Werk. Jaargang 1

[p. 36]

De fanatieke liefde

Zo mooi als de dageraad en de zonsondergang te zamen was ze. Zo mooi als het gezang van de leeuwerik en het gebrul van een trotsen tijger te zamen, was ze ook al. Kortom ze was beeldschoon en is dit trouwens nog. Aangezien ze echter uitsluitend belangrijk is in verband met Peet, komt het heden er thans niet op aan.

Peets liefde was die van op het eerste gezicht en onbeantwoord. In het begin vond hij het heerlijk. Een onbeantwoorde liefde, daar had hij altijd naar gesmacht. 's Nachts kwelde hij zich genoegelijk met jaloerse dromen, maakte den sigarettenhandelaar rijk en ging er heerlijk afgetobd uitzien. Dagenlang zocht hij haar, forceerde ontmoetingen, sprak met haar over onbelangrijke dingen en verdween in zijn nachtelijke jaloersheden. Het zou een verheven episode geweest zijn, wanneer er spoedig een einde aan gekomen was. Maar dat was niet het geval. Op een dag ontmoette hij haar in een cafeteria. Zij zat in de bocht van de toonbank, haar ranke lijf rees er uit op, als een korenbloem bijvoorbeeld, zogenaamd ingetogen. Hij ging naast haar zitten en vroeg haar ten huwelijk. Dat was geweldig origineel van hem en bijna had ze ja gezegd, toen ze zich herinnerde, dat zulks niet al te vlug behoorde te geschieden. En dus weigerde ze. De sigaret nonchalant in de mondhoek gekleefd, weigerde ze. Nuchter, koel, onmeedoogend. En zoals het behoorde steeg in zijn ogen het verdriet en dwars er door heen zag hij die fraaie mond met de sigaret. Het enige dat hij zei was: ‘Never mind, I'll try it again’, maar jaloers dacht hij aan de sigaret, die de tedere omhelzing van haar lippen genoot. Zo op te branden aan haar lippen. Hij bracht haar naar huis. Hij rookte en zij rookte, want ze was vreselijk modern. En voortdurend moest hij naar de sigaret kijken en denken: wat benijd ik dat kolommetje tabak! Voor haar huisdeur kuste hij heur hand en smeekte: ‘Mag ik je een kus geven, de eerste en de laatste?’ Maar ze weigerde, dat had ze ook ergens gelezen. In zijn onstuimigheid rukte hij haar aan zich en kuste, wilde kussen, maar

[p. 37]

deinsde terug voor de brandende sigaret, die als een dolk tussen de fakkels der lippen stak. Voordat zij de deur achter zich sloot, sprak ze nonchalant: ‘Come and see me, another time’.

Maar de eerste uren ging hij haar niet zien. Hij droomde in zijn bed met alpengras matras van lippen met sigaretten. Hij benijdde de sigaret, die zo makkelijk de intimiteit genoot, waar hij naar hunkerde.

Twee keer per dag ontmoette hij haar. Iedere keer vroeg hij haar ten huwelijk. Tevergeefs. En steeds bungelde dit onnozele stukje papier en tabak tussen haar krankzinnig-makende lippen. Het werd een obsessie voor hem. De voortdurende nabijheid van deze warme Guerlainmond prikkelde hem. Hij begeerde slechts deze lippen, hij wilde ze uit dat gezicht snijden en meenemen naar zijn kamer, om vast te prikken boven het bed. Maar dat ging niet. Met de sigaretten was dat anders. De sigaretten kon hij veroveren. Zonder dat zij het merkte nam hij de peukjes mee, sorteerde ze netjes en borg ze op in een speciaal er voor gemaakt archiefkastje. Op ieder peukje stond een nummer, en ieder nummer verwees naar een kaartje, waarop genoteerd stond, waar en wanneer en bij welke gemoedsgesteldheid zij er aan gerookt had. Hem sprak het peukje ene taal. Een taal, die nog sterker werd, toen hij haar een slechte lippenstift ten geschenke gaf, zodat de peukjes de duidelijke sporen van haar mondomhelzing droegen. Tenslotte moest hij verhuizen naar een woning met een speciale archiefruimte, want ze rookte zich stelselmatig een nicotine-vergiftiging.

