WFH-Verzamelkrant. Jaargang 1

[p. 18]

Schitterende zinnen in WFH's nieuwste boek-

Fotobiografie leert ons dat WFH al op zeer jeugdige leeftijd een dagboek bijhield. Hij heeft dat steeds bijgehouden, niet dagelijks, en het is zelfs maar de vraag of het dagboek niet meer weg heeft van een uitvoerige agenda of een notitieboek. Vast staat dat WFH er niet mee te koop loopt. En wie na de jammerlijke dood van WFH (jakkes! niet aan denken!) nog een aantal kloeke delen dagboeken verwacht, zal waarschijnlijk bedrogen uitkomen.

Al is WFH er niet in geslaagd om zijn persoonlijke leven te scheiden van zijn literaire werk, de intiemste gevoelens en wederwaardigheden zullen ons nooit bereiken. Wie geïnteresseerd is in bedgeheimen en ruimtelijk gezwam over god en de dood moet maar Reve lezen.

Wat dat betreft is WFH's nieuwste boek, Gitaarvissen en banjoklokken geen voer voor literaire zieleknijpers. Geen ontboezemingen, geen zieleroerselen en geen zelfanalyse. Wel een hoeveelheid literaire hoogstandjes en een serie interessante bespiegelingen en ervaringen opgedaan tijdens zijn verblijf in Amerika in januari 1967. Geen verhalend proza zoals het reisverslag Nevada en Utah of twee families Smith in de Avenue van juli 1967, of De stad van Benjamin Franklin in de Avenue van januari 1979, maar compacte reisimpressies en flitsende gedachten.

Geheel nieuw is Gitaarvissen en banjoklokken niet. Het eerste deel verscheen onder dezelfde titel al in Raster III/3 uit 1969 (en niet in Maatstaf, zoals de uitgever in de folder heeft vermeld). Het tweede deel werd in 1970 in een afzonderlijk boekje, Hollywood, in opdracht van de Mandarijnenpers uitgegeven ter gelegenheid van de Boekenmarkt, en werd door Thomas Rap in omloop gebracht. Het derde deel is nooit eerder verschenen.

Nog geen kwart eeuw geleden schreef WFH: ‘Over honderd, misschien al over vijftig jaar, zullen deze aantekeningen erg interessant zijn om te lezen.’ WFH doelt er hier op dat de burgerluchtvaart destijds nog in de kinderschoenen stond, in de verwachting dat alles een ongekende vlucht zou maken.

Toch is het vooral de literaire waarde die deze

[p. 19]

geschriften nu al interessant maken, maar ook de bewondering, de onmiskenbare verbazing over de schitterende Amerikaanse cultuur. Citaat:

‘voor een nachtmens als ik zo weldadige

opschriften als:

OPEN 7 DAYS of WE NEVER CLOSE

die je in Groningen nergens ziet.’

Het was dan ook de tijd dat menige Nederlander naar Amerika ging, en daar in zijn hotelkamer 24 uur per dag van het ene tv-kanaal naar het andere schakel de (zappen bestond toen nog niet), en enthousiast vol grote verhalen terugkeerde.

Prachtig is dat de bewondering voor dit continent zich in het boek uit in een snelle, messcherpe schrijfstijl. Alles wordt puntig behandeld, nergens staat een woord te veel. Hierdoor krijg je een idee van de veelheid en de snelheid van de elkaar opvolgende indrukken in een toch zeer kort tijdsbestek.

Opmerkelijk is de wijze waarop WFH zich soms uitdrukt: ‘De straten kruipen voort als lange gelede wormen’ of: ‘De palmen doen je in Hollywood niet aan Arabieren denken’. Zo zien wij Amerika eens door de ogen van WFH: ‘Heeft ooit een Amerika-reiziger al medegedeeld dat benzinestations in dit land de aandacht trekken door stapels autobanden die met rood, groen, blauw of zilverkleurig gemetalliseerd papier omwikkeld zijn?’

De ijverige speurder die er vroeg of laat wel in zal slagen om beide voorpublikaties te bemachtigen, komt waarschijnlijk wel goedkoper uit, maar zeker niet mooier en completer, want de bibliofiele uitgave van Thomas Rap, die verschenen is in een beperkte oplage van 1.100 exemplaren is prachtig verzorgd. De typografische verzorging is van Frans Janssen. Het boekwerkje oogt dan ook stukken mooier dan De schrijfmachine mijmert gekkepraat en is nog goedkoper ook.

Tonnie Luiken

WFH, Gitaarvissen en banjoklokken. Uitgever: Thomas Rap, Amsterdam, 1991. ISBN 9060055047, prijs: 75, --.

[p. 20]

Aangrijpend moment uit ‘De souteneurs’, de helaas ongeschreven roman van Willem Frederik Hermans