Werk. Jaargang 1

[p. 47]

Het drijfzand

Het liep al tegen het midden van den dag en de zon brandde fel over de hei en de bosschen.

De koopman zocht na een lange ochtend rijden de koelte der boomen, om de uren van onverdragelijke hitte in de schaduw door te brengen. Hij bond zijn schimmel dicht bij de boschrand aan een boom, gespte de tasschen en zijn koffer los en ging zelf onder een alleenstaande denneboom zijn middagmaal eten. Maar door de warmte smaakte hem het brood niet en de wijn gaf met zijn lauwe smaak hem niet de zoo'noodige verkoeling, zoodat hij ontevreden brommend, zich lang uitstrekte om te slapen. Hij trok zijn zwart vilten hoed diep over zijn voorhoofd maar onder de rand door bleef hij naar de blauwe lucht staren en dacht droomerig na over zijn leven, zooals een mensch doet wanneer hij slaperig is en toch niet in slaap kan komen.

Hij was grof gebouwd, had een weinig aantrekkelijk gezicht met een opvallend stuursche mond en donkere, sluike haren. Door zijn gesloten en norsch karakter had hij weinig vrienden onder de menschen en hij was het lot dankbaar, dat hem zooveel eenzaamheid gaf. Handelend trok hij van de eene stad naar de andere en hij kon zich de daden uit zijn leven slechts als inkoop en verkoop herinneren. Door geluk en strenge spaarzaamheid had hij na veel jaren een paard kunnen koopen en de schimmel met zijn glanzende huid, lange manen en sierlijke staart, was zijn eenige vriend, zijn eenige liefde geworden. Niet omdat zijn zaken nu grooter van omvang konden worden maar omdat tusschen het dier en hem een verstandhouding van begrijpen was gekomen, die nooit tusschen andere menschen en hem had bestaan. Daarom verkoos hij de tochten tusschen ver uiteenliggende steden boven de handel in een groote stad: de lange tochten met zijn paard door de eenzaamheid vergoedden hem de lasten van zijn beroep, waarvan hij nooit gehouden had.

Stil lag hij in de broeiende hitte naar de lucht te sta-

[p. 48]

ren, terwijl hij achter zich zijn paard met eentonig, gelijkmatig geluid hoorde grazen.

Zonder dat hij wist vanwaar zij gekomen was, stond er onverwacht een meisje voor hem. Het verbaasde hem hier een menschelijk wezen te ontmoeten en hij meende vaag haar in verband te moeten brengen met zigeuners, die hij op zijn reizen wel eens tegenkwam. Hij voelde zich te loom om rechtop te gaan zitten of haar aan te spreken en zelfs toen zij begon te praten, veranderde hij niet van houding.

‘Hebt ge, vreemdeling’ sprak zij op klagende toon, ‘nergens op uw weg mijn geliefde gezien? Lang geleden is hij naar de oorlog vertrokken en liet mij alleen achter. Sindsdien hoorde ik woord noch bericht van hem en of hij dood is, gewond of ziek, ik weet het niet. Misschien ook is hij gezond maar heeft hij mij vergeten. Niets weet ik van hem, ik leef alleen met mijn herinnering en iedere dag, iedere nacht zonder hem is een marteling voor mij. Help me toch, vreemdeling!’

‘Hoe kan ik dat’ antwoordde de koopman, ‘ik ken hem niet en heb hem nooit gezien.’

‘Maar hij is gemakkelijk te herkennen! Zijn kleeren zijn juist gelijk aan de uwe: zijn hoed is zwart, zijn vest geel en bruin zijn jas, zijn broek is grijs, zijn laarzen zijn bruin en zijn degen is lang. Maar hij is nog jong, zijn haar is blond, zijn oogen zijn blauw en zijn lach is zorgeloos en blij. Hij berijdt een vurige schimmel en allen, die hem zien, bewonderen hem.’

Terwijl het meisje sprak, had de koopman vermoeid zijn oogen weer gesloten en haar stem leek nu van een onmetelijke verte tot hem te komen. ‘Vreemd’ mompelde hij nog, ‘dezelfde kleeren als ik en ook een schimmel’ maar toen overmande de slaap zijn zinnen en wist hij niet meer wat er om hem heen gebeurde.

Uit zijn zware slaap werd hij gewekt door een schelle lach en opziend, zag hij een havelooze man voor zich staan. De zon was laag aan de hemel gezonken, de koopman huiverde, rekte zich uit en keek toen den vreem-

[p. 49]

de onderzoekend aan. Een man met ongekamde haren, een lange baard en vuile, versleten kleeren stond steunend op een zware stok hem spottend aan te kijken. Een bedelaar of zwerver, dacht de koopman, brutaal en onaangenaam gezelschap.

De andere ging echter rustig tegen over hem zitten en zei: ‘Heelemaal wakker schijn je nog niet. Het is gevaarlijk om zoo in de zon hier in slaap te vallen: dan komen de kwade geesten op je af en van dat soort zijn er hier veel.’

En hij lachte luid als betwijfelde hij de waarde en de ernst van zijn woorden. Maar de koopman sprong op en zei, ‘De heele middag heb ik verslapen en mijn weg is nog lang’ en hij was blij meteen een uitvlucht te hebben, om weg te kunnen gaan. Vlug liep hij naar zijn paard, haalde de zadelriem aan en bond zijn reistasschen vast en al die tijd zei de andere niets maar volgde met belangstelling zijn bewegingen.

