Persoonlijk naslagwerk
J.A. Brongers' ABCDarium voor de boekensneuper (Uitgeverij Bekking, 161 p., f 24,90) is een lexicon ten behoeve van boekenverzamelaars. Tal van boektechnische termen worden voor leken verklaard. De ware bibliofiel zal er veel bekends in aantreffen, maar een ‘boekensneuper’ is dan ook wat anders. De omschrijving die Brongers van deze term levert lijkt mij echter nogal kwestieus. Hij schrijft dat ‘sneupen’ een Fries woord is, maar geeft als betekenis wat Van Dale bij een ander woord meldt (het Zuidnederlandse ‘sneukelen’) en verzeilt zelfs in het ‘heimelijke minnehandel bedrijven’. Zonder deze volksetymologische vertekening staat ‘sneupen’ in het Fries voor niet meer dan ‘met nieuwsgierigheid zoeken’ of ‘als leek in wetenschappelijke werken neuzen’. In de laatste zin is Brongers' ABCDarium er ook een van een boekensneuper: het lekendom beheerst op niet overal even aangename wijze de lemma's. Het manische van de bibliomaan zit bijvoorbeeld niet in de aantallen van het bijeengebrachte of -gestolene, maar in de pathologie van het verzamelen. Een ‘band’ is natuurlijk niet slechts ‘een deel van een groot boekwerk’ (Brongers bedoelt: een meerdelig boekwerk) maar is tevens het omhulsel van de gedrukte inhoud. Op veel plaatsen in ABCDarium voor de boekensneuper wordt wonderlijke informatie verstrekt. Zo is ‘Erotica’ volgens Brongers ‘literatuur waarin de seksualiteit een grote rol speelt; een tekst waarbij alle handelingen plausibel zijn en er een acceptabele opbouw van het verhaal is met een logisch einde; dit in tegenstelling tot de pornografie’. En onder het trefwoord ‘Invloed’ lezen we: ‘Sommige boeken hebben een enorme blijvende I op grote groepen van de mensheid uitgeoefend.’
Van het persoonlijk geschreven naslagwerk ben ik een groot voorstander. Individuele keuze van de onderwerpen, hier en daar een oordeel, een dwarse typering of tendentieuze samenvatting komt de leesbaarheid van encyclopedieën en lexica zeer ten goede. De manier waarop J.A. Brongers zijn kennis van de boekenwereld bijeen heeft gebracht mag dan uiterst individueel zijn, vermeldingen als dat een in 1877 verschenen Alfabetische lijst der Boekdrukkers, Boekverkoopers en Uitgevers in Noord-Nederland sterk verouderd is, of dat De Slegte naast de afdeling afgeprijsd eveneens een ‘interessante antiquarische afdeling voert’, vormen een wel zeer schrale aanmoediging om door te sneupen in dit ABCDarium.
AJ
Auteursrechtelijk beschermd