Dubbelde Pommeranz
Als de firma Bols in de jaren twintig een reclamebord plaatste met de tekst ‘Verstandige menschen drinken en schenken Bols’, dan kon het heel goed voorkomen dat een ijverige representant van het Centraal Drankwerings Comité deze tekst publiekelijk corrigeerde, door er het woordje nooit tussen te voegen. Bols, evenmin voor één gat te vangen, liet dan een nieuw bord bijplaatsen, waardoor de volledige tekst uiteindelijk kwam te luiden: ‘Verstandige menschen drinken en schenken nooit iets anders dan Bols.’ Men zou in deze tijd van keiharde marketing-offensieven bijna nostalgisch worden van dit soort braaf gekibbel. Maar Bols, dat in het interbellum ook Anton van Duinkerken nog op de loonlijst heeft gehad om rijmpjes te leveren, wist wel degelijk wat positieve misleiding was. Reeds in 1820 presenteerde het bedrijf een assortiment van driehonderd produkten, variërend van het exclusieve Parfait-Amour tot de Dubbelde Pommeranz en, in de categorie ‘Rinsche Liqueuren’, het Windenwater, het Kolijkwater en de Bittere Leijdenstroost. Een deel van deze dranken werd nooit gemaakt. Ze stonden slechts op de lijst om concurrent Wynand Fockink (tweehonderd titels) te overtroeven.
Dit soort vermakelijke informatie is te vinden in Eeuwenoud: De lange levens van zeven Nederlandse bedrijven (Rap, 205 p., f 29,50), door Wim Wennekes. De uitverkoren bedrijven zijn, naast de Erven Lucas Bols (anno 1575), Scholten Linde (1348), Van Eeghen (1662), Mees & Hope (1720), Van Lanschot (1737), Wessanen (1765), en ten slotte de firma's Douwe Egberts (1753) en de Weduwe Van Nelle (1782) samen. De auteur is onafhankelijk journalist, maar zijn boek kan rustig als relatiegeschenk worden uitgedeeld, want er valt geen onvertogen woord. Over historisch ellebogenwerk wordt geamuseerd verteld, veelal aan de hand van de bedrijfsarchivaris. Moderne tijden worden voornamelijk behandeld met behulp van recente jaarstukken en een gesprekje met de huidige voorzitter van de directie. Zo kan het gebeuren dat vrijwel ieder spoor van de jaren 1940-1945 in de bundel ontbreekt. Men wilde de informatie niet geven. En daarmee hield het, voor de doeleinden van dit boekje, kennelijk op. Wat ons wel wordt geboden, is een serie zeer lezenswaardige ruwe schetsen van ontstaan en ontwikkeling van de zeven genoemde ondernemingen. Van energieke oprichter tot uitdijend familiebedrijf tot internationale onderneming. Het is echter duidelijk dat we dit alles toch voornamelijk moeten zien als folklore en onschuldige mythevorming. Bestuursvoorzitter van Driel van Wessanen laat bijvoorbeeld weten dat het blad van de zware tafel waaraan de lunch wordt genuttigd, oorspronkelijk de deur was van een van de eerste Zaanse molens van zijn bedrijf. Leuk voor Amerikaanse bezoekers, die niet kunnen geloven dat Wessanen al meel produceerde toen de Verenigde Staten nog niet bestonden. Maar Van Driel voegt daar onmiddellijk aan toe: ‘Wij houden onze afkomst low key. Voor al die nostalgie kopen we niks. We moeten vooruit kijken.’
NM
Aan deze pagina werkten mee: R. Ferdinandusse, Ed Leeflang, Niek Miedema en Carel Peeters
Auteursrechtelijk beschermd