Watapana. Jaargang 2

[p. 26]

Over de oorsprong en de ontwikkeling van het Papiamento

In de nummers 2, 3 en 4 van Watapana hebben wij de artikelenreeks van Dr. H.L.A. van Wijk over de oorsprong en ontwikkeling van het Papiamento gepubliceerd (in het Spaans), gevolgd door een korte samenvatting in het Nederlands.

Naar aanleiding hiervan heeft de Heer Antoine J. Maduro^*) enkele opmerkingen gemaakt, die wij in het vorige nummer hebben opgenomen. Aangezien het ‘stuk’ in het Papiamento gesteld was en wij de Nederlandstaligen onder U dit niet willen onthouden, geven wij hier daarvan een resumé in het Nederlands.

De Heer Maduro wijst er op, dat toen hij zijn werk ‘Papiamentu, Origen i formashón’ geschreven had (1965), hij nog niet op de hoogte was van het artikel van Dr. Van Wijk, dat voor het eerst gepubliceerd werd in 1958, zeven jaar eerder.

Dat is dan ook de reden, schrijft Maduro, waarom hij in zijn werk niet gereageerd had op de mening van Dr. Van Wijk, die zoals wij gezien hebben, de Portugese oorsprong van het Papiamento volgens een taal-historische methode tracht te verklaren. Maduro's eerste opmerking betreft het feit, dat Dr. Van Wijk in zijn artikel stelt, dat de aangevoerde slaven zich van een Guinees-Portugees hebben bediend, dat vanaf het midden van de XVe eeuw aan de Westkust van Afrika een internationale verkeerstaal was.

Het is een grote fout, aldus Maduro, te beweren dat de Afrikanen aan de gehele Afrikaanse kust, van de Senegal-rivier in het noorden tot aan de haven van Angola in het zuiden (6434 km.) een verbasterde Portugees spraken. Het is duidelijk, dat slechts diegenen, die zich met de slavenhandel bezighielden, van dat geradbraakte Portugees gebruik maakten.

De ‘koopwaar’ zelf had er geen behoefte aan een vreemde taal te kennen. Die was er om verkocht te worden en niet om andere talen te leren of om een babbeltje te houden. Het lange verblijf van de negers aan de kust, alvorens zij verkocht werden, is volgens de Heer Maduro ook niet juist, want de historische feiten zijn, dat de schepen dikwijls juist door het gebrek aan ‘koopwaar’ opgehouden werden.

*) Antilliaanse linguïst, geboren 20-8-1909 (Aruba). Wijdt zich aan de studie van het Papiamento sinds 1950. Van zijn hand verscheen een tiental werken over deze taal en de geschiedenis van Curáaao. Enkele van deze werken zijn:
1) Ensayo pa yega na un Ortografía Uniforme pa nos Papiamentu (1953)
2) Páginanan Pretu di Nos Historia (1961)
3) Papiamentu - Origen i Formashón (1965)
In 1969 is de Emancipatie-prijs aan de Heer Antoine Maduro toegekend ‘voor diens nimmer aflatende ijver voor het behoud van de zuiverheid van het Papiamentu, dat de culturele uiting bij uitstek is van ons volk’. De jury heeft zijn advies in het bijzonder gegrond op de publikatie ‘Proverbio-, Refran-, Dicho i Expreshonnan Papiamentu i nan Nificashón na Ulandés’ welke in 1967 verscheen.

[p. 27]

Maduro verwijst in dit verband naar ‘EL NEGRO EN LAS AMERICAS - ESCLAVO Y CIUDADANO’ van Frank Tannenbaum (1968, pág. 33).

Tegen de veronderstelling van Dr. Van Wijk, dat de slaven het neger-Pórtugees uit Afrika naar Curaçao meegebracht hebben en dat hier de ontwikkeling daarvan het Papiamento zou hebben doen ontstaan, heeft de Heer Maduro dus stellig bezwaar. Hij zegt: Ik wens dat Dr. Van Wijk aan de hand van betrouwbare bronnen uit die tijd illustreert hetgeen hij daar beweert.

De Heer Maduro besluit met het aanhalen van drie werken om zijn mening te staven, nl. dat de negerslaven slechts hun eigen dialect kenden toen ze in de West aankwamen.

1.	HISTORIA DE LA ESCLAVITUD NEGRA EN PUERTO RICO (1493-1890); Dr. Luis M. Díaz Soler: ‘De modo que al iniciarse la introducción en Puerto Rico de elemento africano, los negros no se entendían entre ellos, porque hablaban distintos dialectos.’ (M.a.w. toen men begon met het invoeren van de negerslaven in Puerto Rico, konden dezen elkaar onderling niet verstaan, omdat ze een verschillend dialect spraken, vert. red.)
2.	PHILOLOGIE CREOLE; Jules Faine (Port-au-Prince, 1937, pág. 3): ‘... et qu'ensuite, ces individus, recrutés sur de vastes régions d'Afrique, dispersés dans tous les sens a leur arrivée en Amérique et parlant une multitude de dialectes divers, étaient le plus souvent incapables de se comprendre entre eux.’
3.	JAMAICA TALK; Frederic G. Cassidy (pág. 17) ‘As Leslie wrote in 1739: ‘The Slaves are brought from several places in Guiney, which are different from one another in language, and consequently, they can't converse freely’.

En Leslie schreef dat in 1739, voegt de Heer Maduro eraan toe. Hij was een ooggetuige!

Gaarne zou ik nu willen zien, dat Dr. Van Wijk passages uit boeken aanhaalt, waaruit blijkt dat de slaven, die naar de West zijn gebracht, afro-Portugees spraken. Ik wil een overtuigend bewijs hebben.

Met deze woorden eindigt de Heer Maduro zijn betoog.

(Dr. Van Wijk's reactie publiceren wij in het volgende nummer)