Westfries winterboek 't Rad van avontuur

[p. 50]

Sprookie

D'r is wat wonders beurd vannacht.

Ze zoide dat ze 'n gelig licht zien hewwe boven de boombos boi Kedik. En ze zegge ok dat ze zinge hoord hewwe. Of 't waar is? Jannetje Pluylaar het nag nooit aars dijn as liege en van ouwe Woiert zegge ze dat 't 'm welderes deurloupt. Of je 't den gelouve kinne?

Stakkers!

Nooit hewwe ze weten dat ouwe Woiert, sont ie van de drank is, sijves 't land uitgaat om te koike of 'r fijst weze zal boi de boumbos.

Nooit hewwe ze weten dat Jannetje Pluylaar al jare leden 'n teken kregen het dat 'r den en den op die en die toid wat te zien weze zel om de Zuid. Woiert is altoid al 'n bezondertje weest en Jannetje die was vroeger veuls te pittig, veuls te gnap. Deer most ok wat an loos weest hewwe.

't Was op 'n mooie kalme zeumerijvend dat Woiert met de hande op 't gat de woid uitkuierd was en boi de boumbos op Kedik Joost teugenkwam.

Joost lag half, zat half in de skuinte van de wal. Hoi knikte teugen Woiert en zoide: ‘Gaan zitte.’ Onderwoil krabde ie achteloos met z'n hoef in wat ruigte en heune.

Zo dijde Woiert en hoi gong met z'n reg teugen 'n esdoorn lene. Toe wachtte ie kalm of wat 'r beure zou.

't Wier zoetjes an donker en d'r kwam 'n lichte damp tussen de vlareboume, boven de riedebosse.

‘Zoks is m'n veul te stil,’ begon Joost, ‘den voel ik m'n hier binne altoid zo wonder. Ik hou 't nooit zo lang uit. 't Drukt m'n zo. Ik wul d'r den uit, hardloupe, zinge, danse as 't maar niet stil is.’

Woiert keek z'n kameraad eres an. ‘Wat bin joi d'r toch voor ien Joost? 'n Goed mens kin jou niet kwaad noeme, 'n kwaad mens soit niet dat joi goed binne.’

[p. 51]

‘Goed? Wat is goed? Goed en kwaad legge dicht boi mekaar. 't Is maar hoe je 't bekoike. Maar de stilte is voor moin niet goed. Lijte we fijste.’

Joost gong half overend. ‘Fijste Woiert met de kameraas.’

Woiert keek voor 'm uit, hoi zag 'n paar wilde eende overtrekke en met drok gewuuk 't Weste insteke, dat had z'n belangstelling. Iniens, of 't nou pas tot 'm deurdrong richtte ie z'n blik op Joost en vroeg: ‘Fijste Joost, nou?’

‘Ja, nou. 't Wordt m'n te kloin deur die stilte. D'r moet wat beure.’

‘Den sel 't weze moete en dalek ok’. En Woiert lachte al met z'n ouge. Z'n mond vertrok ie nooit boi 't lachen.

Joost kwam met 'n sprong overend, rekte z'n oigen en gong toe op de esdoorn of weer Woiert teugen an leende. Hoi brak 'r 'n tak of en dat gaf 'n drouge knak deur de stille ijvend. Deernij trok ie 'n end skil van de tak.

‘Wat doen je?’ vroeg Woiert, die dat goeie werk eres an zag.

‘Dat zel je wel zien’, grommelde Joost die z'n tong tussen z'n tande had omdat ie doende was om de tak krom te buige en deernissen de skil te spanne, zodat ie 'n soort boug kreeg.

Toe dat klaar was gong ie nij de walkant, pakte wat riede, spande die verzichtig en haalde toe z'n boug 'r over. D'r klonk 'n hil zachte maar wonder warme toon.

‘Verrek,’ zoi Woiert.

Joost keek om en lachte. ‘Da's 't teken voor de kammeraas,’ zoi-d-ie. En weer haalde ie z'n boug over de riede en weer was 'r die wonder warme toon. ‘Koik,’ zei Joost ‘deer gaet ie’. En werachtig 't was of je de trillende klank gaan zagge. Je zagge 't trille van riedebos nij riedebos gaan en je hoorde de toon al zachter over 't water. Joost gong weer zitte. Ze zelle nou wel gauw opperdan komme, docht ie.

'n Half uur dernij was 't fijst an de gang.

