Vrij Nederland. Boekenbijlage 1990

Vriendenalbum

‘De vlakbijste dichter’ noemt Kees Fens de (op 10 april) vijfenzeventig jaar geworden Leo Vroman. Fens' beschouwing over het dichterschap staat in het nu verschenen Schrijversprentenboek 29: Het Vromaneffect. Over leven en werk van Leo Vroman (Querido/Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, 244 p., f 29,90). Het boek is behalve prentenboek ook een vrienden-album; het bevat diverse beschouwingen over Vromans poëzie, over het proza, over de correspondenties, over de Indische en Japanse tijd, over bloedstolling en over het beeldend werk.

Niet in dit vriendenalbum, maar afzonderlijk bracht de dichter Willem Wilmink de onderstaande hommage aan Leo Vroman.

Gedicht voor Leo Vroman

Vroman, ik vraag me af, waar moet dat heen,
als een die op de Olympus is gezeten
door een man van Tin-Pan-Alley of van Drury Lane
geëerd wordt? Wat heeft Pan dan wel gemeen
met god Apollo? Moet ik u vereren
met mijn gedicht, zo alledaags van kleren?
't Is of men Badeloch patat laat eten.

‘De grijze tijd drijft wolken voor zich uit
met lange handen die hun lijf omvatten,
door de purperwijde hemel, maar geen kooi omsluit
hun zuchten’: altijd nieuw blijft het geluid,
Vroman, waarmee uw lied begon: die herder,
die zoveel schapen voortduwt, almaar verder,
zodat het einddoel niet is in te schatten.

Uit Gouda bent u ver op reis gegaan,
hebt heimwee boven Holland uitverkoren
en sloot nochtans uw oren, om een pracht-orkaan
vanuit het land waar molens moeten staan
diep in uw smalle hoofd te doen verdwalen.
De duif van honderd pond met zijn verhalen
van ‘huil niet meer’, werd niet voor u geboren.

Uw lied is als een kind in oorlogstijd,
soms ‘lachloos kind als vele meer’, maar vaker
in een glimlachend berusten, zonder één verwijt.
En voorts op vele plaatsen toegewijd
aan wat in 't lijf krioelt of aan de haal is
door donkre gangen: vraag maar aan Vasalis.
Zo zoekt een vrome atheïst zijn maker.

‘De barst is ver’: van 't ‘grijze tijd’-gedicht
waar u mee aanving, de vier laatste woorden.
Ver van die kristallen ogen? Of al doelgericht,
al ver op weg naar hun matglanzend licht?
Die dubbelheid is kenmerk van uw leven,
waar Tineke steeds bij u is gebleven
en u moest dichten dat die duif het hoorde.

WILLEM WILMINK