Werk. Jaargang 1

[p. 5]

De rode duivel

De dames Kreukeniet stonden juist op het punt de winkel te sluiten toen zij Hansie in de vlek licht voor hun pui zagen. Gezichtje opgeheven, ogen vol ondoorgrondelijke ernst, mondje knoperond open, vijf jaar. De ene dame Kreukeniet keek, de andere peuterde weifelend aan het nachtslot. Dat kind, dat Hansie. De Kreukenietgezichtjes lachten zich in duizend rimpels, monden met rose-witte kunstgebitten, hoofden omkruifd van dode grijzen. Het skelethandje der ene Kreukeniet werd beslist en trok de deur weer open. Binnen? Eventjes binnen? De komenijsbel deed het mee, bi, bi, bi, bi, n? Hansie woonde aan de overkant. Haar mensen waren nog bezig met elkaar. Poetje was bezig met kleine zus. Paatje stond aan de deur en keek over een kluit schouders heen en lachte haar na en deed mee in een grommend gesprek.

De torenklok sloeg acht.

Voor de secuurte ging Kreukenietje-een nu toch maar sluiten. Twee zei, ‘Wil Hansie lekker koekje hebben?’ En het Hansie-handje werd teder opgeborgen in een dorre knokelhand.

De winkel was proper en klein. 't Was er een glanzende gaarde van bloem-besneden meubelen, van parelmoeren schermen, van houten vogelen, van ebben en ivoren prijk. Daarachter lag een kamer souterrain, die kuise voilen voor het gelaat van haar drie ramen had. Het middenraam stak uit en werd aan beide zijden geflankeerd door de twee andere. Hoger en breder dan Hansie, zou zij ze kunnen openklappen en zo de afgrond van de kamer kunnen binnenlopen. Zij voelde haar handje vochtig worden, warm en vochtig lag het in een dorre goedertieren greep. En boven haar zong er het liedje der vereenzaming. ‘Mag Hansie zo laat buiten zijn? Is Hansie wel zo'n grote meid? Heeft Hansie dan nog helemaal geen slaap?’

Naast de teruggevouwen triptiek der ramen lag een gang, te beginnen met een lang rechthoekig duister oog; dat keek de winkel in. Hansie keek op naar het lief-grijn-

[p. 6]

zende gebit en naar de kleine vriendelijke ogen nog wat hoger. Ze keek weer naar de gang. Een kat met zwartzijden huid en ogen als brandende smaragden loerde om de hoek. ‘Hansie-ie, Hansie-ie’. Het liedje der vereenzaming moduleert het zelfde leitmotiv tegen kinderen, katten en vogels. Binnen-achter hing er een vogelkooi aan de zoldering. ‘Prrrit, prrrit’. En de Kreukenietjes reciproceerden; ‘Pie-iet, Pie-iet’. ‘Hansie-ie’.

Toen kwam de rode duivel. Hij klapte het voorste raam van de triptiek open, hing over de gelijkvloerse vensterbank, brulde en trok zich weer terug. Raam open, raam dicht. Hansie kreunde, drong tegen Kreukenietje aan. ‘Waarom ben je bang? Hansie hield de ogen op het raam gericht. ‘Wat, wat, wat is daar dan?’ Ze weet niet of ze dat wel voelt of vraagt. En weerom raam open, raam dicht. Het monster heeft een platte kop, een domme wrede vuurrode kop. De kop van een wild beest, van een onschuldig en gevaarlijk beest. De kop van een Heidengod, een fatumkop. De kop van een lava-loeiend monster, een paddekop. Het monster brult, verstikkend leeuwengebrul, een rochelend koeiengeloei, een mombakkeskreet. Het rode beest is dik, is vet, is log, is kwiek, log en kwiek. Het heeft beschaduwde ogen, het kijkt zonder te kijken, het dreigt zonder te dreigen. Het is, het is daar als een fantoom, als een gevangene, als een gekooide, gemartelde, en daarvan onbewust. Het slaat het dubbelraam open, brult, en schiet terug. Dan door het middenraam, dan door een raam terzijde, dan weer terzijde, dan door het middenraam, in botte groteske willekeur.

‘Dat beest, dat beest’.