Ze wazze kommen de kammeraas. Dwarsveld en langs kloine padjes, zodat je soms welders dochte, hoe is 't mougeluk. 't Wazze allegaar rare klante. Kassiesventers, urgeldraaiers, en kasteloins. Hoetelaars, verkendoders en drinkebroers. Zelfs ouwe Keessie was 'r, en die was wat veer om de Zuid weest. Maar hoi had 't riet zingen hoord en toe had ie z'n klapkist omwoid dijn, had 'm oo 't riet loid, was 'r zelf in zitte gaan en zo had ie 'm over Joost's klanke nij

[p. 52]

Kedik zweve lijten. Dat geloufde venzelf gien mens en Keessie most de hille ijvend hore dat ie de grootste leugenaar was die 'r met 'n klapkist rond liep.

‘Rond zweefde,’ zoi Joost en toe was 'r 'n groot gelach.

D'r wier veul lachen die ijvend.

Joost was 'n goed gastheer. Hoi wist z'n klante bezig te houwen. Hoi zong, hoi vertelde, hoi liet de beker rondgaan weerin 'n skuimende prikkelende drank was. Die drank maakte ie van vliorbesse en van de droppeltjes dauw die ogges op de riedeblade legge. Maar dat was dauw uit Moi en dat wazze besse uit September.

‘Deer zit de jonge zon en 't bruine goud in,’ zoi-d-ie, ‘'t jonge moidje en 't zweermoedige ouwe lied.’

‘'t Jonge moidje, Joost, weer is 't jonge moidje.’

‘Dat zit in de drank, joos.’

‘We wulle d'r zien,’ en de ouge lache en skinterde. ‘We wulle d'r zien.’

Joost pakte z'n grote kruik, hield 'm omhoug, keek d'r deur hene en streek 'r zachies over en opiens klonk 'r 'n heldere lach van achter de esdoorn.

‘Verrek,’ zoide oude Woiert weer.

't Jonge moidje lachte met 'r ouge, met 'r mond.

‘En met 'r heer,’ docht Keessie hardop.

‘Halve gare,’ zoi Woiert.

‘Zo bedoel ik 't niet,’ zoi Kiessie zacht en hoi kreeg 'n kleur.

't Jongs moidje lachte alsmaar. Ze gong in de kring zitte geneven Joost.

‘We drinke op 't moidje, joos. Haal uit.’

Maar ze dronke niet zo luidruchtig meer. Zoi is te mooi.

‘Nou 't ouwe lied, Joost.’

Joost koikt de kring rond. ‘Zel ik?’

‘Ja, beure.’

Den zoekt ie z'n boug, frunnikt wat an de skil die 'm spannen houdt, den gaat ie nij 't riet. Hoi staat nou niet op dezelfde plaas van zo pas, maar effen veerder vlak boi de esdoorn en 't kloine wilgie.

Den begint 't.

Eerst zacht en rustig, golvend deur de pluime.

‘Zou dut ruisen weze?’ dinkt Woiert.

[p. 53]

Joost wiegt mee. 't Is 'n kalm verhaal, van 'n sterke kalme vertelden Den donkerder, droever in de blade. Dut is veul drukkender, 't is zweerder. Woiert slokt moeiluk. En Keessie die 'n kloin hartje het, knoipt 'n bloemke foin tussen z'n vingers. ‘Verdomme, verdomme,’ zoit ie zachies.

Den opiens groipt Joost de esdoorn en lijt die trille en d'r komt 'n lied zo zweer, zo donker, dat 't je loikt of je dieper gane as 'r ien ooit gaan kin. Met grote hale zig-zag nij benedenen om 't gevoel kwoit te rake dat hier boven in je keel zit.

En as de muziek op 'n bof ofhoudt, den voelt Woiert 'm net of ie uit de zig-zag baan gooid is en teugen 'n muur terecht komen.

De manne zuchte, de ouge van 't jonge moidje stane vol trane....

Ze verwachte nag meer maar Joost houdt of, z'n erm hangt slap langs z'n loif, hoi trekt effen met z'n skoere. Den gaat ie weer in de kring zitte, groipt de beker en drinkt 'n grote slok.

‘Ja’, zoit ie den en hoi koikt strak voor 'm uit. En dan naggeres:

‘Ja. Ik bin benuuwd wie dut hoord het.’

