Zacht Lawijd. Jaargang 6

[p. 50]

Brief van 6 januari 1950 aan Hugo Claus door Henri Vandeputte in potlood geschreven [Archief Hugo Claus, Antwerpen]

[p. 51]

[p. 52]

Bijlage
Henri Vandeputte
Brieven aan Hugo Claus (1948-1952)

De brieven van Henri Vandeputte, die hier voor het eerst worden gepubliceerd, komen uit het archief van Hugo Claus. De meeste zijn in handschrift en in potlood op gevouwen A4-papier geschreven. Alleen het brief ontwerp van februari 1950 en de brief van 17 juli 1951 zijn getypt. Over het feit dat hij vele van zijn brieven in potlood schreef, heeft Vandeputte herhaaldelijk uitgeweid: alleen vrienden krijgen zulke brieven en bovendien wordt zijn handschrift er sterker en leesbaarder door. De brieven van Claus aan Vandeputte werden niet teruggevonden. Zoals tekstminnende editeurs plegen te doen heb ik hier en daar stilzwijgend een ‘accent circonflexe’ toegevoegd, een ‘accent aigu’ weggehaald, Metsiert herschreven tot Metsiers, enzovoort. [G.w.]

I. [Oostende], 16 november 1948

16.11.48

Cher Hugo Claus,

Je viens enfin d'avoir le loisir de relire vos deux plaquettes.^[1]

Il faut que je vous écrive à ce sujet quelques mots gentils, sincères. Car il n'est que deux récompenses pour le poëte -^[2]

qu'il puisse se relire avec satisfaction, admiration, et être sûr ainsi que le lecteur inconnu, un jour, longtemps, toujours, aimera ça -

et que quelqu'un qu'il juge digne, ou capable, de le comprendre - moi par exemple - le comprenne, l'apprecie, l'aime.

J'aime vos vers plus qu'aucun de ceux que j'ai lus jusqu'ici en flam and. Ils ne sont pas en flamand mais en langage universel, mais - ce qui est plus rare - en rythmes universels, que toute oreille humaine digne de ce nom, puisse entendre.

Certes, vos oeuvres me plaisent parce qu'elles ont le plein son humain et la musique tendre des miennes (ce qui est, du reste, purement fortuit) mais c'est là une preuve de plus qu'elles sont bonnes: on déteste ses cousins et on hait ses frères. Or, j'aime votre âme et votre voix, fraternelles.

Si vous continuez à écrire, à progresser dans cette voie, vous irez loin. Vous écrivez en vers comme il convient. Chaque mot simple et adéquat, inévitable; chaque vers suffisant en soi; chaque strophe un poëme; chaque poëme une nouveauté, une nouveauté qui semble un écho de nous-mêmes.

Je vous admire bien, cher Hugo Claus, et je vous serre la main avec une sympathie qui fut grande dès la troisième minute de notre connaissance.

HVandeputte

[1] Bedoeld wordt de in juni 1947 gepubliceerde debuutbundel Kleine reeks en de in oktober 1948 gepubliceerde plaquette Registreren, allebei uitgegeven door bedrijven van vader Jozef Claus, respectievelijk in Moeskroen en in Oostende.

[2] Vandeputte schreef de woorden ‘poète’ en ‘poème’ wel vaker met een deelteken, zoals in de titel van zijn bundel Poëme du poëte (Paris, 1931).

[p. 53]

II. [Oostende], 6 januari 1950

6.1.50

Cher Ami,

J'ai eu la visite de Mélusine, Mlle Hurluberlu von Benelux.^[1] Bonnes nouvelles! Bravo. Mais, vous savez ça, Mélusine raconte les choses dans un charabia si décousu que l'on a peine à croire que tous les miracles soient vrais et qu'on a besoin d'en entendre le récit de votre bouche. Du reste, Mélusine a ajouté, avec le même naturel dont elle eût dit ‘Tout cela est arrivé à Hugo, dommage qu'il soit mort’: ‘Mais quand vous le verrez, il n'aura plus rien, car il donne tout.’

?

Hé! la!

Car moi je compte bien que, si tous les bonheurs sont vrais, il y en aura un petit marceau, provisoirement, pour moi.

Que vous allez me permettre de survivre.

