Westland. Jaargang 2

[p. 508]

Boekbesprekingen

Een dood-ernstige studie, ernstige interviews en een gekke historie

Albert Westerlinck: Het Lied van Tantalus (De Kinkhoren). - R. van de Moortel: Vijf Dichters aan het Woord (Idem). - Jan Schepens: (Het) Letterkundig Prentenboek (Uitgave Roya).

Albert Westerlinck's ‘Bijdrage tot de Studie van een menschelijkheidstype in de litteraire kunstschepping op grond van een onderzoek over het werk van A. Demedts’ lijkt mij in haar geheel te ‘universitair’ opgevat, zij is droog en zwaarwichtig, kortom, moeilijk verteerbaar. Bovendien kan men zich m.i. terecht afvragen of het werk van Demedts van zulke beteekenis is, dat het een dergelijke, tamelijk omvangrijke studie rechtvaardigt. Wanneer boeken geschreven worden over het werk van kunstenaars - doodernstige boeken zooals dat van Westerlinck er een is - dan komen toch eerst en vooral die figuren in aanmerking, wier oeuvre tot de verworvenheden behoort van een literatuur.

Westerlinck opent zijn boek met een ‘Voorbericht’ waarvan het proza u min of meer de haren doet te berge rijzen: ‘Wij wenschten, op ons beperkt gebied, te demonstreeren hoe belangrijk het psychologisch vatten van een typische kunstenaarspersoonlijkheid is tot dieper begrip van den wezensgrond van het kunstwerk.’ Wanneer iemand zich voorneemt ons inzicht in een litterair oeuvre te verruimen, er het ontstaan en de evolutie van wil verduidelijken, dan is het eerste toch dat wij mogen eischen, dat hij het doet in een fatsoenlijke taal. Het is zoo al lastig genoeg om het wezen en den zin der Schwermut-stemming te doorgronden.

‘Wij beklemtonen derhalve’, aldus Westerlinck, ‘dat we de studie van de karakters in het kunstwerk niet louter volgens de gegevens der reëele beschrijvende psychologie (??) aanvatten, maar dat we deze wenschen te begrijpen en te verklaren zooals ze ons in de stemming van het kunstwerk worden naar voren gebracht, een stemming, die in het diep-innerlijke levensgevoel van den kunstenaar plonst.’ Ziedaar, dat plonsen zegt alles. Westerlinck is, om dat schoone woord nu eens bevattelijk te gebruiken, in Demedts' diepinnerlijke leven geplonsd, en wil ons met groote woorden wijsmaken dat hij er parelen heeft gevonden. Westerlinck bewijst Demedts een slechten dienst door hem te overschatten.

Het belangrijkste van het boek lijkt mij het eerste deel, maar

[p. 509]

dat is weer zoo noodeloos ingewikkeld, met veel minder woorden kon het allemaal veel bevattelijker worden gezegd. Er ontbreekt m.i. ook logica in Westerlinck's methode; hij geeft den indruk van iemand, die u zijn huis wil toonen en u eerst op de tweede verdieping brengt, dan in den kelder, dan op den zolder, vervolgens op het gelijkvloers, enz.

Tusschen de interviews die R. van de Moortel publiceert in ‘Vijf dichters aan het Woord’ zijn er ook ‘schriftelijke’ interviews. Dat is iets nieuws. Zijn boek zelf openbaart ons niet veel meer over Buckinx en Demedts, dan wij reeds wisten.

De twee beste stukken zijn deze over Jonckheere en Van Gavere. Jonckheere's persoonlijkheid komt er goed tot zijn recht: den man dien men een dilettant zou wanen, moest men niet weten dat hij een van de beste Vlaamsche dichters van het oogenblik is. Marnix van Gavere deelde Van de Moortel veruit het belangrijkste mede op het gebied van de poëzie. Het ‘interview’ met Jan Vercammen is te veel een verdediging pro domo.

Van Jan Schepens' ‘Letterkundig Prentenboek’ houd ik niet, hoewel Schepens beslist schrijven kan, en als Sancho Panza van zijn meester Don Quichotte Greshoff veel, maar niet alles geleerd heeft. Zijn boek bevat veel mislukte geestigheid, en ik vind die steken onder water aan het adres van zekere literatoren, die daarna eventjes geneutraliseerd worden, minder doeltreffend dan Schepens het allicht verwachtte.

Vol bekoring daarentegen zijn de bladzijden die hij wijdt aan Johan de Maegt, hier klinkt een andere, warme en reëeler stem door, de ware Schepens, veel interessanter dan die andere, die tegen windmolens en dergelijke vecht.

Remy de Muynck