Werk. Jaargang 1

[p. 50]

Thuiskomst

Weer loopt de stille straat van duister volk. Het zwarte vloeien en glijden over de daken en langs de gevels is begonnen. De winterhemel liet nauwelijks een spoor van zon doorschijnen. Als een grauwe nevel stond de dag boven de aarde. Nu gaat ook dit naamlooze stukje tijd ten onder, zinkt weg in duisternis, laat zich doordringen en verdampen zonder verzet.

Voor vensters, die sinds maanden niet geopend waren en nog lange maanden gesloten zullen blijven, glijden zware gordijnen neer of schuiven dicht. Geruischloos gebaar van een verkild menschengeslacht, poging om zich te onttrekken aan de onafwendbare macht van de duisternis, die gaat heerschen.

De vrouw is opgestaan, heeft de zware donkerroode gordijnen in beide handen genomen en hen naar elkander toegehaald. Dan zet zij zich weer neer in haar leunstoel en maakt geen licht. In de donkerte van de kamer hebben alle voorwerpen hun contouren verloren. Ook de vrouw is opgegaan in het zwarte rondom haar.

Ergens heeft een klok uren afgeslagen. Vijf straten verder nadert een man. Hij houdt het hoofd eenigszins gebogen. Onder den linkerarm draagt hij een actetasch, met de rechterhand streelt hij even langs zijn verzilverenden puntbaard. Dan laat hij de hand vallen en zij zwaait langs zijn lichaam, als een voorwerp, dat een afzonderlijk leven leidt.

Dertig, veertig jaar heeft hij denzelfden weg genomen, na denzelfden arbeid te hebben verricht. En steeds heeft hij met denzelfden sleutel hetzelfde slot geopend. Eenmaal was er daarna de omhelzing, in een latere periode de vluchtige kus. En deze aanraking verging tot niets, leefde een tijdlang voort in een schamelen groet, doofde dan uit in een mechanisch elkaar weervinden, dat geen uiting meer behoefde.

Hij denkt niet, de man op straat. En de vrouw in de kamer denkt niet. Hij gaat haar tegemoet, het kan niet

[p. 51]

anders, evenmin als in deze straat iets anders dan stilte kan heerschen. Zijn voeten slaan zacht tegen het plaveisel en roepen geen echo wakker. Zijn schrijden vermeerdert de stilte, en hij denkt niet.

Leven, dat is afgesneden van zijn bronnen en zelfs niet meer kan dorsten. Hart, dat versteende en draagt geen heugenis van verloren dagen. Liefde, die verzandde en nooit meer zal het groote stroomen vaardig over haar worden.

De man staat stil. Een sleutelbos rammelt zijn kleinen klinkklank door den nacht. Even knarst ijzer in ijzer, een deur wijkt. Elke trede is vertrouwd, zoo vertrouwd, dat zij niet herkend behoeft te worden. Zijn adem gaat moeilijk, boven, op het portaal wacht hij een oogenblik alvorens zijn jas af te leggen. Want het lichaam slijt nog, als het hart reeds is versleten.

Hij steekt het licht aan, zet zijn tasch bij den kleerenstander, ontknoopt zijn colbert. De kamerdeur staat op een kier, hij duwt haar voorzichtig verder open. In het van de gang komende licht staat zijn gestalte en staart in de donkere kamer. Zoo ziet hem de vrouw, maar zij beweegt zich niet.

Nu ontsteekt hij ook het licht in de kamer. Een dun geel schijnsel valt op de tafel, doet wat langs de muren staat even opleven, zonder het zijn vorm te hergeven. Hij blijft staan, maar als zij zich verheft, doet hij eenige passen voorwaarts, zoodat de vrouw langs de andere zijde van de tafel ongehinderd de deur kan bereiken.

In zijn leunstoel, dicht bij de donkere gordijnen, zet hij zich neer, de voeten naast elkaar op den grond, de handen op de dijen. Er komt wat gerucht in het huis. Geklink van eetgerei in de keuken, een kraan die wordt opengezet en hard spuit. De vrouw komt weer binnen, zij gooit een wit tafellaken over het bruine tafelkleed. Het flitst, de kralen van de lampekap slingeren. Aan de korte zijden van de tafel plaatst zij borden, legt een lepel, een vork en een mes ernaast. Nogmaals gaat zij terug naar de keuken en zet een dekschaal en een sauskom neer, in het midden.

[p. 52]

Hij heeft een servetpunt tusschen zijn boord geschoven, spreidt het bevlekte linnen uit over zijn borst en heft zijn lepel op, om wat eten uit de schaal te nemen.

Dan kraakt het op de trap. De vrouw, die met haar rug naar de deur is gezeten, draait het hoofd half om. Ook de man richt zijn oogen op de deur. Er is geschuifel in de gang. De oogen van de vrouw worden grooter en grooter, haar gezicht schijnt te verkalken, zoo strak en wit wordt het. De man zit onbeweeglijk naar de deur te staren.

Een zachte voetstap, de kier verwijdt zich, groeit nog meer, daar staat een man en kijkt de kamer in. Hij houdt het hoofd amper gebogen, zijn puntbaard verschiet tot zilver. Zijn colbert is losgeknoopt.

De vrouw staat op en bij deze beweging schuift haar stoel achteruit. Zij slaat haar armen in de lucht, schijnt terug te willen treden, maar is als vastgenageld op haar plaats. De man staart nog steeds naar de deur, waar nu de andere man staat.

Nog even is de stilte een steenen beklemming. Dan, oppermachtig, scheurt zich een baan van geluid door de verzwegenheid. De vrouw gilt, haar kaken staan vaneen als die van een krokodillenmuil, uit het duister van haar keelholte stroomt het gillen, een dolgeworden alarmsignaal.

De andere man doet een stap naar voren. Zijn oogen trillen niet. De vrouw, nog gillend, schiet terzij, drukt zich aan den muur. Het wit van haar oogen is rood geworden, twee bloedige bollen puilen onder haar wenkbrauwen.

In de straat is geloop. Een kreet. Door het trappenhuis stijgt gebons op. De vrouw stort zich naar de gang. Tegelijkertijd gaat de straatdeur open, gestalten dringen zich naar boven. Zij gilt nog, terwijl armen haar omklemmen en meevoeren.

Ook de andere man is verdwenen. Het is weer stil in het huis. De eerste man heeft zijn blik van de deur afgewend, herhaalt zijn gebaar naar de dekschaal en schept zich wat voedsel op. Zijn oogen zijn op zijn bord gericht, terwijl hij langzaam en voorzichtig kauwt.

M. MOK