La fin décembre fut un déboire côté rentrées - et tous les requins sont là -

Il me faudrait 6000 frs tout de suite -^[2]

Mais je serais sûr de vous les rendre moitié 10 février moitié 10 mars. Tâchez de venir dimanche matin!

Votre ami

HVandeputte

[1] Melusine is de dochter van een fee uit middeleeuwse legenden, waarvan de benen zich konden transformeren tot slangenstaarten. De benaming Hurluberlu duidt een excentriek, extravagant, vaak amusant, maar weinig betrouwbaar persoon aan. Men mag aannemen dat Vandeputte met deze meervoudige aanduiding, inclusief de verwijzing naar de Benelux, alludeerde op Claus' toenmalige Belgisch-Nederlandse, in Oostende woonachtige vriendin Elly Overzier. Wellicht trad zij op als go between van haar vriend, die op dat moment in Brussel zijn legerdienst vervulde.

[2] Over de inhoud van de mededelingen van Elly Overzier be staat geen zekerheid. Het gaat in ieder geval om positieve be richten (‘Bonnes nouvelles!’), die veel weg hebben van wonderen (‘les miracles’) en waaraan een belangrijke geldsom verbonden is, waarvan Vandeputte graag een klein stukje of zo'n 6000 frank voor zichzelf gereserveerd zou zien. Die berichten kunnen niet of niet alleen betrekking hebben op de aanmoedigingspremie van de provincie Brabant ter waarde van 4000 frank waaromtrent Claus op 4 januari 1950 een brief kreeg. Op 31 december 1949 had de ultieme jurybijeenkomst van de Leo J. Krynprijs plaats, waaraan Claus met zijn debuutroman deelnam. Welke redenen Claus had om aan te nemen dat hem de prijs zou worden toegekend, is niet geweten. Het is mogelijk dat hij enkele stukjes in de krant Vooruit als positieve signalen heeft gelezen. Op 1-2 januari 1950 bijvoorbeeld schreef jurylid Raymond Herreman, die sinds 1946 met Claus correspondeerde en diens roman zeer gunstig gezind was: ‘[...] een nieuwe jongere zal ons dit jaar een revelatie brengen, namelijk Hugo Claus, met een roman, die als titel blijkt te zullen dragen De Metsiers of misschien De eendenjacht.’ (Zie in dat verband Absillis, ‘“Je faam is, geloof ik, definitief gevestigd”. Hugo Claus' opmerkelijke intrede in de vlaamse letteren’, p. 241).

[p. 54]

III. [Oostende], 13 januari 1950

13.1.50

Cher ami Claus,

Enfin, j'ai votre adresse.

Merci pour bonne lettre, qui met les choses au point.

Et vite la confirmation officielle.^[1]

Dommage qu'on nous gâte les meilleures choses et que Danaé ne pisse pas son or en un coup.

Merci pour votre bonne volonté évidente.

Pour moi, ce qu'il me faut, c'est une somme. Puissé-je tenir jusqu'à ce qu'elle m'arrive.

La publication de la traduction de votre roman, par moi, chez Gallimard est chose certaine. Je puis influencer Queneau par Paulhan.^[2] Mais ne vous endormez pas à attendre la nouvelle officielle.

Faites tout de suite la traduction du roman. Je serai rapide pour la mise au point.^[3] N'oubliez pas que, si bienveillants que soient les gens, ces affaires d'édition traînent toujours.

Et il nous faut de l'argent.

Secundo - Venez me voir. Et apportez-moi une note bien nette sur vous et votre oeuvre.

Date et lieu de naissance.

Titres, avec équivalent français des deux ouvrages de vous que vous m'avez fait lire.

Nom du concours où vous avez été primé.

Vos collaborations en prose aux revues.

Il faut chauffer l'opinion. Et je veux publier un ou deux articles sur vous, à l'occasion du prix.^[4]

Envisagez aussi la publication, grâce à moi, en français, dans Pharedimanche, d'une de vos nouvelles.^[5]

Voilà!

Hurry up.

Joie et succès aux poëtes de talent et de bon vouloir.

Votre dévoué

HVandeputte^[6]

[1] Blijkbaar heeft Claus de mondelinge mededelingen van Elly Overzier in een brief toegelicht. De verwijzing naar Danaë en de gouden regen heeft uiteraard betrekking op het geld dat Claus te beurt zou vallen. Opvallend is wel dat de mededelingen die Claus daaromtrent kon doen nog officieel bevestigd dienden te worden. Een dergelijke confirmatie kwam er met betrekking tot de Krynprijs acht dagen na Vandeputtes brief op 21 januari 1950 door middel van een telegram van uitgeverij Manteau, drie dagen later gevolgd door een brief en een contract.

