Regering dier stad geschil was ontstaan, over het invoeren van de Luthersche kerkdienst in de Domkerken, waarvoor de Aartsbisschop ijverde, terwijl de stad beweerde, dat zulks volgens een oud verdrag niet geschieden mogt. Aangezien partijen de bemiddeling des Konings van Denemarken en van hun Hoog Mogenden verzocht hadden, vertrok Boreel hierop naar Stade, alwaar de twist in October, door een verdrag werd bijgelegd.

Toen de beroemde Christina in het jaar 1640, na het overlijden van haren vader, Gustaaf Adolf, den Zweedschen troon beklommen had, werd door Hun Hoog Mogenden besloten, een gezantschap wegens dit Gemeenebest naar Zweden te zenden, om de Koningin over die gebeurtenis geluk te wenschen, en wel inzonderheid ook om te trachten over de scheepvaart en koophandel in de Oostzee een verdrag aan te gaan. Boreel werd aan het hoofd van dit gezantschap geplaatst, hetwelk bovendien bestond uit Albert Sonk, oud Burgemeester en Hoofd-Officier te Hoorn, en Epeus van Aylva tot Jellum, Grietman van Baarderadeel. Hun last hield in, om met de Zweden een geschikt middel te beramen, tegen de verhooging der tollen aan de zijde der Denen, het zij door het uitvinden van eenen anderen weg voor den koophandel, over Gottenburg of over Lubek langs de Trave, betzij door het sluiten van een verbond met Zweden. Ook waren de Gezanten voorzien van een geschenk voor de jonge Koningin, bestaande in fijn lijnwaad, ter waarde van 10000 gulden. Den 8sten Augustus hadden zij hun eerste gehoor, werden allervriendelijkst ontvangen, en gedurende hun verblijf te Stokholm op 's Rijks kosten onthaald. Nadat de Gezanten hun doel, door het sluiten van een verbond bereikt hadden, namen zij hun afscheid, bij welke gelegenheid, ieder door de Koningin werd beschonken met haar portret, omzet met edelgesteenten, benevens eene gouden keten.

In het volgende jaar werd Boreel, benevens nog twee anderen Heeren, naar Stade gezonden, bekleed met het karakter van Gedeputeerde Commissarissen, ten einde met de Gemagtigden des Konings van Denemarken de geschillen over de tollen uit den weg te ruimen. Nadat men het hier over de voornaamste punten was eens geworden, reisden de Gezanten naar Koppenhagen, om verder met den Koning zelven te handelen; en in September namen zij de terugreize naar Holland aan.

[p. 917]

Boreel zat niet lang ledig, maar werd in 1644, benevens Jan van Reede, Heer van Renswoude, en Albert Joachimi, Heer tot Oostende en Hoedekenskerke, als Extraordinairis Ambassadeurs naar Engeland gezonden, ten einde hunne bemiddeling in naam van Hun Hoog Mogenden aan te bieden, tot bijlegging van de hoog gerezene geschillen, tusschen den Koning en zijn Parlement ontstaan; dan deze pogingen liepen vruchteloos af, en de bittere geschillen eindigden in een treurtooneel voor Koning Karel. Na een jaar en vijf maanden in Engeland te zijn geweest, zonder de minste uitzigten te hebben om iets nuttigs te kunnen uitvoeren, werden zij te rade, met toestemming van hunne principalen, naar huis te keeren, waarop zij den 5den April 1646 afscheid namen van den Koning en den 20sten van het Parlement. Bij gelegenheid van deze ambassade werd Boreel den 21sten Maart 1644 door Koning Karel I verheven tot Ridder Baronnet en verkreeg den volgenden dag als wapenvermeerdering het regt den Engelschen Luipaard en chef te voeren. Deze gunst werd den 28sten Junij 1653, door den gebannen Koning Karel II van Engeland, vermeerderd, door het verleenen van een warrant als Baron en Pair van Engeland, ofschoon zulks later zonder gevolg bleef.

Weinige jaren had Boreel in het Vaderland getoefd, of hij vertrok weder van wege de Staten in Junij des jaars 1650 als gewoon Ambassadeur naar Frankrijk. De verwachtingen op een nuttig gevolg zijner bekwaamheden werden hier bevestigd; vooral toonde hij moed en trouw in het vermaarde geval bij het nemen van twee Fransche roofschepen door de Ruiter. De Kardinaal Mazarijn, de drijfal van die tijd, had bij dit rooven een dadelijk belang, zoodat Boreel in hem een driftig tegenstander vond, doch niets deed dezen laatste van den weg van pligt afwijken. Hij zegepraalde, en alzoo nam, door den moed en het beleid van de Ruiter en Boreel, het nemen van schepen door de Franschen, waarover men zes jaren te vergeefs geklaagd had, een einde; terwijl er in die tijd reeds 328 weg geroofd waren. Door de wijsheid van de Witt en hem, werden tevens de oogmerken van den listigen Cromwell, die in dit alles deel had, verijdeld.

Boreel volhardde in zijn gezantschap aan het Fransche Hof tot in het jaar 1668. Met eene opstopping van water gekweld, stierf hij aan de gevolgen van die kwaal, den 29sten September van genoemd jaar. Zijn lijk herwaarts overgebragt, werd, uit aanmerking van 's mans langdurige en getrouwe diensten, ingevolge besluit van de Algemeene Staten, op 's Lands kosten, met groote statie, te 's Gravenhage ter aarde besteld. Boreel was niet alleen een voornaam liefhebber van alle fraaije kunsten en wetenschappen, maar ook een ijverig beoefenaar van sommigen daarvan, inzonderheid al wat het mechanische betrof; ook was hij een warme begunstiger der Geleerden; velen gaven hem den lof van een zeer bekwaam Staatsdienaar te zijn geweest, doch anderen roemen zijne

[p. 918]

eerlijkheid en opregtheid hooger, dan zijne schranderheid in het staatkundige.

Boreel was gehuwd met Jakoba Carels, die te Parijs stierf, den 17den Junij 1657, hem nalatende drie zoons en eene dochter. Van welke zijn beide oudste zonen, Johan Boreel, Baron van Vremdijke en Jakob Boreel, hier achter volgen.

Zie Aitzema, Saken van Staet en Oorlog, D. II. bl. 648-651, 684-698, 788-796, 983-993; D. III. bl. 35-40, 386, 420-426, 472-479; D. IV. bl. 46-51, 60, 61, 1125-1136; D. VI. bl. 752 en 753; Brandt, Leven van de Ruiter, bl. 105 en 107; van Loon. Nederl. Historip., D. II. bl. 281; Smallegange, Cronyk van Zeel., D. I. bl. 480; van Hoogstraten en Brouërius van Nidek, Groot Algem. Hist. Woordenb.. B. bl. 322; Luïscius, Algem. Hist. Woordenb., D. II. St. II. bl. 47-52; de la Rue, Staatk. en Heldh. Zeel., bl. 8-37; Wagenaar, Vaderl. Hist., D. X. bl. 394; D. XI. bl. 287, 374-378; D. XII. bl. 49-52, 264-267, 449; de zelfde, Beschr. van Amsterd., St. I. bl. 533 en 534; St. III. bl. 212; Bijvoegs. en Aanm. op de Vaderl. Hist. van Wagenaar, D. XIV. bl. 8-12; Kok, Vaderl. Woordenb.; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Scheltema, Stuatk. Nederl.; Collot d'Escury, Hollands Roem, D. III. A. bl. 387 en 388; van Kampen, Vaderl. Karakt.; D. II. bl. 248-250 en 485; Biogr. Univers. uit familiepapieren aangevuld.