Yang. Jaargang 39

[p. 466]

Pol Hoste
Waarom ik schrijf

Ik schrijf omdat het werk van Dirk Braeckman op de Zeedijk van Oostende werd vernietigd. Niet vanuit de lyriek over de kwetsbaarheid van het kunstwerk schrijf ik. Het werk van Dirk Braeckman kon immers niet worden vernietigd. Ook daarom schrijf ik.

Men kan een kunstwerk zijn bestaansrecht betwisten, foto's in stukken snijden of ze in brand steken om uitdrukking te geven aan zijn eigen wanhoop. Het werk zelf blijft onaantastbaar. Een artistieke creatie reflecteert een essentie die zijn materiële conditie ver overstijgt.

Vernietiging of beschadiging is niet in staat om daar iets aan te veranderen. Ook al verhindert ze dat fotografisch werk op een bepaald moment visueel wordt waargenomen, zelfs al onttrekt ze dit gedeelte van de genieting aan de ervaringswereld, hiermee uitdrukking gevend aan persoonlijke frustratie of sociale onmacht, in wezen tast ze het kunstwerk niet aan.

Men kan dorpen, steden en musea in Irak vernietigen en mensen kapotschieten. ‘U moet officier worden,’ zei de man uit mijn stralende jeugd. ‘Dan kunt u in het leger de jongens helpen die niet kunnen lezen of schrijven.’ Zwaarbewapend hadden we overal vrede kunnen stichten, Vietnam en Cambodja met napalm bombarderen, Congo helpen.

[p. 467]

Niemand heeft me ooit gezegd: ‘Word schrijver, word kunstenaar en maak de wereld beter.’ Ook vandaag is er niemand die me dat zegt. Schrijven dient niet om schrijver te worden. Fotografie dient niet om kunstwerken te realiseren. Dirk Braeckman kan maar beter in het leger. Dan kan hij overal vrede stichten in de wereld en jongens helpen zoals ik die geen foto's kunnen maken. ‘Leer met uw twee voeten op de grond staan,’ heeft men mij gezegd. Mensen met handen en voeten en een hart.

Ik schrijf omdat ik voor het kunstwerk van Dirk Braeckman heb gestaan op de Zeedijk van Oostende. Met mijn twee voeten op de grond. Met mijn hart in mijn handen. Ik schrijf niet alleen omdat zijn werk werd vernietigd. Ik schrijf omdat zijn werk bestaat.

Ik hou van dat werk op die plaats. Jarenlang heb ik naar die muren gekeken en nu heeft Dirk Braeckman ze voor altijd veranderd. De stoffelijke afwezigheid van zijn kunstwerk wijzigt daar niets aan. Ze herinnert me aan wat er iedere dag in mijzelf omgaat. Waarom dan niet schrijven?

Als een kunstenaar zijn werk toont, het aan onbekende anderen als een cadeau offreert en wij vervolgens ook onszelf dit kunstwerk nog eens aanbieden en het waar-nemen, waarom zou het dan niet van ons zijn? Is een tekst alleen van een schrijver. Is hij alleen van een lezer?

Waarom heeft iemand ons werk vernietigd (ook al kan dit niet)? Waarom heeft hij de andere willen vernietigen (ook al kan hij het niet), terwijl hij hiermee alleen zichzelf heeft vernietigd (al brengt hij zelfs daar niets van terecht)? Ook vanuit dit soort ouderwetse verontwaardiging schrijf ik. Omdat het me niet wordt toegelaten om mij dit werk iedere dag opnieuw toe te eigenen, het opnieuw als een geschenk aan te nemen en er daarna in mijzelf mee om te gaan naar eigen goeddunken, het te bewonderen, te relativeren, te vergeten, te onthouden, het me te herinneren, er zorg aan te besteden en daar van te genieten, erover te praten met kunstliefhebbers, wandelaars, kinderen, schaatsers, strandfanaten en er later opnieuw naar terug te keren zoals ik in mijzelf terugkeer, het nog eens te gaan bekijken zoals het buiten mijzelf bestaat, zoals het voor anderen bestaat, betekenis geeft aan wat we niet zien, aan datgene wat ik voor mijzelf de werkelijkheid noem.

Ik praat maar. Ik praat altijd maar. Naar het schijnt moet men mij onderbreken. Ik schrijf altijd maar. Naar het schijnt moet men mij onderbreken. Ook daarom schrijf ik.

[p. 468]

Ik schrijf omdat een artistieke openbaarheid werd geschonden die ik tot die van mij en de anderen reken en dus ook tot de artistieke openbaarheid van diegene die voor de beschadiging verantwoordelijk is. Om deze egoïstische reden schrijf ik.

En om de vluchtige blik in de ogen van een onbekende die stilstaat bij het werk van Dirk Braeckman en mij van zijn blik laat genieten. Of voorbijgaat aan alles, aan het strand, aan de zee, aan de wereld, aan de blik van de kunstenaar.

Ik schrijf ook om een veel beperktere reden. Omdat ik bijvoorbeeld vrees dat hier een kunstobject werd aangetast dat zich niet had ingeschreven in de Vlaamse kustkunst, niet in de schoonheid, niet in de schijnheid.

- Hou op.

- Mes excuses.

Vertraagd verkeer op de binnenring. Ik schrijf elke dag.

‘Eet!’ zegt men mij. ‘Pol, eet!’ Hij moet eten, dat hij er wat kloek op staat. Het werk van Dirk Braeckman staat er ook niet kloek op. ‘Eet!’ roept men mij toe. Ik geef het eten aan de honden. Ik schrijf om het eten aan de honden te geven.