[2] Door de mededelingen van Claus is Vandeputte er blijkbaar wel van overtuigd geraakt dat zijn grote probleem, namelijk acute geldnood, niet in één keer zal worden opgelost (‘Dommage [...] que Danaé ne pisse pas son or en un coup’). Daarom werpt hij zich zowat op als literair agent van de jonge schrijver. Hij neemt de zaak voortvarend ter hand en doet meteen een reeks voorstellen. Typerend is dat alle voorstellen tegelijk Vandeputtes financiële nood kunnen lenigen en de literaire carrière van zijn jonge vriend bevorderen. Het belangrijkste is ongetwijfeld zijn bemiddeling voor de publicatie van de Franse vertaling van de bijna-bekroonde roman bij de prestigieuze Parijse uitgeverij Gallimard. Jean Paulhan (1884-1968) werd vanaf de beginjaren van de NRF en van de ermee verbonden Librairie Gallimard geacht zeer invloedrijk te zijn, onder andere via het ‘comité de lecture’ van de uitgeverij waarvan ook de jongere Raymond Queneau (1903-1976) lid was.

[3] Een andere mogelijkheid voor Vandeputte om wat geld in het laatje te krijgen is zijn aanbod om in te staan voor de afwerking (‘la mise au point’) van de door Claus te maken vertaling van zijn roman.

[4] Een derde mogelijkheid voor Vandeputte om mee te genieten van het succes van zijn jonge vriend betreft het schrijven van één of twee (!) artikelen in het weekblad Le Phare dimanche. Opvallend is dat Vandeputte die publicatie verbindt met ‘l'occasion du prix’. Ruim twee maand later, op 26 maart 1950 verschijnt het lange artikel ‘Petite ou grande révélation - Hugo Claus’. Daarin wordt de Krynprijs heel flatterend aan een Franstalig publiek voorgesteld als ‘le Goncourt de chez nous’, ‘le Goncourt belge’ en ‘notre Prix Goncourt’.

[5] Een vierde mogelijkheid die Vandeputte zag om zichzelf en Claus te helpen was de publicatie van een vertaalde novelle in Le Phare dimanche. Dat laatste is blijkbaar niet gebeurd.

[6] Aan het slot van de brief is in de marge in een ander handschrift dan dat van Vandeputte of Claus geschreven: H.J. van Tienhoven - Polsbroekstraat 11 - Den Haag. De Nederlandse dichter Henk van Tienhoven kwam pas tegen het einde van 1950 even in beeld toen hij samen met Ad den Besten protesteerde tegen de beruchte Elsevier-enqûete van 25 november 1950 over de Jonge Nederlandse Poëzie.

[p. 55]

[p. 56]

IV. [Oostende], februari 1950

Recommandé

Hugo Claus, Hôtel de Londres, Digue de mer, Ostende, le.. Février l950

Madame Manteau,

Editions Manteau, 65, rue Montagne aux herbes potagères, Bruxelles.

Chère Madame,

J'ai bien examiné la proposition de contrat au sujet de ‘Metsiers’ que vos Editions m'ont fait parvenir.^[1]

Je suis très désireux, vous le savez, d'être édité par votre Maison et j'en serais très honoré, mais je ne me déciderai certainement pas à signer ce contrat-là, trop peu favorable à l'Auteur et, tout d'abord, trop compliqué, nid à rancoeurs.

Il suffirait de dire:

que Manteau fait paraître l'ouvrage cette année, dans tel format et à tel prix de vente, tiré pour la première édition à 2.500 exemplaires, dont 2,400 seulement^[2] seront comptés comme édition réelle, 50 étant

