Werk. Jaargang 1

[p. 23]

Ras

De straat was grijs, maar de hemel bloedde op de horizon.

Toen kwam de auto. Er zaten mannen op, die gekleed waren in uniformen. Om de arm droegen zij banden, waarop een kruis, waarvan de einden gebroken waren. De mannen waren niet dronken, maar zij schreeuwden luid en sprongen van de wagen af en grepen mij.

Zij grepen mij met zes man, hoewel ik niet groot ben en mij niet verweerde. Ze sleepten mij in de laadbak en reden weg. Ik lag neer en zij hadden de hoge rijglaarzen op mijn borst en buik gezet. Mijn hoofd lieten zij vrij, en daarom kon ik zeggen:

‘Wat wil jullie? Ik zal een klacht indienen!’

Toen zetten zij de laarzen ook op mijn hoofd.

Toen ik weer kon zien, sleurden zij mij mee naar een huis, dat grijs en groot was. Door een lange gang werd ik naar een duistere trap geleid, waarvan zij mij afgooiden. Met veel lawaai volgden zij, maar zij liepen. Ik was in een raamloze kelder, waarin een magere lamp brandde boven het trapgat. Het stonk er naar zweet en bloed.

Ik stond in een hoek, waar de muur bruin gevlekt was, en gaten waren en weke kalk.

Zij stonden om mij heen.

De hoofdman stond vlak tegen mij aan, en om nog dichter bij mij te zijn, stak hij het hoofd vooruit en blies mij zijn adem van bedorven lucht en nicotine in het gelaat. Hij was van het type, dat in geordende maatschappijen klachten kon indienen of behandelen. Hier scheen hij ook rechter. Hij had een breed, rondend voorhoofd, een brede neus, een brede kin, maar over het geheel lag een bleke pappigheid. Zijn oogen waren spleten, waartusschen iets rood schemerde. Zijn oren stonden wijd van het hoofd af, en leken van een leerachtige substantie.

’Zo... jóód!’ zei hij, alsof hij iets uitspuwde.

‘Ik ben geen jood.’ zei ik.

Zijn vuist schoot uit en raakte mijn kaak, de muur sloeg tegen mijn achterhoofd.

[p. 24]

Een ogenblik schoot een ontzettende angst door mij heen: waren de mannen krankzinnig?

Maar zij waren het niet.

Ik herhaalde duizelend:

‘Ik ben geen jood, zie naar mijn haren, die zijn blond!’

De andere vijf lachten daverend.

De hoofdman keerde zich om en zag hen goedkeurend aan. Zijn nek was rood.

Toen wendde hij zich weer tot mij:

‘Je hebt zeker geen waterstofperoxyde gebruikt om je haar op te bleken, hè, jongen?’

Nu schoot zijn voet uit en raakte mijn scheen. Ik kromp samen en bukte mij, waarop hij met zijn knie mijn hoofd weer opveerde.

Iets in mijn maag zette uit en wilde ontsnappen.

‘Mijn neus is toch recht!’ zei ik zacht, omdat mijn tong pijn deed.

De vijf lachten wederom daverend.

De hoofdman trok een hunner naar voren.

‘Hoe is zijn neus?’ vroeg hij mij met ontzettende dreiging.

‘Krom!’ zei ik.

‘En toch is hij geen jood!’

‘Ik ben ook geen jood! Zie mijn blauwe ogen dan!’

Maar zij lachten nog harder, ik betastte mijn gezicht. De ogen waren opgezwollen door de zware rijglaarzen, en zij zouden zeker blauw zijn. Ik haalde mijn schouders op.

‘Weet je, wat je bent?’ vroeg de hoofdman, terwijl hij ergens uit zijn jas een zweep te voorschijn haalde.

‘Een germaan,’ antwoordde ik, en hief mijn arm op tot afweer.

Zijn slag trof mijn borst.

Ik had mijn arm niet moeten opheffen, want nu sloeg hij in woede.

‘De hond kruipt!’ riep hij, en de andere mannen trokken hondenzwepen en sloegen mij en ik kroop tegen de koude grond.

Mijn huid schroeide, alsof de zwepen brandden.

[p. 25]

Ik rook de brandlucht.

Maar de hoofdman had alleen een brandend sigaar tegen mijn neusgaten geduwd.

Wat zij verder deden, weet ik niet.

Toen ik bijkwam, was ik nat. Een emmer stond naast mij. Hij was vuil en stonk.

Zij zagen hoe ik mijn ogen opende en trokken mij overeind en haakten mij vast aan een haak, die in de muur was en die ik niet eerder had gezien. Nu kon ik niet meer vallen.

De hoofdman was rood en hij lachte. Zijn tanden waren verweerde kerkhofstenen.

‘Jood!’ zei hij.

Ik zweeg.

En plotseling, zonder enig teken, vielen zij allen op mij aan. Mijn jas scheurde en ik viel van de haak. Ik kon mij niet meer verweren. Zij waren over mij gekomen als een verlamming. En ik lag daar en voelde de stenen vloer, die nat was. De emmer viel om en maakte een blikken geluid.

Zij rukten de kleren van mijn lichaam en ik was naakt.

