Westland. Jaargang 2

Beter en minder

Hendrik Prijs: Solden (Ignis, Brussel).

Architect Polidoor Lambrichts leeft met zijn vrouw Rufina en vijf dochters een kalm burgerleventje te St. Truiden. Marie-Lou trouwt een dokter en wordt mondain. Marie-Rose treft een advocaat-volksvertegenwoordiger en verhuist naar Brussel. Elvier wordt een kwezel en zal later naar een klooster gaan. De twee andere kinderen moeten ook getrouwd geraken en... worden gesoldeerd. Martha huwt een notarisklerk, die eeuwig naar opslag wacht... en het dus niet breed heeft. Magy, de jongste, doet een slechte keus, een likeurhandelaar, een beer van een vent, die wekelijks naar Brussel gaat, waar hij te doen heeft met een afgeleefd wijf.

De kleinkinderen brengen heel wat drukte in het leven van Rufina, maar Polidoor wordt verwaarloosd. Inmiddels komt er jaloerschheid en twist tusschen de zusters. Magy verneemt dat haar Alfred te Brussel streken uithaalt en dit kinderlooze huishouden geraakt op stelten. Rufina sterft. Alfred pleegt zelfmoord door verhanging. Polidoor eindigt zijn ouden dag in een oudmannenhuis. Nadat hij zijn dochters had gesoldeerd, soldeeren deze op hun beurt hun vader.

Dat is zoowat de korte inhoud van ‘Solden’, waarmee Hendrik Prijs ongetwijfeld veel lezers zal bijwinnen. Men kan den schrijver misschien verwijten dat hij wat grof is, maar daartegenover staat dat hij een brok echt leven weergaf in al zijn hardheid en onverschilligheid. Niettegenstaande deze hardheid op elke bladzijde tot uiting komt, treft men in het boek nergens bitterheid aan, doch integendeel eerder de neiging om alles rustig op te nemen.

Misschien zullen de ‘bourgeois’ eenigszins in hun rust worden gestoord, wanneer zij toevallig ‘Solden’ in handen moesten krijgen. Wie echter onder hen scherp toekijkt zal wellicht zichzelf herkennen... of wie minder eerlijk is zal alleszins moeten toegeven dat ‘dergelijke gevallen’ met honderden in elke straat voor het grijpen liggen.

Hendrik Prijs schrijft scherp, maar goed.

[p. 443]

Marsel Hunninck: Haven zonder Baken. (Ignis, Brussel).

Sooi de Man heeft drie dochters: Lena, Liza en Irma. Hij hertrouwt met ‘Madame Vliegen’ die er warmpjes inzit. Lena trekt het huis uit en huwt een arbeider. De vrouw van Sooi baart een jongen: Harry, de hoofdpersoon van het verhaal. Ook Lena krijgt een kind: Maria.

Harry is een verstandige, maar verwende jongen. Naarmate hij opgroeit wordt hij meer en meer een zoeker, een twijfelaar, een ongeloovige, een stuurlooze, iemand, die vreest dat zijn innerlijk leven zich uiterlijk zou weerspiegelen. Hij wordt leider van de katholieke padvindersbeweging en neemt een betrekking op een ministerie aan. Te Brussel leert hij talrijke meisjes kennen, waaronder Pauline, die een kind van hem in den schoot draagt. Eerst wilde hij niet met Pauline trouwen, te meer daar Maria hem in haar netten tracht te vangen. Doch ten slotte ziet ook Maria in dat er voor Harry maar één ding te doen staat: de moeder van zijn kind huwen.

‘Haven zonder Baken’ is een boek uit de jungle der moraal. Trouwens ontbreekt er beweging, warmte, vrees, optimisme, opstand, grootheid en diepte in dit boek. Ik bedoel, er ontbreekt stijl aan deze bladzijden. Voor zeer jonge menschen hebben zij misschien een zeker charme, omdat die er hun puberteitsjaren eenigszins in kunnen weerspiegeld vinden, doch juist voor deze categorie lezers is het boek gevaarlijk, omdat zij in hun jeugdigen overmoed zoo gauw denken dat een schrijver - iemand, die toch gedrukt wordt - het wel moet weten... en omdat zij zonder achterdocht kunnen gelooven.

Ik verontschuldig mij bij den schrijver dat ik hem ‘klappen geef’, doch hierin volg ik trouw zijn theorie op blz. 191 van zijn boek: ‘Eens de kinderperiode voorbij, dan leert men dat het leven gewoonlijk bestaat uit klappen geven en klappen krijgen. Dan gaat men meteen ook met andere oogen rondom zich kijken.’

Moge Marsel Hunninck weldra met andere oogen rondom zich kijken - ook en voornamelijk, wanneer hij tegenover meisjes staat - dan zal hij bemerken dat zij niet alle van de slechte soort zijn.

Wie weet krijgen wij dan op zekeren dag van Marsel Hunninck niet de optimistische roman bij uitstek... want niettegenstaande deze afbrekende critiek verwacht ik van hem eens beter werk. Dat is hij trouwens na zijn debuut aan zichzelf verplicht.

J. Vanderveken

Germaine Dijckhoff-Ceunen: De Vechter. (Davidsfonds, Leuven).

Deze roman speelt in de katholieke onderwijzerswereld en draagt den stempel van het milieu: beperkt in zijn probleemstelling en zeer bescheiden, laat ons zeggen huiselijk van allure, verhaalt het

[p. 444]

van een jong idealist die door het feit dat zijn vader schoolbestuurder is, aan een plaats komt, terwijl vele andere kollega's die het broodnoodig hebben, op de keien staan. Hij doet afstand van een betrekking, ten gunste van een minder bedeelden studievriend, wordt door zijn vader omwille van zijn koppig idealisme aan de deur gezet, stoot ook op het onbegrip van zijn zuster en ten slotte van zijn verloofde die hem verlaat voor een voordeeliger partij. Ten slotte komt alles terecht zooals ieder normaal sterveling het zich wenschen kan: de zuster die ondertusschen ook thuis was weggeloopen, misleid door lichtzinnige vriendinnen, keert samen met haar broer terug onder het ouderlijk dak; de verloofde ziet haar dwaling in, doet afstand van haar verlangen naar een gemakkelijk leventje en wordt verpleegster in een heim voor gebrekkige kinderen, gesterkt door de liefde van den inmiddels weergevonden beminde. Op den achtergrond speelt zich het huiselijk leven af in de twee gezinnen waartoe de hoofdpersonages behooren, waarbij het de schrijfster soms wel gelukt, in essentie een pakkende situatie aan te duiden, weliswaar niet zonder de gemoedssnaar wat al te nadrukkelijk aan het trillen te brengen. Over het algemeen schiet haar vermogen te kort, om den levensgang van haar personages op waarlijk aangrijpende wijze uit te beelden. Daarvoor weet ze zich niet streng genoeg te beperken, offert ze te veel aan het bijkomstige en praat ze te gemakkelijk zonder in feite wat te zeggen. Een verdienste van haar boek is, dat het een klein tipje oplicht van den sluier die aan oningewijden nog altijd de walgelijke personeelpolitiek in het vrij onderwijs verbergt. Alles tezamen een typisch vrouwelijk verhaal voor weeke gemoederen.

B.R.