[1] Dit getypte ontwerp van een aangetekende brief gericht aan mevrouw Manteau werd geschreven door Vandeputte. Op 8 februari 1950 schrijft hij aan zijn dochter Marie dat er enige hoop op beterschap van zijn financiële situatie bestaat. Hij zou een uitgave verzorgen van een bepaald werk, maar ‘cette chose profitable n'est encore qu'une espérance. De même la traduction du flamand, â paraître chez Gallimard, H.V. traducteur, du roman Metsiers de mon très cher jeune ami Hugo Claus, qui vient d'avoir le prix Goncourt flamand. Mais il y a l'éditrice, la féroce Mme Manteau, qui chicane sur le contrat et, notamment, veut plonger dans mes droits de traducteur’ (deel X, p. 652). Met zijn briefontwerp reageert Vandeputte op het door Manteau opgestelde en Claus op 24 januari 1950 toegestuurde contract voor De Metsiers. Of deze brief aan Manteau werd bezorgd staat niet vast. Uit het jaar 1950 zijn geen brieven van Claus aan Manteau bekend. Ook een brief die betrekking heeft op het contract van 24 januari 1950 werd niet gevonden.

[2] Artikel 8 van het contract van 24 januari 1950 voorzag eveneens een oplage van 2500 exemplaren, maar reserveerde 250 exemplaren, waarvoor geen auteursrecht van 10% diende betaald, ‘voor de auteur, de pers en de propaganda’, zonder dat bepaald was wie wat kreeg.

[p. 57]

réservés à Manteau pour la propagande générale et la presse à l'étranger, 50 à l'Auteur pour les services de presse en Belgique; que, sur le prix fort de ce volume, dix pour cent reviendront à l'Auteur sur toute la vente^[3] et toute réédition et tous droits sur le texte original et que les comptes seront arrêtés chaque année le 30 Juin et réglés le 31 Octobre au plus tard;

que l'Editeur ni l'Auteur ne feront aucun changement au texte primé et que l'Auteur s'engage, aussitôt requis, à effectuer la correction des épreuves;

que Manteau traitera comme il lui plaira pour toute réédition du texte original ou reproduction entière ou partielle en Belgique ou à l'étranger, à son seul profit, sauf dix pour cent pour l'Auteur;

que tout ce qui concerne la radio, la mise au théâtre ou le cinéma concernera l'Auteur seul, à son profit;

de même que toute traduction.^[4]

J'espère, chère madame, que vous admettrez tout cela comme pratique et équitable et que nous signerons bientôt.

Dans cet espoir, je vous présente l'expression de mes plus respectueux et reconnaissants sentiments

[3] Artikel 9 van het Manteau-contract voorzag dat 1000 exemplaren van de eerste oplage van 2250 resterende exemplaren vrij waren van auteursrechten.

[4] Artikel 13 gaf de uitgever ‘algehele volmacht’ met betrekking tot alle vertalingen en bewerkingen en voorzag voor hem 50% van alle inkomsten.

V-1. [Oostende], 17 februari 1950

17.2.50

Cher Hugo Claus,

J'ai eu hier la visite de l'aimable et essoufflée Miss Benelux.

Vous feriez bien, pour des communications de cette importance, de venir vous-même, par lettre ou en personne.

[p. 58]

Votre accord avec Manteau à pour moi - et vous le savez - une importance vitale dans mon mic-mac.^[1]

Benelux m'a dit, en substance, que vous vous étiez arrangé avec Madame Manteau, mais que vous aviez dû céder sur certains points, ‘pour obtenir l'argent’, mais que toutefois vos ouvrages futurs étaient saufs.^[2]

Aïe! Sur quoi avez-vous cédé?

Si c'est sur la traduction, je ne vous le pardonnerai pas.

Déjà je vous en veux d'avoir perdu huit jours à me livrer votre texte.

Je suis si pressé! Il me faut une somme avant le 25 courant, ou, vraisemblablement, je saute.

Mais, si vous avez obtenu de l'argent, et que vous m'en passiez en prêt, tout va bien.^[3]

Je recopierai cette lettre-ci à votre adresse d'Ostende, pour être sûr de vous voir, à la Librairie, dimanche prochain avant midi et demie -^[4]

Votre ami

HVandeputte^[5]

[1] Wellicht heeft Claus van zijn verblijf als dienstplichtige in Brussel gebruik gemaakt om de daar gevestigde uitgeverij te bezoeken en er het voorgestelde contract te bespreken.