Pas toen de koopman in het zadel zat, klaar om weg te rijden, zei de ander, ‘Geef me een slok van je wijn vóór je vertrekt, vreemdeling. Dan zal ik je een goede raad in ruil meegeven voor op weg.’

Aarzelend reikte de koopman hem zijn flesch wijn en na met groote slokken veel gedronken te hebben, sprak de vreemde,

‘Geen kan de droomen verstaan,
die zijn van de zon en de maan.’

‘Dat is niet veel’ zei de koopman ontstemd en reed weg, zonder groeten of omzien. Maar toch voelde hij zich onrustig na de woorden van den vreemden zwerver en zijn hoofd leek zwaar, terwijl het bloed in zijn slapen klopte. Te lang in de zon gelegen, dacht hij en sloot zijn oogen.

De zon was bijna geheel onder, toen hij zijn oogen weer opende. Zijn paard stond stil en scheen onrustig. Het leek hem toe, dat hij weer op dezelfde plek van 's ochtends was gekomen en bijna had hij zijn paard, driftig over zooveel tijdverlies, tot grooter spoed aangezet, toen zijn blik naar de boom ging, waar hij onder gerust had. Een menschelijke gestalte lag op dezelfde plaats, waar hij geslapen had maar het was niet de zwerver, zooals hij

[p. 50]

eerst dacht. Hij zag een man, gekleed als hij zelf, een wit paard, bij de boschrand aan een boom gebonden en een zwarte hoed, achteloos in de hei geworpen en de blonde haren van den slapende vielen hem duidelijk op. Langzaam reed hij in de richting van de boom, terwijl zijn gedachten zich moeizaam inspanden en hij zich trachtte te herinneren.

Voor hij den onbekende bereikte, was deze al wakker geworden, haastig opgestaan en na een blik in de richting van den koopman, snel op zijn paard gesprongen. Zoo reden zij elkaar tegemoet en de koopman voelde hoe zijn hart klopte.

‘Wat wilt gij van mij?’ vroeg de vreemdeling uitdagend, toen zij elkaar dicht genaderd waren. De koopman was verbaasd over deze vraag en wist niet wat te antwoorden. ‘Neen’ schreeuwde de ander plotseling heftig, ‘gij zult mij niet terughouden van mijn geliefde, nu ik al zoo veel moeiten heb doorstaan.’

En de vreemdeling trok zijn degen en reed met zooveel onstuimigheid op den koopman in, dat deze zonder iets te kunnen zeggen, ternauwernood tijd had zijn degen te trekken en de eerste aanval af te weren. Een kort oogenblik tikten hun degens tegen elkaar maar toen voelde de koopman hoe zijn tegenstander hem een lange snee over zijn voorhoofd toebracht en hem daarbij zijn hoed van het hoofd wierp. Toen viel de koopman in een donkere bewusteloosheid.

Hij schrok wakker doordat een tak tegen zijn voorhoofd sloeg en zijn hoed op de grond gooide. Zijn paard hield hij met een hevige ruk aan de teugels in daar hij merkte, dat hij aan de rand van een donker bosch was en voor hem een zandvlakte vol kleine heuveltjes zich uitstrekte. Het was nacht en de maan stond helder en groot aan de hemel.

De koopman herkende de vlakte en wist hoe vele onbevangen reizigers hier hun dood in het drijfzand vonden.

Hij staarde voor zich uit en hoorde hoe de wind ruischend en zingend over de toppen der denneboomen

[p. 51]

gleed met een fluisterend geluid, om verder op in de vlakte het fijne zand in stofwolken met speelsch gebaar omhoog te werpen. Eindelijk meende hij menschenstemmen te hooren, die zongen met een jubelende stem, soms uitgelaten lachten en steeds dichterbij kwamen. Duidelijk hoorde hij toen ook het stampen van een paard in haastige galop.

En voor hem over de vlakte schoot een schimmel, twee menschelijke gestalten dragend, die elkaar omarmd hielden en waarvan de koopman de gezichten, wit verlicht door de maan, duidelijk herkende.

‘Zij hebben elkaar gevonden’ fluisterde hij en een vurig verlangen kwam in hem om de twee geliefden te volgen over de vlakte. Hij zag hoe de lange blonde haren van het meisje wuifden in de wind en hoe de zwarte hoed van den ruiter door de wilde vaart werd afgerukt, toen het witte paard in razende ren langs hem snelde.

Maar op hetzelfde oogenblik meende hij een zwarte kraai te zien, die krassend door de lucht over de in het maanlicht wit glinsterende vochtplassen van de zandvlakte schoot.

En ten laatste wist hij niet meer wat werkelijkheid was, want nu eens zag hij de twee geliefden en het paard als in een wazige nevel en dan weer de vlakte in het helder maanlicht en de eenzaam zwervende vogel.

Toen klonk heel duidelijk en dichtbij de spottende lach van den vreemden landlooper, die hem tegen den avond had aangesproken en alle boomen van het bosch weerkaatsten met schaterend geluid dit gelach als in hatelijke hoon. Met een kreet dreef de koopman zijn paard vooruit en het leek hem of hij de stemmen der geliefden steeds dichterbij hoorde en de honende spot steeds verder achter zich liet.

En voortdurend spoorde hij zijn paard tot grooter snelheid aan, bezwerend en vurig riep hij de geliefden toe op hem te wachten en met smalende uitroepen wendde hij zich naar den landlooper om, tot zijn paard de vaste grond verloor en hem in het drijfzand mee naar beneden trok.

W.H. STENFERT KROESE