‘Hij is niet besneden!’ riepen zij, ‘wat een huichelaar van een jood om zich niet te laten besnijden!’

Zij namen een mes en sneden.

Toen schenen zij honger gekregen te hebben. Zij verwijderden zich en wierpen de deur achter zich dicht. De lamp bleef branden. Ik leed pijn. Ik omhulde mij met de gescheurde kleren, omdat ik mij schaamde in mijn blonde naaktheid.

Het duurde heel lang, voordat zij terugkwamen.

Zij waren nu met z'n vieren, de hoofdman was onder hen.

Hij zag er vriendelijker uit, nu hij verzadigd was. Hij stonk naar bier. Er was geen rode gloed meer in zijn ogen. Ik geloof, dat hij glimlachte.

Hij ging weer voor mij staan, maar boog het hoofd niet.

Hij haalde uit de binnenzak van zijn uniformjas een blauwgekaft boekje, dat ik herkende als een uitgave van

[p. 26]

Nietzsche. Hij sloeg een pagina op, waarbij een bladwijzer lag. Ik herkende de bladwijzer. Het was mijn boekje.

Hij las een passage voor, die door mij was aangestreept:

‘Was Europa den Juden verdankt?’ tot ‘Wij artisten onder de toeschouwers en philosofen zijn daarvoor den Joden - dankbaar.’

‘Iedereen weet, dat dit citaat vervalst is,’ zei hij, ‘iedereen weet dat Nietzsche nationaal-socialist was. Alleen de jood zal deze passage aanhalen, als ware het echt! Dit is het bewijs, dat je een jood bent!’

Hij kwam glimlachend op mij af, ik zag hoe hij zijn vuist balde. Ik had om mijn leven te redden, willen zeggen:

‘Juist omdat ik weet, dat het vervalst is, heb ik het aangestreept!’

Maar ik zei het niet. Zijn vuist schoot uit, ik pareerde en schopte hem tegen de buik.

Hij wankelde achteruit en zag mij verwezen aan. En plotseling was hij een brullend dier, dat groter en groter werd op het punt te springen. Maar even plotseling bedaarde hij.

De mannen vormden een kring om mij heen en trokken grote revolvers. Zij richtten. Zij drukten af. Zij misten. De muur om mij heen had vier gaten meer. Zij staken de wapens weg.

Zij kwamen langzaam, heel langzaam op mij toe. Ik drukte mij tegen de wand. Zij naderden mij in een gesloten halve maan. Zij raakten mij niet aan, voordat zij mij bijna bedolven hadden. Toen staken zij hun handen uit en met kunstige grepen hadden zij mij geboeid aan handen en voeten en zij hieven mij op en hingen mij aan de haak, met de armen op de rug. Zij namen hun zwepen en sloegen. Ik was weer naakt, want de gescheurde kleren vielen van mij af. Ik was blank als de plataan, die ontschorst.

De hoofdman zag de blankheid en beet mij, en ineens was hij een dier en begon mij overal te bijten. De mannen sloegen. Zij troffen hem. Maar hij scheen het niet te voelen. Hij beet mij waar hij bijten kon. Ik bloedde, hij bloedde.

[p. 27]

Eén moment zag hij mij aan, toen hij zich hoger oprichtte om zijn tanden in mijn hals te zetten. En ineens veranderde de uitdrukking van waanzin op zijn breed gezicht in een van opkomende angst, van een overweldigende, wilde angst.

Toen verloor hij het bewustzijn. Ik zag hem wegvallen onder mij. De andere drie staakten hun werk. Zij droegen hem weg.

Het was benauwd in de kelder, het stonk naar zweet en bloed.

Ik hing alleen. De hele wereld was pijn.

Toen de drie mannen terugkwamen leken zij messen in mijn lichaam. Zij haakten mij weer los. Zij legden kleren neer.

‘Kleed je aan,’ zeiden zij, ‘en smeer 'm!’

Ik wilde mij aankleden, maar het ging niet. Mijn armen waren verstijfd en bloedden aan de polsen. Zij hielpen mij. Wankelend ging ik naar buiten door de lange gang. Ik was niet blij. Ik was niet droevig. Was ik vrij?

Ik zag de poort, ik zag de hemel.

Maar ineens stond hij voor me: de hoofdman. Hij viel neer op de knieën. Hij stamelde iets, wat ik niet verstond. Ik wilde doorlopen, maar hij knelde zijn armen om mijn benen, en herhaalde steeds luider een zin. En toen hoorde ik:

‘Vergeef mij, Heer Jezus, dat ik U gekruizigd heb. Vergeef mij, Heer Jezus, dat ik U gekruizigd heb!’

Ik schudde mij van hem af, en wankelde verder. Hij kroop achter mij aan:

‘Vergeef mij, ik wist het niet, Heer Jezus! Vergeef me!’

Hij greep mijn jas vast.

Ik zag hem aan. Hij was gek. Ik huiverde.

‘Ik vergeef je!’ zei ik.

Hij barstte in snikken uit.

Buiten passeerde een taxi. Ik wenkte. In de kussens bezwijmde ik.

Theo J. van der WAL