‘Wees toch niet bang, mijn Hansie’. De dames Kreukeniet lachen lief en zacht met geweldige wit-rose gebitten, lief en zacht met grijze dode ogen, lief en zacht in duizend dorre rimpels en leggen een knokelhandje op haar klein rond hoofd. ‘Kom maar mee een koekje halen’, en ze duwen haar in beverig beleid het gang-oog in. De kater deinst terug, miauwt verbeten en pantert voor haar uit, een lenige deuk in zijn ebben rug, de staart een esculaapslang achter zich aan. In de kamer-achter brandt een olielamp. De duisternis krijgt hier een gouden

[p. 7]

toets van vree. ‘Prrrit, prrrit’. ‘Pie-iet, pie-iet’, zingen dan de Kreukenietjes in duet. Hansie kent deze kamer al. Tegen de achterwand met ramen op een tuin staat een grote tafel met rieten stoelen weerszijden.

Een groote bruine aap zit op de leuning van een rieten stoel. Hij springt op tafel, op de tweede rieten stoel, op de grond en, hup, elastisch, in de bedstede, die open staat. In de bedstee hangt een koord en, hup, grijpt hij het koord. Hup, hup, van de ene beddeplank aan het hoofdeinde naar de andere aan het voeteneinde. Zijn staart sleept rupsig mee. Hup, hup, dat is een rupsaap, een rupsenstaart, een rupsenbruin met gouden schemer, die rupsig op dat bruin beklijft. Hansie kijkt. Hansie is met zoet beleid naar een stoel gedreven. Ze zit daar op een rieten stoel met een koekje in de hand en kijkt. Van uit de verte dringen het openwerpen der ramen en het gebrul van het minster tot haar door. In de bedstede slingert de aap, zonder geluid, lenig, rusteloos, een stom, bedrijvig fantoom.

‘Ik ben bang’, zegt ze. ‘Prrrit, prrrit’, zingt de vogel. ‘Pie-iet, Pie-iet’, zingt het ene Kreukenietje en kijkt in seniele aanhankelijkheid op naar de onzichtbaar gekooide aan de zoldering. Het twede Kreukenietje loopt in preutse pasjes naar de bedstede en doet de deuren dicht. ‘Eet je koekje, Hansie, eet je koekje’. Maar Hansie voelt het huilen in haar keel aanzwellen. Haar buikje is als een ballon gespannen. ‘Ik moet pipi, zegt ze, maar ik durref niet, voor het beest’. Want de W.C. is er vlak tegenover in de gang. ‘Dan gaan we met je mee’, en Hansie wordt in dribbelig beleid weer naar de gang gebracht, handjes in twee knokelhandjes. ‘Die deur’, zegt Hansie, en blijft staan. Gebrul, een rochelend gebrul. ‘Die kamerdeur? Die doen we dan op slot’. Het ene Kreukenietje draait de sleutel om. ‘Kan die nu niet komen? ‘Neen hoor, nu kan die niet’. Het twede Kreukenietje doet de W.C.-deur open. Ze strijkt het broekje af en zet het kindje neer. In vroom-seniele toewijding blijven ze beiden staan en luisteren. Het kindje piest. En lief tevreden knikkelen ze beiden de oude dorre hoofdjes. En zeggen: ‘Zoooo, zoooo...’

[p. 8]

Daarna moet Hansie huis-toe.

Het ene Kreukenietje haalt het nachtslot van de winkeldeur. Het twede maakt braaf ogenknippend silhouet te midden van de schone meubelgaarde.

Dan komt nog eens het monster, raam open - huuboe - raam toe. Hansie holt naar buiten, steekt over, wil naar binnen. Paatje en de kluit mannen schuiven wat opzij. Ze kijken haar aan met blanke verstandige ogen. ‘Naar bed, jij pullekie’, zegt Paatje. Het is of er een deksel toevalt op geheim. En ze kijkt nog een keer om. Gezichtje opgeheven, ogen vol ondoorgrondelijke ernst, mondje knoperond-open. Juist flapt het licht uit in de Kreukenietezaak. De pui wordt een met het niets.

Als Poetje haar uitkleedt, in bedje stopt, bedilt, bekibbelt, koost en zoent, al wat der Moeder is gegeven heeft, is er ook binnen in haar de deksel toegeklapt.

ANNA BLAMAN