Watapana. Jaargang 2

[p. 4]

Zes eilanden een natie

Van de ongeveer vijftig bewoonde eilanden in het Kraal, zoals oudtijds de Caraibische Zee werd genoemd, vormen er zes tezamen de Nederlandse Antillen, een van de drie autonome landen waaruit het Koninkrijk der Nederlanden is samengesteld. Met genoegen voldoe ik aan het verzoek van de heer H. Habibe, hoofdredacteur van Watapana, iets te schrijven voor dit frisse blad over de wording van onze ene Antilliaanse natie. In de loop van vier eeuwen toch is dit land, de Nederlandse Antillen zoals althans momenteel de officiële naam luidt, gegroeid uit twee groepen van eilanden, die een kleine duizend kilometer uiteen liggen. Zelf vormen deze groepen ook niet in alle opzichten een eenheid, de bewoner van elk der eilanden heeft een volkomen eigen identiteit.

Onze zes eilanden vormen politiek één land; zij zijn op weg ook een natie te worden. Zulk een proces, waarbij naar volksaard uiteenlopende kleinere gebieden, samengevoegd in één bestuursverband, tezamen een natie gaan vormen, zien wij ook elders. De Verenigde Staten zijn hier een even sprekend voorbeeld van als Nederland. In deze landen blijven de mensen, die uit een der samenstellende delen komen, zichzelf allereerst als bewoner van dat bepaalde gewest beschouwen. Zij vertonen ook die eigenaardigheden en karaktertrekken, die hen tot bewoners van dat gewest stempelen. Californiërs en mensen uit Texas of uit Nieuw-York onderscheiden zich duidelijk van elkaar, juist zoals Friezen, Drentenaren, Limburgers en Hollanders van elkaar verschillen. Ditzelfde geldt ook voor de aard van de Arubaan, de Bonaireaan, de Curaçaoënaar en de bewoner van elk der drie Bovenwindse eilanden ten opzichte van elkaar. Statianen en Sabanen, om een voorbeeld te nemen, vertonen elk die speciale trekken, welke hen tot Statianen en Sabanen maken.

Zijn nu in Nederland, in de Verenigde Staten of in de Nederlandse Antillen deze verschillen in volksaard even gemarkeerd, doordat in de eerst genoemde landen het samengroeiingsproces zoveel langer kon doorwerken, is het bewustzijn van, ondanks die verschillen, toch één natie te vormen er dieper geworteld dan op het ogenblik nog in ons land, in de Antillen dus, het geval is. Het samengroeiingsproces in ons land is van recente datum en een factor, die deze samengroei enigszins belemmert is het feit, dat ons land geen aaneengesloten gebied vormt.

Een eigenaardige bijzonderheid van de Nederlandse Antillen, maar geenszins uniek in de wereld, is de veeltaligheid: naast de officiële Nederlandse taal zijn er twee landstalen, het Engels voor de Bovenwindse eilanden en het Papiament voor de Benedenwindse. Historisch is dit zo gegroeid en ons land staat met zijn veeltaligheid niet alleen. Zwitserland, België, India - hier zijn, meen ik, zelfs 14 officiële talen - zijn voorbeelden. Het is een boeiende karakteristiek van de Antillen, iets waar Colá Debrot in zijn geschrift over de polylingualiteit zo pakkend over geschreven heeft. Uit nagenoeg alle windstreken hebben zich in de loop der eeuwen mensen op de eilanden van de Nederlandse Antillen gevestigd. Op de Bovenwindse eilanden waren het in de begintijd vooral Zeeuwen, Vlamingen en Walen - ‘Nederland’ vormde

[p. 5]

toen evenmin al een natie -, op Curaçao voornamelijk Hollanders, Westfriezen en ook Zeeuwen. Er ontstond op onze eilanden een cosmopolitische bevolking, toen mensen uit Frankrijk, Zwitserland, Duitsland en Scandinavië naar de Antillen kwamen, joden zowel van de sefardische als later van de asjkenazische ritus en tenslotte mensen uit Afrika, waarvan tenslotte de meerderheid van ons volk afstamt. Vele bewoners van andere Kraal-eilanden, die toen er op Aruba en Curaçao behoefte ontstond aan arbeidskrachten en die zich hier vestigden, trouwden met Antilliaanse meisjes en werden zo de stamouders van Antilliaanse families met Engelse of Franse namen. Aangetrokken door de handel immigreerden hier mensen uit de Levant, uit India, Pakistan en zelfs uit China en de laatste tijd zelfs enigen uit Japan op Sint Maarten.

Feitelijk werd de politieke eenheid van de zes eilanden pas in 1845 geschapen, al is deze eenheid lange tijd illusoir gebleven als gevolg van de grote afstand en de gebrekkige verkeersmiddelen tussen de eilanden.

De dekolonisatie en de politieke bewustwording hebben ertoe geleid, dat men beseft elkaar nodig te hebben, wil men wat bereiken. Inter-insulaire partij-allianties zullen er op den duur ongetwijfeld toe meewerken, dat de afstammelingen van mensen uit, zoals gezegd, alle windstreken, gekleurden en blanken, zich één volk, één natie weten, gekenmerkt door een eigen nationale identiteit, het volk van de Nederlandse Antillen. Met een visionair oog op deze toekomst hebben de ontwerpers van het landswapen in 1964 daarom als sprekend devies gekozen: Libertate Unanimus, één van zin in vrijheid.

J. Hartog