Westland. Jaargang 1

De Stem van het Bloed

J.M. Gantois: Hoe ik mijn Volk en mijn Taal terugvond. (Uitg. ‘Wiek-Op’, Brugge 1942).

Over onzen Vlaamschen Westhoek, of liever, over ‘Nederland in Frankrijk’, zooals E.H. Gantois zijn streek noemt, verschenen tot hiertoe tal van goed-bedoelde studies; van af Th. Sevens tot en met Dr. Vital Celen, hebben zich vele werkers aan dit afgescheiden deel van ons volk gewijd. Hoe goed bedoeld deze werkjes ook waren, wij voelden te veel het studie-object; het praegnante van de tragedie, die het deel van ons volk, dat onder het Fransche staatsbestel leeft, doormaakt, kon slechts door een mensch uit de streek volledig, in al zijn schakeeringen, worden weergegeven.

Daarom was het eerste werk van E.H.J.M. Gantois, dat vóór een jaar bij ‘De Sikkel’ verscheen, onder den veelzeggenden titel ‘Nederland in Frankrijk’ een echte revelatie. Plots rukte het Westhoek- probleem, in het centrum van de belangstelling van gansch een volk en lokten de voordrachten, even later door E.H. Gantois, overal in Vlaanderen gehouden, geestdriftige belangstelling.

De tekst van deze voordracht, werd door de uitgeverij ‘Wiek-Op’ uitgekozen, om het eerste boekje te vormen van een Zuid-Vlaanderen-reeks; men had beslist geen betere keuze kunnen doen.

Als motto van gansch het werkje, zou best kunnen fungeeren, dit korte, inhoudszware zinnetje, op blz. 31: ‘Ik hoorde de stem van het bloed, en ik luisterde naar dezen roep.’ Over zijn ouders heen, verfranschte burgers uit het begoede milieu, vond Gantois zijn voorouders terug en ‘een vaderlland om te beminnen’ (blz. 58).

Wat vooral opvalt in den ontwikkelingsgang, welke E.H. Gantois in zijn werkje heeft geschetst, is het feit, dat de liefde tot en de studie van de lokale geschiedenis, hem gebracht heeft tot de ontdekking van zijn grootere vaderland. Lijdzame geesten, verstarren bij

[p. 364]

de studie van eigen omgeving, maar al te vaak tot provincialistisch particularisme; E.H. Gantois, ontdekte bij deze studie terug zijn volk en zijn geheele volk, daar in hem huist, een uiterst combatieve ziel.

Door dit werkje, zullen onze volksgenooten, niet alleen de ontzaglijke moeilijkheden leeren kennen, waarmede ons gaaf gebleven volksdeel in Frankrijk te kampen heeft, zij zullen er eveneens iemand aan het woord hooren die geheel onzen volksstrijd kent en er zoo van op afstand een treffend juist inzicht in gekregen heeft. Typisch in dit opzicht is de uitspraak van zijn vriend Georges Blachon: ‘Verdrukte minderheden,’ placht Blachon te zeggen, ‘daar is de wereld vol van. Dat een meerderheid verdrukt wordt, is het eenig geval van de Vlaamsche meerderheid in België’. Wie las er ooit een even lapidaire formuleering van het beruchte ‘Vlaamsche minderwaardigheidscompleks’?

De taal, waarin het werkje gesteld is, komt als uit het hart geborreld, verrassend frisch en vlot en dat er hier en daar nog een paar verouderde wendingen worden aangetroffen of misschien enkele voorzetsels niet volledig juist werden gebruikt, zal niemand euvel nemen. Op 18-jarigen leeftijd immers, was de jonge Gantois totaal op zichzelf aangewezen om onze taal te leeren; op de Universiteit van Rijsel, was hij wel verplicht de lessen van Hebreeuwsch te volgen, maar hij kreeg geen toelating om de cursus van Nederlandsche Letterkunde bij te wonen. Voor zijn studie van onze taal, was hij vaak quasi-uitsluitend toegewezen op oude Vlaamsche sermoenen uit de XVIIIe eeuw, welke lagen te vergelen op een of anderen pastorie-zolder!

Dit boekje, dat door ‘Wiek-Op’ bijzonder fraai werd uitgegeven, is niet alleen een triomfantelijke bekentenis tot de volksche idee, maar voor elken volksgenoot, een les in rasfierheid.

Drs. M. van Meensel