Watapana. Jaargang 2

[p. 5]

De Colá Debrot-prijs voor Pierre Lauffer

Voor het jaar 1969 is de Colá Debrot-prijs toegekend aan Pierre Lauffer op grond van zijn letterkundige verdiensten.

Deze prijs wordt door het bestuurscollege toegekend voor een prestatie op kultureel gebied op voordracht van een jury, die elk jaar door de Kulturele Adviesraad van Curaçao speciaal hiertoe wordt benoemd.

Het is niet de eerste keer dat men deze Antilliaanse dichter-schrijver onderscheidt voor zijn literaire prestaties.

In 1954 werd zijn bekroonde gedichtenbundel ‘Kumbu’ door het Cultureel Centrum Curaçao uitgegeven. En in 1963 is weer aan Pierre Lauffer de eerste prijs van het Cultureel Centrum Curaçao toegekend. Ditmaal voor zijn bundeltje ‘Kantika pa Bjentu’ (Lied voor de wind).

Reeds vóór 1954 publiceerde hij het bundeltje ‘Patria’ (Vaderland), waarin vooral de liefde voor zijn eiland tot uitdrukking komt. De titel ‘Patria’ heeft hier nog niet een politieke betekenis, zoals men in eerste instantie zou verwachten, indien men op de hoogte is van de literaire stromingen, op b.v. Cuba, aan het eind van de vorige eeuw.

De autonomie-gedachte, de politieke bewustwording, komt bij Lauffer pas later tot uiting, en wel in het gedicht ‘Mi tera’ uit de reeds eerder genoemde bundel ‘Kumbu’. (zie pag. 3).

Sinds het vorig jaar is de Colá Debrot-prijs ingesteld en die is dit jaar, zoals eerder vermeld, aan Pierre Lauffer toegekend.

Volgens het pas verschenen Antilliaanse tijdschrift ‘Ruku’ (juni 1969) zou de jury, die met de prijsuitreiking belast was, een zekere incompetentie aan de dag gelegd hebben.

‘Het trieste van het geval’ zo schrijft het blad, ‘is dat Pierre Lauffer, die nooit folkloristische dingen heeft gemaakt, noch in zijn poëzie, noch in zijn proza volgens de verantwoording van de ondeskundige jury die we in de kranten hebben gelezen, zijn prijs bij uitstek heeft gehad voor het uitdragen van het Antilliaanse folklorisme. De prijs dus’, merkt het blad ironisch op, ‘die eventueel aan Elis Juliana of aan Pater Brenneker toekomt’.

In het midden latend de deskundigheid of de ondeskundigheid van de jury, zouden we hier de betekenis van deze onderscheiding willen onderstrepen, een onderscheiding, die Lauffer, onzes inziens, ongetwijfeld verdiend heeft voor zijn letterkundig werk als geheel.

Heeft de prijsuitreiking aan Pierre Lauffer deze keer niet met zoveel ceremonieel plaats gevonden, waarbij hem een bedrag van f 1.500 (Ant. gulden) werd overhandigd, voor ons heeft deze onderscheiding een veel diepere betekenis.

Men zou zich kunnen afvragen wat de zin is van deze onderscheiding gezien het feit dat het werk van Lauffer slechts door 200.000 mensen gelezen kan worden: Lauffer schrijft nl. in het Papiamento. Inderdaad, de Colá Debrot-prijs is iets geheel anders dan b.v. de Vijverberg-prijs, die vergeven is aan Boeli van Leeuwen, een Nederlands-Antilliaan, die in het Nederlands schrijft.

De Colá Debrot-prijs is een Antilliaanse prijs. Hiermee wordt uiting gegeven aan wat in het Antilliaanse volk leeft!

[p. 6]

De Vijverberg-prijs is een Nederlandse prijs, waarvoor Lauffer nooit in aanmerking zou zijn gekomen. Lauffer beeft nl. willen aantonen welke rol het Papiamento vandaag de dag speelt. Het Papiamento, dat immers voor de Arubaan, de Bonaireaan en de Curaçaoenaar hun eerste innerlijke kultureel bezit is.

Zoals het Fries tegenover het Nederlands of zoals het Nederlands, internationaal gezien, vrijwel geen rol speelt, maar in het kader van de eigen identiteit toch een zeer belangrijke plaats inneemt, zo is het Papiamento voor de Antilliaan het uitgangspunt van zijn kulturele onafhankelijkheid.

Lauffer heeft zich als geen ander van de volkstaal bediend om zijn verbondenheid met het Antilliaanse volk aan te tonen.

In het Papiamento wendt hij zich tot ons volk om het mee te delen: ‘Sintimentu di nos ta skondí pa esnan ku no por komprondé, pero nos ku a ju di tera, nos ta biba ku nos ideal....’

oftewel: Ons gevoelsleven is verborgen voor hen, die ons niet kunnen begrijpen, maar wij, landskinderen, wij weten waarvoor wij leven....’

