De achtergronden van Lebensraum
Op 15 december 1991 werd in Paradiso een ‘roofdruk’ van W.F. Hermans te koop aangeboden. Het vreemde van dit boekwerkje was dat de tekst nooit in deze vorm in een boek of tijdschrift verschenen is. Zou het misschien toch een echte Hermans zijn?
Velen hoopten dat dit het geval zou zijn, zeker gezien het authentieke karakter dat de tekst uitstraalde.
De in het colofon vermelde gegevens deden anderen tot het besluit komen dat dit geen ‘echte’ Hermans zou zijn. Wat lezen we daar namelijk:
‘Lebensraum, Een oorlogsdagboek van Willem Frederik Hermans werd in december 1991 in opdracht van Uitgeverij Otto Verbeek te Eibergen gedrukt door Drukkerij Ducroo te Bergen (NH) in een oplage van 250 exemplaren.
Het bindwerk werd verzorgd door Boekbinderij “Als een Romein” te 's-Gravenhage.
Omslag en grafische verzorging: Pearly Bantzinger, Amsterdam.’
Namen, die voor het overgrote deel een geladen betekenis hebben in verband met Hermans.
Otto Verbeek, gemodelleerd naar Menno ter Braak, die in Eibergen geboren was. In het verhaal ‘Het grote medelijden’ stapt de ikfiguur in de trein, vindt een zitplaats: ‘en mijn gedachten komen op Otto Verbeek, de meest formidabele Hollandse denker uit de jaren dertig. Gevreesd en meedogenloos kritikus, die maskers afrukte zonder vrees of blaam. Ik zou een essay over hem kunnen schrijven, maar waarom zoveel moeite?’ (Dit verhaal werd gepubliceerd in 1962.)
Al eerder was Otto Verbeek in het werk van Hermans opgedoken. In de bundel Een landingspoging op Newfoundland staat het verhaal ‘Een veelbelovende jongeman’, gedateerd ‘Amsterdam, aug. '49’. Ook in dit verhaal komt Otto Verbeek voor en zonder veel moeite kan men daar al een link leggen met Menno ter Braak. In Arthur Ducroo herkent men E. du Perron die in Bergen in de meidagen van 1940 overleed aan een hartaanval bij het kijken naar een bombardement op het plaatselijke vliegveld.
‘Als een Romein’. In ‘Het grote medelijden’ schrijft Hermans: ‘Verbeek vroeg zijn broer, een medicus, om een spuitje. Maar de medicus, zijn ambtseed getrouw, al stond Rotterdam in brand en zat de regering aan de andere kant van de Noordzee, gaf hem
Auteursrechtelijk beschermd
