WFH-Verzamelkrant. Jaargang 1

[p. 7]

De zaak Beukenoot
of: WFH en de Boekenweek

Zal er nog iemand zijn die zich de Zaak Beukenoot herinnert?

De zaak speelde vele jaren geleden, in deze Boekenweek 42 jaar. Het was in de tijd dat de Commissie voor de Propaganda van het Nederlandse Boek ter gelegenheid van de Boekenweek nog een prijsvraag uitschreef waaraan zowel schrijvers als lezers konden meedoen: de schrijvers door onder motto een novelle in te zenden die bij uitverkiezing door een jury als Boekenweekgeschenk werd uitgebracht, de lezers door te raden wie het door de jury bekroonde Boekenweekgeschenk had geschreven. De CPNB-prijsvraag leverde elk jaar vele duizenden reacties van lezers op.

In 1950 deed WFH, als schrijver, aan de prijsvraag mee. Zijn naam is tussen de zesentwintig mededingers achter in het Boekenweekgeschenk terug te vinden. Zijn inzending haalde het niet. De jury, bestaande uit Emmy van Lokhorst, Hella S. Haasse, Victor E. van Vriesland, Adriaan van der Veen en drie leden van de Commissie, bekroonde, met algemene stemmen, de novelle De Zaak Beukenoot, geschreven door Marianne Philips.

Er zal waarschijnlijk een siddering door de jury zijn gegaan toen zij na afloop ontdekte dat WFH aan de prijsvraag had meegedaan en zijn inzending niet was uitverkoren. WFH was toen al een gevreesd polemist: iedereen die hem de weg naar literaire roem versperde, liep de kans om aan zijn pen te worden geregen.

Er volgden voor de juryleden jaren van gespannen afwachten. Vanaf 1954 sloeg WFH toe. In Podium (jrg. 9, nr. 3) werd Victor van Vriesland op gruwelijke wijze toegetakeld. Ruim een jaar later was Adriaan van der Veen aan de beurt (jrg. 10, nr. 2). Korte tijd daarna kreeg Victor van Vriesland een tweede pak slag (jrg. 10, nr. 4). Opvallend genoeg werd de dames uit de jury geen haar gekrenkt. Eén van hen, Hella Haasse, bracht het uiteindelijk zelfs tot huisvriend van WFH.

[p. 8]

In 1984 rakelde de afgewezen inzender de Zaak Beukenoot weer even op. In de ‘Alles is anders show’ (KRO-televisie, 16 maart 1984) vertelde WFH tegen Aad van den Heuvel dat hij met het manuscript van Het behouden huis had meegedaan aan één van de prijsvragen die de CPNB destijds uitschreef. Mijn novelle werd toen niet bekroond, schamperde hij. Pikant detail was dat Hella Haasse in de studio aanwezig was. Haasse zweeg.

WFH zei in de uitzending ook dat hij zich niet herinnerde welk boek in plaats van het zijne was onderscheiden. Van den Heuvel zweeg. Haasse zweeg.

Ik stuurde WFH daarop, met toelichtend commentaar, een exemplaar van De Zaak Beukenoot: dit was het boek waartegen zijn novelle het in 1950 had afgelegd. WFH antwoordde dat hij in 1950 Een veelbelovende jongeman (later opgenomen in Een landingspoging op Newfoundland) had ingestuurd. ‘Het behouden huis schreef ik in september 1951’ voegde hij er aan toe.

(advertentie).

[p. 9]

Zijn antwoord verbaasde me. Wat was het nu: Het behouden huis of Een veelbelovende jongeman? Of zou WFH na het echec in 1950 nog een tweede keer aan de CPNB-prijsvraag hebben meegedaan?

Als hij Het behouden huis inderdaad pas in september 1951 had geschreven, kon hij daarmee pas in 1952 aan de prijsvraag hebben meegedaan. Maar in het Boekenweekgeschenk van 1952, Insecten in plastic (weer zo'n pakkende CPNB-titel!, geschreven door Emmanuel van Loggem) komt zijn naam onder de inzenders niet voor. Bovendien kwam, in dat zelfde jaar, bij De Bezige Bij de handelseditie van Het behouden huis uit, de eerste druk die, als om het raadsel te vergroten, 1951 als jaar van uitgave draagt. 1951? 1952? Hoe zat dat nu?

Omdat in de eerste druk niet vermeld staat wanneer de novelle is geschreven, heb ik latere uitgaven er op nagezocht. En dat gaf uitkomst. Zowel in de bundel Paranoia uit 1953, waarin de novelle Het behouden huis is opgenomen, als in de pocketeditie uit 1960 lees ik aan het eind: ‘Voorburg, Sept. 50’.

WFH had zich in zijn brief aan mij dus kennelijk vergist: september 1951 moest zijn september 1950. Dit hield in dat hij in 1951 met Het behouden huis aan de CPNB-prijsvraag had kunnen meedoen. Snel het Boekenweekgeschenk van 1951 opgeslagen.

En wat blijkt?

Geen WFH!

Moeten wij aannemen dat WFH zich in deze zaak twee keer heeft vergist? Dat hij in de ‘Alles is anders show’ per abuis Het behouden huis als inzending noemde? En wat daar dan van te denken? Zou WFH op tv, al dan niet bewust, de jury van toen een graadje dommer en onbekwamer hebben willen afschilderen? Immers, als de afwijzing niet Een veelbelovende jongeman zou hebben betroffen, maar de later alom bejubelde novelle Het behouden huis, dan betekende dit dat de CPNB-jury van 1950 zelfs niet in staat was geweest een meesterwerk te herkennen!

Het raadsel van de Zaak Beukenoot blijft voorlopig onopgehelderd. Het wachten is op een volledige oekentenis van WFH.

Dirk Baartse