En in deze woning steeg de obsessie tot grote hoogte. Tot een geniale hoogte. Hij huwde met haar lippen en peukjes. Hij werd zelf een sigaret. In de slaapkamer liet hij het bed in een nis plaatsen. De nis was rood gelakt en had boven de cupido-lijn. Het bed was hagelwit en rond. Een ieder, die de kamer zag, bewonderde de originele architectuur. Maar het was geen originaliteit, het was doodeenvoudig liefde. Zelfs in de winter droeg hij witte pakken en witte schoenen en op zijn hoofd een vuurrood Baskisch petje. Ook dit vond men origineel, ‘net een sigaret’, zei men wel eens. Maar het was eveneens liefde.

[p. 38]

De wanhopige liefde, die hem inderdaad uitmergelde tot de omvang van een sigaret. En daarmee was hij immens gelukkig.

Op een dag, na het 2367ste afgewezen aanzoek, doolde hij wanhopig over de ziedende vlakte van het asfalt. Hij zocht de dood. Hij sprong voor een auto, maar de wagen had een vierwielrem; hij sprong voor een tram, maar de bestuurder was vermaard om zijn vlug reageren; hij wierp zich op een ijzeren hek, maar de punten waren al te stomp. En toen zag hij een aanplakbiljet en welde de begeerte om te leven weer sterk en robuust in hem op. Het betrof een sigarettenreclame: een meisje in wier mond nonchalant een sigaret kleefde. Hij schreef de betreffende firma. Drie dagen later kwam het aanplakbiljet thuis. Onder geheimzinnig ritueel hing hij het op. Alle laden van het peukjesarchief stonden open, een ingenieus spiegelsysteem wierp nis en sigarettenbed in de archiefruimte, en onder het neuriën van ‘er is maar een sigaret’, punaisde hij het biljet aan de tegelwand.

De volgende dag bracht hij door met het schrijven naar andere sigaretten firmas. Weldra kwam bijna iedere dag een nieuw affiche met een rokende vrouw er op. Tenslotte had hij er zovele, dat hij een strenge selectie kon toepassen en zijn kamer met de best lijkende fakkellippen kon versieren. Maar het bevredigde hem toch niet. Na het 3752ste afgewezen aanzoek, begaf hij zich op een wereldreis. Een jaar bleef hij weg. Toen hij terugkwam, had hij tien kisten bij zich, volgepropt met afbeeldingen van rokende juffrouwen. Nadat zijn 3753ste aanzoek botweg geweigerd was, zij was inmiddels getrouwd en moeder van een dochtertje, huurde hij een fabriekruimte, die hij knus inrichtte met zijn peukjesarchief, zijn cupido-geboogde nis en sigarettenbed, zijn rode petjes en witte schoenen, zijn honderden affiches.

Hij ging in de sigaretten branche, fabriceerde sigaretten met rood mondstuk en mondhoekmodel en werd rijk. Maar zijn aanzoeken werden afgewezen.

Wij moeten bewondering hebben voor Peets volharding, geachte lezer. Gij, die nimmer gezwoegd hebt onder een ongelukkige liefde, gij kunt het niet begrijpen. Gij, die

[p. 39]

van de ene mond naar de andere dwarrelt als een bij naar de honig, gij kunt de zielegesteldheid van mijn ongelukkigen vriend niet begrijpen, laat staan eerbiedigen. Maar wel zoudt gij het kunnen begrijpen, dat hij wanhopig werd. En dus: Peet wordt wanhopig. Zijn weerstandsvermogen was geknakt. Hij had geen geduld meer op rode Baskische petjes zendingen te wachten, hij liet zijn haar rood verven en liep blootshoofd, hoewel hij zwaar reumatisch was. Hij wilde niet meer andere sigarettenfirma's aanschrijven, maar liet zelf plakaten tekenen van lip en sigaret. Zijn omvang was nu die van een damessigaret. Hij kwijnde zienderogen weg. Wanneer hij zich voorstelde, zei hij niet meer Peet Gaar, maar Sigaret. Wanneer iemand hem een sigaret vroeg, duwde hij zijn voeten tegen de lippen van de vragers, hetgeen hem door sommige heren euvel geduid werd, door andere weer niet, maar dat was een misverstand. Urenlang fixeerde hij rokende vrouwen, totdat deze blozend opstonden of hem vriendelijk wenkten. Wat echter ook gebeurde, steeds herhaalde hij zijn aanzoek. Nu was echter niet langer de vraag: ‘wil je met me trouwen?’. Evenmin: ‘laat mij je leven delen?’. Maar hartstochtelijk smeekte hij haar: ‘laat me je sigaret zijn’. Het ontroerde haar, nu ze getrouwd was voelde ze veel voor zijn komische hartstocht, maar ze bleef weigeren, omdat dit nu eenmaal haar principe was. Slechts in lichtzinnige ogenblikken noemde ze hem teder: ‘mijn lief sigaretje’. En dan ging hij fluitend naar huis, kuste de honderden affiches, fluisterde met de peukjes en kroop afgemat in zijn witte bed voor de nis.