[2] De opvallendste verandering die Vandeputte in zijn aangetekende brief van februari had voorgesteld behelsde het zogenaamde voorkeursrecht. Artikel l4, dat Vandeputte in zijn geheel had geschrapt, bepaalde dat de auteur zijn werk pas dan elders kon laten uitgeven ‘zodra de uitgever tien werken aangenomen heeft’. Daarbij was niet duidelijk of het alleen prozawerken betrof. Verder werd namelijk ook nog bepaald: ‘De auteur biedt dus alle werken van zijn hand, die zullen volgen op “De Metsiers”, de uitgever aan [...]’, inclusief ‘dichtwerken’, ‘vertalingen van buitenlandse werken’ en zelfs ‘boeken die hij in samenwerking zou schrijven’.

[3] In zijn brief van 13 januari 1950 had Vandeputte de vertaling nog aan Claus overgelaten (‘Faites tout de suite la traduction du roman’). Hier lijkt Vandeputte die voor zichzelf te claimen: hij had de tekst allang willen hebben en heeft geld nodig, geld dat Claus wellicht van Manteau gekregen heeft en in ruil waarvoor hij blijkbaar op bepaalde punten toegevingen heeft moeten doen. Indien Claus echter heeft toegegeven op het punt van de vertaling, dan kon Vandeputte geen aanspraak meer maken op een (te lenen) deel van het geld.

[4] Claus verbleef vanaf maart 1948 - officieel vanaf 22 april 1948 - met de hele familie te Oostende, maar heeft vanaf 1 september 1948 een huurovereenkomst met de eigenaar van het Hôtel de Londres in dezelfde stad.

[5] De rugzijde van het eerste halve blad bevat een ontwerp voor de omslag of de titelpagina van het pantomimegedicht Zonder vorm van proces, dat in september 1950 bij Draak in Brussel zou verschijnen. Het werd door Claus boven de titel gesigneerd.

V-2. [Oostende], 17 februari 1950^[1]

17.2.50

Cher H. Claus

(copie rapide de la lettre que je vs adresse à Bruxelles)^[2]

Hier visite de Benelux.

[1] Deze brief, een enigszins bekorte versie van brief V-1 van dezelfde dag, duidt aan hoe bezorgd Vandeputte was over de mogelijkheid dat de vertaalrechten van Claus' debuutroman hem zouden ontglippen.

[2] Claus was nog tot 29 maart 1950 dienstplichtig. Hij was gelegerd in de Rollinkazerne te Etterbeek, maar verbleef als redacteur van Soldatenpost, het officiële tijdschrift van het Belgisch Leger, in de Prins Boudewijnkazerne aan het Daillyplein te Schaarbeek.

[p. 59]

Feriez mieux, pour communications de cette importance, de venir par lettre ou en personne.

Votre accord avec Mme Manteau à pour moi - et vous le savez - une importance vitale dans mon mic-mac.

Benelux m'a dit, en substance, que vs aviez traité avec Mme Manteau, mais que vs aviez dû céder sur certains points, ‘pour obtenir l'argent’, mais que toutefois vos ouvrages futurs étaient saufs.

Aïe! Sur quoi avez-vs céde?

Si c'est sur la traduction, je ne vs le pardonnerai pas.

Déjà je vous en veux d'avoir perdu huit jours à me livrer votre texte.

Je suis si pressé! Il me faut une somme avant le 25 courant, ou, vraisemblablement, je saute.

Mais, si vs avez obtenu de l'argent, et que vous m'en passiez en prêt, tout va bien.

Je compte absolument sur votre visite, à la Librairie, dimanche prochain avant midi et demie

Votre ami

HVandeputte

VI. Oostende, [voor of op 20 februari 1950]^[1]

Je^[2] donne par la présente à Henri Vandeputte exclusivement tous droits de traduire en français mon roman ‘De Eendenjacht’, la Chasse aux canards, de placer cet ouvrage chez un éditeur et de recueillir tous les bénéfices de cette traduction (à charge pour le traducteur de me remettre la moitié des bénéfices nets résultant de cette traduction.)

J'ai fait ou ferai avec les éditeurs, belges ou néerlandais, de ce roman, les arrangements nécessaires pour que tout bénéfice leur échappe sur la traduction en question.

Je prie Henri Vandeputte de me confirmer sa bonne acceptation de la présente,

Ostende le

Hugo Claus

[1] De datering berust op de vermelding van 20 februari in brief VII, gedateerd op 27 februari 1950. Het gelijnde papier draagt op de achterkant in de linkerbovenhoek volgend gedrukt adres: Fernand Feys - 11, rue de l'Orge - Tél. 118 - Ostende.

