Prettig-didactisch
Een zalm heeft helemaal geen neus, strikt genomen worden vieze varkens juist wél vet, en niemand heeft ooit een krokodil zien huilen. En wie heeft ooit gehoord van de vogel griet, die net als de kwartel in mei géén ei zou leggen? Inzake natuurlijke historie beweert het spreekwoord veelal iets anders dan de bioloog: dat bergen muizen kunnen baren, en dat mussen bij erge hitte erg moeten oppassen om niet van het dak te vallen. Het is een favoriet onderwerp voor brave invullesjes in schoolboekjes: ‘ergens de... mee steken’, ‘onder iemands... schieten’. Die lesjes zijn van twijfelachtig nut, gegeven dat een beetje stilist spreekwoorden en zegswijzen mijdt als... nu ja, als de droes.
Maar intrigeren doen ze als taalkundige curiosa beslist, en etymologisch is het dan ook niet een onderwerp waar een linguïst origineel mee voor de dag kan komen. Thesaurussen te over, alleen vertellen die weer niet alles: waarom is het juist een aap die uit de mouw moet komen, en is het wel zo dat speciaal spinnen zo nijdig zijn? Het plant- en dierkundige aspect als uitgangspunt geeft een alleraardigste ordening aan Wat van eksters komt, huppelt graag; Spreekwoorden en zegswijzen over plant en dier (De Arbeiderspers, 260 p., f 34,90). De opstellen-per-beest van W.P. Postma en E.A.J. Scheepmaker doen denken aan de mooi geschreven natuurlijke historietjes van de bioloog G. Brands (Een bever als knecht; Kraaien tellen tot vier; Padden verhuizen niet graag), en ze zijn zeker zo leerzaam. Zo geeft de vreemde eend die in de bijt terechtgekomen mocht zijn, gelegenheid tot overpeinzen van de verschillen tussen grondeleenden en duikeenden, tussen kuifeend, het nonnetje en de zee-eend, en bij het onderwerp zure druiven wordt de leergierige vinologisch geïnformeerd over de fabels van Aesopus, het Oude en Nieuwe Testament en de wijncultuur te Biddinghuizen. De belezen cultuurhistorische kennis van Postma en Scheepmaker maakt Wat van eksters komt, huppelt graag prettig-didactisch: ze citeren waar het te pas komt uit ook uit Vondel, La Fontaine, Staring, of De Schoolmeester. De keuzen zijn geëigend tot die van de illustrator toe: Peter Vos.
DS
Auteursrechtelijk beschermd