Eenvoudige woorden, zou men zeggen, maar dan toch met een diepere betekenis dan op het eerste gezicht lijkt.

Historische gebeurtenissen en sociale aspecten van het leven op Curaçao zijn door Lauffer op een poëtische wijze gesynthetiseerd. De onmenselijke aspecten van de slavernij, de liefde voor de zwarte vrouw, de moederbinding, die o.a. in de hand gewerkt wordt door het onwettige kind, zijn alle thema's, die ten grondslag liggen aan zijn werk. De dichter had zijn verbondenheid met het volk ook kunnen meedelen door een andere taal, bv. het Nederlands, te hanteren. Colá Debrot heeft dit toch ook gedaan met zijn novelle ‘Mijn zuster de negerin’?

Maar Pierre Lauffer heeft de taal van het Curaçaose volk verkozen boven een vreemde. Hij heeft het vroegere mondelinge communicatie-middel van de slaaf gecultiveerd en gemaakt tot een kultureel volwaardig expressie-middel, waarmee hem, om zijn eigen woorden in het Nederlands weer te geven, ‘geen enkele smart- of vreugdegevoelens kunnen ontgaan’ en waarmee hij ‘alle denkbare emoties weet te kneden...’ Afgezien van deze verheffing van het Papiamento tot een volwaardige taal kunnen we het werk van Lauffer zien als een kunstzinnige weergave van de kulturele waarden van ons volk. De artistieke waarden van bv. de neger in onze muziek en onze dans heeft hij op een kunstzinnige wijze vastgelegd. (Balia Barí)

Had deze prestatie beter beloond kunnen worden dan door de Antillen zelf? Ziedaar de betekenis van het toekennen van de Colá Debrot-prijs aan deze Antilliaanse dichter!! Een erkenning van de eigen kultuur, een eerbetoon aan onze taal.

Prof. Hellinga heeft eens opgemerkt, dat de Surinaamse Creool door een eenzijdige binding aan het Nederlands druk heeft uitgeoefend op zijn eigen taal en het als secondaire moedertaal aanvaard, maar dat die druk nu weg begint te vallen, doordat hij tot nationaal zelfbewustzijn komt.

Welnu, dit geldt min of meer ook voor de Antillen, hoewel de taalsituatie hier toch anders ligt dan in Suriname.

Maar ofschoon Antilliaanse politici reeds 15 jaar strijden om de positie van de Antillen in de vertegenwoordiging in het buitenland te verstevigen, worden er geen

[p. 7]

duidelijk zichtbare resultaten bereikt. Sinds het Statuut, waardoor de Antillen autonomie verkregen, in 1954 tot stand is gekomen, is er van buiten af geen politieke erkenning merkbaar. De Antillen worden door onze buurlanden bijvoorbeeld, met name door Colombia en Venezuela, nog altijd als kolonies beschouwd. Zou men pas van een Antilliaanse identiteit kunnen gaan spreken, wanneer het deze landen goed dunkt om onze vlag te respecteren? En moeten wij eerst de hele wereld afreizen om politieke erkenning af te smeken?

Of zouden wij onze vlag moeten zien als een symbool van onze kulturele onafhankelijkheid en evenals Pierre Lauffer tegen ons zelf zeggen: ‘Sintimentu di nos ta skondí pa esnan ku no por komprondé, pero nos ku ta ju di tera, nos ta biba ku nos ideal...’ Er is wel eens beweerd, met name door de Chef Voorlichtingsdienst Nederlandse Antillen te Den Haag, dat men een omschrijving van de eigen identiteit niet langs uitsluitend kunstzinnig-kulturele wegen kan bereiken en dat de eigen identiteit niet in de binding tot de taal zou liggen.

Hij heeft zich daarbij de volgende vragen gesteld:

‘Kan men het schildersgenie van Van Gogh typisch Nederlandse schilderkunst noemen en daarmee een Nederlandse identiteit bepalen? Of kan men zeggen dat de schrijf technische wijze van Jack Kerouac typisch Amerikaans is, en wat zou in dat geval andere Amerikaanse schrijvers zoals Ernest Hemingway en John dos Passos typeren? En indien de eigen identiteit in de binding van de taal zou liggen, hoe zou het moeten zijn in Zwitserland, waar Frans en Duits wordt gesproken, of in België, waar Nederlands en Frans wordt gesproken?’

Zonder dat wij op deze vragen behoeven in te gaan, die overigens niet van belang zijn bij het zoeken naar de Antilliaanse identiteit, (omdat het kultuurpatroon van de Antillen toch anders is dan dat van de hierboven genoemde landen), geloof ik, dat we in dit opzicht bij ons zélf te rade moeten gaan en ons de vraag stellen: Wie ben ik? Wat ben ik?

En daar heeft, zoals ik heb willen aantonen, Pierre Lauffer reeds het antwoord op gegeven. Langs een kulturele weg en in de binding tot de eigen taal heeft hij de Antilliaanse identiteit voor ons aangegeven.

H. Habibe