[2] Evenals brief IV was deze tekst, in het handschrift van Vandeputte, bestemd om door Claus onderschreven te worden. Na de twijfelachtige mededelingen van Elly Overzier over de onderhandelingen met Manteau nam Vandeputte blijkbaar het zekere voor het onzekere en stelde zelf een door Claus te ondertekenen verklaring op, waarbij hij de exclusieve Franse vertaalrechten van diens debuutroman kreeg toegewezen.

[p. 60]

VII. Oostende, 27 februari 1950

27.2.50

Ostende, 14, rue de Madrid

Cher Hugo Claus,

D'accord avec votre lettre du 20 de ce mois^[1], au sujet de la traduction en français de votre roman ‘De Eendenjacht’ dont je m'occuperai pour le faire accepter par un Editeur, le net de tous droits sur cette traduction partagé moitié moitié entre vous et moi.

Votre tout dévoué

HVandeputte^[2]

[1] Met deze brief bevestigt Vandeputte dat Claus hem de gevraagde verklaring bezorgd heeft. Deze verklaring is niet teruggevonden. Wellicht konden Claus en Vandeputte deze verklaringen ook gebruiken in hun besprekingen, de een met uitgeverij Manteau, de ander met zijn schuldeisers.

[2] Op 7 maart 1950 stelde Manteau een nieuw contract op met enkele opvallende wijzigingen. Op bepaalde, door Vandeputte aangevochten artikelen, zoals 8 en 9 (over het wegvallen van het auteursrecht, respectievelijk over 250 en 1000 exemplaren), had Claus duidelijk toegegeven. Conform artikel l3 claimde de uitgever nog steeds ‘algehele volmacht’ met betrekking tot de reproductierechten, maar er werd een uitzondering gemaakt voor de Franse vertaling: ‘Reserve wordt echter gemaakt voor een reeds in behandeling zijnde Franse vertaling door Henri Van de Putte, waarvoor de auteur vrij is te onderhandelen’. Ook het voorkeursrecht werd drastisch ingeperkt en gold voortaan nog slechts ‘zijn volgende roman’.

VIII. Oostende, 27 juli 1951^[1]

Henri Vandeputte

2 Rue de Madrid

Ostende

Le 27 Juillet 1951

Monsieur Hugo Claus

Hôtel de Verneuil

29, Rue de Verneuil.

Paris VIIe

Mon cher Claus,

J'ai bien reçu il ya quelques jours votre lettre de Paris, non datée.

Je ne désire principalement qu'une chose c'est que votre Chasse aux Canards paraisse. Par conséquent, j'adopte l'attitude la plus bienveillante possible quant à ma traduction et à mes droits.^[2]

Ou bien le lecteur de votre éditeur craint l'aspect nordique de mon nom. Ou bien il a dans sa manche un petit copain qu'il veut faire profiter de l'occasion. Ou bien, plus probablement, veut-il assaisonner à la française votre ouvrage. Peu importe, du moment que votre

[1] Wat voorafging. Op 27 februari 1950 had Vandeputte toegezegd de vertaling van De Metsiers en de publicatie ervan bij een Frans uitgever voor zijn rekening te nemen. Gepraamd door geldnood heeft hij blijkbaar bijzonder snel gewerkt. Al op 13 december 1950 nodigt Raymond Queneau van Gallimard Claus uit voor een gesprek. De inhoud ervan wordt door Vandeputte op 3 januari 1951 in een brief aan Gaby Jeanbaptiste samengevat als: ‘traduction repoussée avec éloges’. Queneau bevestigt dit op 7 februari 1951 schriftelijk aan Claus: ‘Ainsi que je vous l'avais laissé prévoir, nous n'avons pas cru pouvoir retenir pour nos éditions votre roman “LA CHASSE AUX CANARDS”. Mais, comme je vous l'avais également dit, votre oeuvre nous intéresse et nous serions heureux de pouvoir lire votre prochain ouvrage’. Deze brieven bevinden zich in het archief van het Clauscentrum.