Deze ogenblikken van tederheid grepen hem hoe langer hoe minder aan. Ze lieten hem tenslotte zelfs koud. Op zekere dag ontwaakte hij vol schrik. Hij keek in de spiegel en zag dat zijn haar weer blond was. ‘Ik ben uitgedoofd, ik ben uitgedoofd’, gilde hij ontzet en rende naar den kapper. Toen zijn haar de juiste kleur had, herademde hij. De aanvallen van uitdoofangst kwamen veelvuldiger terug, ook wanneer zijn haar nog prijkte in de knalrode kleur. Herhaaldelijk vroeg hij midden in een gesprek: ‘brand ik nog?’. En wanneer de ondervraagde

[p. 40]

niet begreep, rende hij naar een spiegel. Zij begreep hem wel. Haar vrouwelijke intuitie begreep alles. Wanneer zij hem na een aanzoek wilde troosten, zei ze liefdevol: ‘wat brand je weer prachtig Peet’. In het begin miste dit zijn uitwerking niet. Maar ook deze stimulans verloor aan kracht. Ook het feit, dat zij nu slechts zijn sigarettenmerk ‘Peet’ rookte, kon hem niet langer troosten.

Kortom Peet was ontwricht. Zelfs de lezer begrijpt dat. En mochten de hierboven geschilderde symptomen hem niet hebben kunnen overtuigen, laat hij dan mijn woord geloven, wanneer ik zeg: ‘Peet was ontwricht, althans zijn ziel was ontwricht’. En mocht de Tobiaskaste ook dit niet geloven, dan toch moet het volgende doorslaggevend zijn.

Op een andere zekere dag, werd het leven van Peet te zwaar. Hij had geen zin meer in zijn peukjes en affiches. Alleen aan zichzelf besteedde hij nog zorg. Overal liet hij spiegels aanbrengen, zodat hij, wanneer hij er langs liep, in de waan kwam, dat overal sigaretten zaten of liepen.

Toen werd hij ziek. Zijn bed was wit, zijn pyjama en slaapsokken waren wit, eveneens zijn gezicht. Maar zijn haar verloor het rood en werd ook wit!! Toen hij bij het ontwaken dit zag, kreet voor de tweede maal zijn door angst schelle stem: ‘ik ben uitgedoofd’. Hij sprong uit bed, greep een lucifer en stak zijn haar in brand. En zo vlammend liep hij juichend door de met spiegels gemuurde kamers. ‘Haha, ik brand, haha ik brand. En nu moet ze me roken. Taxi, taxi’, brulde hij terwijl hij de straat opsnelde. Daar ontketende hij een geweldige paniek. Vrouwen vielen flauw, kinderen vielen flauw, zelfs agenten vielen in zwijm en zij die hem helpen wilden deinsden achteruit, wanneer hij op hen toe snelde en juichte: ‘ik doof niet uit’. Toen zakte hij in elkaar. Zijn laatste woorden waren: ‘ik ben opgerookt door...’.

Een van de omstanders zei huiverend: ‘net een sigarettenpeukje’.

En een ander, die hem kende, mompelde meewarig: ‘een slachtoffer van zijn beroep’.

Zo werd hij nog op zijn doodsstraat miskend.

H. SCHAKOWSKY