Keessie trapt teugen de esdoorn. ‘Verdomme,’ zoit ie weer.

‘Kom op, zo moet 't niet,’ mient Joost en hoi groipt weer de beker. ‘Op 't jonge moidje, joos.’

Maar de kammeraas kinne 'm drekt niet volge. Ze koike nag wat daarskig, wete nag niet recht hoe ze 't hewwe.

Maar Joost z'n vrolukhoid groipt an en al ras drinke ze mee.

‘Wacht maar, joos, ik zel welderes wat aars speule,’ roept de gastheer, ‘'t Bloide lied.’

Ha, dat kinne ze. Dat is mooi. Dat is hullie lied. En Joost speult. Met 'n vuur en 'n oiver zodat 'r van 't riet en de boume vonkjes ofspatte as ie 'r over stroikt. Ha, die Joost, die kin 't naggeres. Hoi danst heen en weer, hoi lijt de tone van 't riet nij de boume en van de boume nij 't riet skiete. De kammeraas wiege mee op de maat. En ze koike maar en ze luistere maar. Joost is 'n groot man. 't Is groot en goed zo.

‘Nou 't Grote Lied, Joost.’

Joost z'n gezicht verstrakt wat.

‘Nou?’

‘Ja nou.’

[p. 54]

Joost gaat weer staan en zoekt nij z'n boug.

‘'t Grote Lied, wat is dat?’ vraagt Woiert.

‘'t Ouwe Lied en 't Bloide Lied hore allien woi, de kassiesventers, de hoetelaars en de verkendoders. Maar 't Grote Lied dat hore de mense die bang binne voor Joost. Die miene dat woi mense zonder Joost weze moete en kinne. Maar die komme toch te luistere as ze dinke dat 'n aar 't niet ziet.’

Den speult Joost 't Grote Lied. En van lieverdela zien je in de skaduw van de boumbossies en rietskote gestaltes, skichtig en bukkend. Woiert ziet 'r eerst maar 'n paar. Maar Joost begint dringender en donkerder te speule, hoi stroikt ok weer over de esdoorn. Strak stane de gezichte van de kammeraas. Joost zwuupt de meziek op. Wild en machtig. Den klinkt 'r opiens 'n slag as op 'n holle trom en den is 'r 'n groot licht. Hel geel met rood langs de grond.

Ouwe Woiert knoipt z'n ouge dicht, skudt z'n houfd en lacht krampachtig. Wat ie zien het is te onwois. Dat binne toch allegaar gien mense. Die kroelende en kruipende mierehoup. Die zouwe allegaar stiekum nij Joost luistere, dat zouwe allegaar skoinhoiligers weze? Dat kin toch niet. Te veul van de drank had, zeker. Hoi draait z'n houfd en houdt z'n ouge dicht.

Toch koikt ie naggeres. 't Zel toch zeker waar weze moete. Al die vluchtende skimme die mekaar verdouwe nou 't licht wordt.

‘Voorloupig zelle Joost's konserte van 't Grote Lied nag wel drok bezocht worre,’ dinkt Woiert en houdt veerder z'n ouge dicht tot 't licht uitdouft.

Joost grinnikt grimmig. ‘Ze wazze d'r weer boi de houp.’

Den iniens slaat ie z'n boug an ende teugen de boum.

‘'t Is mooi weest,’ zoit ie, ‘lijt 't jonge moidje en Keessie zurge dat de kammeraas thuis komme.’

Zoi gaat overend en gaat boi 't riet zitte, den stroikt ze hil voorzichtig met 'r vingertoppe de dauw van de blade en vangt die op in 't holtje van 'r hand. Den kroige de kammeraas elk 'n droppel op hulle woinbreeuwe en den is 't net of ze wegzweve nij 'n hille diepe diepte. Maar dat is niet zo, want 't is Keessie die z'n klapkist opendijn het, zelf voorop zitten gaan is en ze toe allegaar stik voor stik achterop z'n kist nij huis brocht het. Zwevend over 't riet en Keessie sturend met de leren zeel.

't Is al teugen de oggend als ie ouwe Woiert as leste achterop

[p. 55]

laadt en vastbindt met 'n paar veters en stikke keperband uit z'n kist. 't Wordt al rood in 't Oosten. En as ie naggeres achterom koikt ziet ie dat Joost met de kruik onder z'n erm 't Westen insteekt. 't Jonge moidje ziet ie gien meer....

N.J. GROOT