[2] Op grond van deze brief mag men aannemen dat Claus in zijn niet teruggevonden schrijven Vandeputte heeft meegedeeld dat diens vertaling van De Metsiers niet werd aanvaard door een Franse uitgever. Het betreft hier echter niet de vertaling die aan Gallimard werd aangeboden en die Raymond Queneau eerder al had afgewezen. Dat blijkt uit de brief die Vandeputte op 3 januari 1951 stuurde aan zijn ex-schoondochter Gaby Jeanbaptiste in Parijs. Zij was in 1919 getrouwd met Vandeputtes zoon Louis en in 1929 hertrouwd met de Franse journalist Raymond Manévy, hoofdredacteur van Paris-Soir, medestichter van Libération en secretaris-generaal van France-soir. Vandeputte schrijft haar: ‘Vous aurez la visite d'un beau jeune garçon, Hugo Claus, Belge flamand, parlant bien le français avec des cuirs, dont j'ai traduit La Chasse aux Canards, roman primé en Belgique, traduction repoussée avec éloges par Queneau. Peut-être Raymond aura-t-il un tuyau ou une recommandation, du côté Julliard?’ (deel XI, p. 336). Bedoeling van het bezoek was om na te gaan of Manévy zijn contacten in de Franse uitgeverswereld kon inzetten voor de vertaling van Claus' roman. Het is mogelijk dat uitgeverij Julliard werd benaderd en dat de afwijzing waarover Vandeputte schrijft in zijn brief aan Claus van 21 juli 1951 daarop betrekking heeft.

[p. 61]

roman paraît et que vous êtes satisfait de sa transposition en français.

Moije suis bien sûr du bon français de mon travail et je n'ai pensé qu'à une chose: serrer du plus près possible votre texte et votre genre d'écriture.

Mais il est évident qu'il n'y à pas à Paris cinq personnes pour traduire du flamand votre livre et que c'est ma traduction, mon travail qui servira de base. Sur ce point, votre lettre le prouve, vous êtes d'avance d'accord.

Conséquemment, mon travail doit être rémunéré. Je suis d'accord, si vous me payez trois mille francs belges à la parution du volume, pour que ce paiement soit considéré comme clôturant nos comptes et pour que la traduction soit signée de n'importe qui au gré de l'éditeur.^[3]

Confirmez-moi nettement votre accord avec la présente et dites-moi en même temps quand, exactement, le livre paraîtrait. Renseignez-moi en même temps un peu sur vos activités et écritures et croyez à la sincère amitié d'un homme qui n'a qu'un défaut c'est d'être toujours à court d'argent comptant.

HVandeputte

[3] Vandeputte stemt ermee in dat andermans naam als vertaler wordt opgevoerd, op voorwaarde dat hem, zij het pas bij verschijnen van de vertaling, een bedrag van 3000 frank wordt uitgekeerd. Zoals in de inleiding vermeld, is dat eerste precies wat zal gebeuren wanneer Fasquelle de roman publiceert.

[p. 62]

IX. [Oostende], 5 januari 1952

5.1.52

Cher vieux Claus,^[1]

On n'est pas plus gentil que vous.

Votre colis de fruits - déjà mangés! quelles pommes! - ce n'était pas seulement très parisien, mais l'amitié même, si précieuse, plus encore quand on la partage et qu'on vient précisément de se foutre à la poubelle. Merci. Donnez-nous beaucoup de beaux poëmes cette année.

Quel dommage! Je viens d'apprendre que mon frère Permeke est mort.^[2]

Je vous renvoie votre ‘Tête’ encadrée et votre ravissante Nonnette.

Je joins au paquet 3 Cobra et 2 Alexinsky: vous avez plus de chances que moi de voir ces gens-là.^[3]

Donnez votre adresse à Knocke.^[4]

Amitiés. Amitiés.

HVandeputte

[1] Het woord ‘vieux’ is omcirkeld. In zijn brief van 12 januari 1952 sprak Vandeputte Gaby Jeanbaptiste aan als ‘Chère vieille Gaby’ en lichtte dit als volgt toe: ‘Je mets vieille dans le sens de l'amitié, bien entendu’ (deel XI, p. 336).

[2] De schilder Constant Permeke overleed te Oostende op 4 januari 1952.

[3] Vandeputte probeerde niet alleen boeken tweedehands te verkopen en uit te lenen, hij verkocht ook tijdschriften en schilderijen, zowel die van hem als die van anderen. Tot die laatste categorie behoorde ook werk van Claus. Welke werken hier bedoeld zijn, is onbekend. Met ‘3 Cobra’ wordt wellicht gedoeld op drie exemplaren van Cobra, het tijdschrift van de experimentele kunstenaars, waarvan het laatste nummer verscheen in de herfst van 1951. Met ‘2 Alexinsky’ zou kunnen worden gedoeld op twee exemplaren van Alechinsky's enige uitgave uit die tijd, namelijk het in 1950 gepubliceerde boekje Les poupées de Dixmude (Bruxelles, Editions Cobra).

