Zutphens liedboek

[p. 72]

[9. Ich will my ghan ferhogen]^*

I^I
Ich will my ghan ferhogen,
verbliden minnen moett,
enn doen na mienn vermogen,
al felt my tegenn spott.
frav̊v̊ Venis blott
ist fan solcher natůren:
sey gůtt, sey kv̊v̊att,
die minnen moett al besůerenn.

II^II
Die 4 nachtegallen
die singtt so sůtten sanck,
mochtt ich mienn lieffken betaellen
al inn or aremkens blannck,
sonder bedv̊v̊anck,
so wer ich gans genessen:
mienn leffenn lanck
woltt ich or dienner wessenn.

⁺III^III
Acoley ser wiett gepressen
tot mienn ottmodicheytt.
laett my v dienner wessen,
ferdryff myen bytterheytt.
west my bereytt,
vmb gůtte lieffte zv̊v̊ empfangen.
doett mir bescheytt,
nach v statt mien verlangenn.

IV^IV
Noeytt schonder blomsel van liefften
enn heb ich noytt gesehenn.
gekůest ist mien hartienn van binnen
die blom wol melody.
wiltt na my flienn,
vmb gůde lieffte to verv̊v̊achttenn!
thůtt mir bescheytt,
vmb eůch dv̊v̊alle ich bey nachtte.

V^V
Aůch raett van aůentůren,
woldy niett vmme schlann!
datt my trost mochtt geburen,
hett kost my manchen trann.
mochtt ich sie onntfaenn,
die blom aůs allen gelesse:
fann alle mien kwal,
so war ich gans genessenn.

* Inhoud
Liefdesklacht. Door middel van een lied wil een minnaar zijn liefdesverdriet verlichten. Hij vraagt zijn geliefde om ‘bescheytt’, d.w.z. hij wil nu wel eens weten hoe ze tegenover hem staat.

I 1 ferhogen: vrolijk gestemd zijn; 2 moett: gemoed, hart; 5 frav̊v̊ Venis blott: zijn bloed is door vrouw Venus vergiftigd; 6 ist-natůren: zodanig; 7-8 of de liefde nu beantwoord wordt of niet: wie lief heeft moet het bezuren!

II 9 ‘4’ staat voor ‘fier, trots’; 9-10 de nachtegaal zingt uit liefdesverlangen een lied. De dichter doet hem na en hoopt op deze wijze zijn melancholie en zijn verdriet kwijt te kunnen raken; 11 betaellen: haar liefde vergelden, belonen: 12 aremkens blannck: stereotype uitdrukking, meestal voor de vrouw; 13 sonder bedv̊v̊anck: vrijwillig, uit eigen beweging; 14 so: dan.

+ 10v

III 17 acoley: de geliefde werd met een bloemennaam aangeduid. De akelei symboliseert de ootmoed en de liefde; ser wiett: alom; gepressen: geprezen (?); 18 tot: doet. Laat mij uw welwillende genegenheid ervaren; 20 bytterheytt: liefdesverdriet, veroorzaakt door de afwezigheid en de onverschilligheid van de geliefde; 23 geef mij nu toch eens uitsluitsel; 24 statt: op u is gericht.

IV 25 blomsel: bloem; 27 gekůest: gekneusd, verbrijzeld; 28 syntaktisch niet helemaal duidelijk. Bedoeld is mogelijk dat de vriendin een bloem is; wol melody: vol melodie. De geïdealiseerde vrouw was muzikaal; 29 na: naar, tot; flienn: toevlucht zoeken bij; 32 dv̊v̊alle: dool ik rond.

V 33 aůch: o. Het rad van Fortuna is het symbool van de onbestendigheid van het aardse geluk; 34 vmme schlann: omslaan, de andere kant uitdraaien; 35 trost: verlichting van mijn liefdesverdriet; 36 hett: uw afwijzing; 38 gelesse: evangelieles, -tekst. Ze is het beste uit het evangelie.

[p. 74]

 

⁺VI^VI

 

Nv̊v̊ hortt, gy jonnge gesellenn,

 

er ghy die lieffte begintt,

 

frav̊v̊ Fenis sal v kůellenn,

 

mytt worden gleich die winntt.

45

was ir beginntt,

 

so penst op mien prologe.

 

vnnd grott datt ennde,

 

so wertt ghy nyett bedrogen.

 

 

 

VII^VII

 

Aůch die dytt lietyenn dichtte

50

offt erstmal hefft geseltt,

 

frav̊v̊ Venis was sienn nichtte

 

dar hie so ser vmb kv̊v̊elt.

 

sienn hartt datt spoltt

 

end altos můett hie trůren.

55

dar hie vmb boeltt,

 

die mach hem niett gebůeren etc.

+ 11r

VI 41-48 het is niet ongebruikelijk, dat een liefdesklacht een waarschuwing bevat aan het adres van alle andere minnaars; 43 kůellen: kwellen; 44 gleich die winntt: woorden even onbestendig als de wind is; 46 penst: denkt; prologe: mijn woord vooraf; 47 grott: groet, begroet. Neem het zoals het komt, maak je er niet kwaad over.

VII 49-56 epiloog van de dichter; 49 aůch: o; 50 erstmal: voor de eerste keer; geseltt: mhd. zeln = vertellen, mededelen; 51 nichtte: in 17de eeuws Nederlands: lichte vrouw. Is de zin: Vrouw Venus, zijn liefje vertegenwoordigend, kende geen trouw ten opzichte van hem? 52 kv̊v̊elt: neerslachtig zijn; 53 spoltt: spelen, een loopje nemen met; 55 darboeltt: de vrouw waarnaar hij verlangt; 56 gebůeren: ten deel vallen.

[p. 75]

Concordanties en melodieën

1. Hs. Leiden Souterl. nr. 12

2. Dev. en prof. B nr. 7, 104, 157; Souterl. nr. 83; Veelderh. Lied. 1599 bl. 152; Antw. Ldb. I nr. 101; Antw. Ldb. II nr. 53; Fruyt. Eccles. nr. 17

3. Hs. Brussel Ms. II 144 blz. 114v; Hs. Berl. Mgq 612 nr. 41

Literatuur en bundels

1. Fl. v. Duyse nr. 118