De 'vrede' van München beoordeeld door Britse conservatieve staatslieden

Richard Law.

Wij moeten, zegt men, deze overeenkomst van München begroeten als een triomf voor de vrede en het recht, als een triomf van de rede over het geweld. Is het zulk een triomf? Ik vraag mij af wat elk van ons gedacht zou hebben, indien wij, toen we eind Juli op reces gingen, geweten hadden dat wij zouden terugkeren om zo een verdrag te bekrachtigen. Ik vraag mij af wat ieder van ons gedacht zou hebben, als wij geweten hadden dat wij binnen twee maanden Duitsland, het Duitsland van Hitler, onder de druk van onafgebroken geweld, zouden gemaakt hebben tot de overheersende mogendheid in Europa, en dat in naam van niets meer of minder dan het ‘zelfbeschikkingsrecht’; en verder, dat wij ertoe in staat zouden zijn

[p. 12]

dit als een triomf te beschouwen. Het moge onvermijdelijk zijn geweest, het moge het beste zijn geweest dat men in de gegeven omstandigheden doen kon, maar het schijnt mij een heel zonderling soort van triomf toe.

Ik geloof dat er heel wat verwarring heerst, niet alleen bij de openbare mening, maar ook, wanneer ik het met eerbied zeggen mag, bij sommige leden van dit Huis, aangaande enige der kwesties waar het in dezen om ging. Met name geloof ik dat er heel wat verwarring heerst ten aanzien van de kwestie van het zelfbeschikkingsrecht. Meerdere afgevaardigden hebben heden betoogd dat het hier een zuiver geval van zelfbeschikking gold, dat de Sudetenduitsers een verongelijkte minderheid waren, en dat de kwestie waarvoor wij stonden deze was: of wij deze verongelijkte minderheid zouden beletten, niet alleen haar bestemming te volgen, zoals ze gedaan heeft, maar haar liefste wens vervuld te zien. Kan iemand van ons geloven dat het in dit geval werkelijk om zelfbeschikkingsrecht ging, en dat dit recht ook maar iets te maken had met de politiek van Hitler? Zijn wij zo kort van geheugen, dat wij nu al vergeten zijn hoe Hitler, precies zoals hij verleden week voorstelde Tsjecho-Slowakijë binnen te rukken om er een volksstemming te houden, zes maanden geleden Oostenrijk binnenrukte om te zorgen dat er geen volksstemming gehouden werd? Kunnen wij werkelijk menen dat 3½ millioen Sudetenduitsers verlangend waren of ooit verlangend geweest zijn om zich te plaatsen onder dit onmenselijke nazi-systeem? Wij weten dat een geweldig aantal van hen daar in het minst niet naar verlangd heeft, en, mij dunkt, ons gezond verstand moet ons zeggen, dat het moeilijk moet zijn waar dan ook 3½ millioen mensen te vinden die ervoor zouden voelen zich in zulke omstandigheden te plaatsen.

[p. 13]

Het is volkomen waar dat Lord Runciman uitdrukkelijk de vereniging van deze gebieden met het Duitse Rijk aanbeveelt; ik heb zijn brief zo nauwgezet mogelijk bestudeerd, en het is duidelijk dat hij inderdaad de zaak der Sudetenduitsers sterk acht. Maar het is even duidelijk, dat hij de vereniging van deze gebieden met het Rijk aanbeveelt, niet op grond van het zelfbeschikkingsrecht, maar omdat naar zijn mening de toepassing van macht, agitatie, propaganda en geweld iedere andere oplossing onmogelijk had gemaakt. De Premier heeft ons meer dan eens gewaarschuwd tegen leuzen, leuzen zoals ‘collectieve veiligheid’. ‘Zelfbeschikkingsrecht’ is evenzo een leuze, en in dit verband acht ik het een leuze van een uitzonderlijk weerzinwekkende schijnheiligheid.

Men zegt ons dat wij een ‘vrede met ere’, dat wij ‘vrede voor lange tijd’ hebben verkregen. Ik moet zeggen dat ik daarvoor gaarne zeer goede bewijzen zou willen zien. Welke zijn die bewijzen? In de eerste plaats is er een plechtige en ernstige verzekering van Hitler, dat zijn territoriale verlangens in Europa bevredigd zijn. Het is onnodig er nader op in te gaan, maar wij hebben die plechtige en ernstige verzekering in de laatste paar jaren verscheidene malen gehoord, en ik zie niet in waarom wij geneigd zouden moeten zijn er ditmaal meer betekenis aan te hechten dan zij vroeger bleek te bezitten. Er is bovendien dit vredesverdrag met de handtekening van Hitler eronder... Ik zie niet in dat dit een erg stevig fundament is om er onze hoop op een groot nieuw tijdperk van vrede en geluk voor de mensheid op te bouwen. Om dat te geloven, zouden we een stelling moeten aanvaarden, die voor mij althans volstrekt onaannemelijk is, de stelling namelijk, dat die mannen, die aan de macht zijn gekomen door geweld en bedrog, die zich in de macht hebben

[p. 14]

gehandhaafd door geweld en bedrog, die hun grootste overwinning hebben behaald door geweld en bedrog, dat die mannen plotseling ervan overtuigd zijn geworden door de magnetische blik van den Premier (het kan alleen maar zijn blik geweest zijn, want het gesprek werd gevoerd met behulp van een tolk) dat geweld en bedrog niet lonend zijn. In deze stelling geloven de Premier en de Regering, en ik mag wel zeggen, ook het Lagerhuis gelooft erin, maar ik persoonlijk kan er niet veel waarde aan hechten.

Er is geen twijfel aan Hitlers vriendschap voor ons land. Klaarblijkelijk is zij de kern van zijn buitenlandse politiek, zoals zij van begin af geweest is. Maar ik vraag mij af of het Engelse volk de vriendschap, niet van Duitsland - die stelt het zeer op prijs - maar van de nazi-machthebbers van Duitsland zo hogelijk op prijs stelt als Hitler doet. Er is, geloof ik, een ontzaglijk aantal mensen die de nazi-regering in Duitsland beschouwen als de meest meedogenloze, de wreedste, de onmenselijkste tyrannie die de wereld ooit aanschouwd heeft; en dat is de firma waarmee ons land zich geassocieerd heeft als jongste firmant!

Ik vraag mij af wat het volgende stadium zal wezen. Duitsland heeft nu Europa in bezit, en het schijnt mij haast ondenkbaar dat het niet ook zijn koloniale rijk binnen een heel kort tijdsverloop zal krijgen. Ik kan mij niet voorstellen op grond van welk beginsel van rede of rechtvaardigheid wij tegen Duitsland zouden kunnen zeggen, als het zover is: ‘Het is best dat ge Tsjecho-Slowakijë hebt, maar ge kunt niets krijgen dat ons toebehoort.’ Het zal zijn koloniën krijgen, en dan zal de volgende stap, dunkt mij, zijn dat Hitler zich tot onzen Premier begeeft en hem erop wijst dat de verantwoordelijkheden van de Duitse regering een herziening van het Engels-Duitse vlootverdrag noodzakelijk maken. Ik vraag mij af wat wij dan zullen doen.

[p. 15]

Zullen wij dan gaan vechten, zonder een bondgenoot, tegen de machtigste militaire dictatuur die de wereld ooit gekend heeft? Dat denk ik niet. Ik denk dat dat een nieuwe ‘triomf’ van onderhandelingen zal zijn, en dat Engeland en het Britse Rijk te gronde zullen gaan, en ik denk dat dat wel eens eerder kan gebeuren dan sommigen van ons menen.