[4] Blijkbaar verbleef Claus in die tijd niet alleen in Oostende, maar ook in de door Henry Van de Velde ontworpen villa van de schilder Albert Saverys, villa Westhinder, gelegen op de Zeedijk in Knokke-Zoute. Claus was bevriend met Alberts zoon Jan Saverys (1924), die ook schilderde.

X. Oostende, 6 maart 1952

14, rue de Madrid

6.3.52

Vous vous cachez bien, cher Ami et arriviste en sarabande!

Je savais que c'était au Zoute.

J'ai dû m'adresser à Raymond Art.^[1]

Au moins, vous travaillez?

Moi guère. Depuis le 31 décembre et notre exit de chez la mère de Grasse, je suis à moitié crevé et sans que ça diminue.^[2]

Grippe, emphysème, suffocations. Tout ça vient du coeur breloque, paraît-il.

‘A la belle vue de tous les médicaments’.

[1] Blijkbaar kende Vandeputte niet het juiste adres van de villa van Albert Saverys, maar kon hij het achterhalen via de Oostendse kunstschilder Raymond Art (1919-1998), die jarenlang hoofd decoratie was van het casino te Knokke.

[2] Al bleef Vandeputte blijkbaar wel zaken doen, officieel werd de Librairie op 31 december 1951 definitief gesloten. Zie in dat verband o.m. deel XI van het verzamelde werk, p. 270 & 336-337.

[p. 63]

Tout ce que j'ai pu réussir en sept semaines, ce sont mes huit Entretiens à la Radio, pour célébrer mon soixante-quinzième anniversaire.^[3] Ils m'ont enregistré ça en deux fois.

Mais six heures dehors = deux jours de repos obligatoire.

J'ai aussi une conférence à Angleur, vers le 20 courant - si je suis retapé. Mais, je serai, dit Vroome, secrétaire permanent de l'Ouverture du Nouveau Kursaal.

Cette inauguration pour 1953, affirme-t-il.^[4]

Vous?

1.	avez-vous des nouvelles de Fasquelle? Le vieux est mort, demandezen d'urgence au jeune.^[5]
2.	Omer Kyndt, votre admirateur intégral, Steenweg op Gistel, 31, Westkerke, pleure pour vous voir.^[6]

Irait au Zoute pour obtenir cette faveur.

N'a pas encore et voudrait avoir

A - numéros de Tijd en Mens, avec poèmes, contes

B - quelque chose dans de Gids.

C - Registreren

D - Klein dagboek

E - Trancredo Infrasonic, poëmes.

S'il y a à payer, je paierai.

Ecrivez! de tout coeur vôtre

HVandeputte

[3] Deze ‘Entretiens Radiophoniques avec Éduard Fonteyne’ werden opgenomen op 7 februari 1952, door het inr in acht delen uitgezonden tussen 16 februari en 5 april 1952 en gepubliceerd in deel XII van het verzameld werk, p. 51-92.

[4] Ondanks zijn leeftijd en zijn minder aangename ervaringen blijft Vandeputte uitkijken naar werk in het Oostendse casino. Op 17 januari 1952 schrijft hij aan zijn dochter Marie: ‘Le grand x c'est le nouveau Kursaal, où j'aurais un job dans mes capacités de travail actuelles - et au sujet duquel on sera fixé après le 31 courant’ (deel x, p. 658). Emiel Vroome (1886), liberaal schepen van Oostende, was in de periode 1946-1952 bevoegd voor financiën, handel en nijverheid.

[5] De gevraagde ‘nouvelles’ hadden ongetwijfeld ook betrekking op Vandeputtes roman Sultan Caïd. Eugène Fasquelle (1863) overleed te Parijs in 1952. Zijn zoon Charles behartigde de zaken vanaf 1951.

[6] Omer Kyndt (1929), neo-expressionistisch schilder, drukker-letterzetter van beroep en werkzaam bij de Oostendse krant Het Kustblad, was een bewonderaar van Claus vanaf zijn Oostendse tijd. Hij leerde Vandeputte kennen via diens boekhandel.