Vrij Nederland. Boekenbijlage 1989

Göring bleef tot het einde populair
De levensbeschrijving van een fascist door een andere fascist

Göring A Biography door David Irving Uitgever William Morrow & Co. 354 p. Importeur Van Ditmar, f 59,20

F. Dekking

Over Nazi-Duitsland bestaat betrekkelijk weinig inside-informatie, afgezien van een aantal dagboeken en briefwisselingen, meestal van vervolgden en verdrukten. De Engelse historicus David Irving is hierop een uitzondering: meer dan wie ook verdiepte hij zich in de levens van vooraanstaande nazi's, en meer dan wie ook is hij een onverzettelijk zoeker (en vinder) van in archieven verborgen of in familiebezit geheimgehouden documenten. De laatste jaren heeft hij biografieën geschreven van Hitler en van Rommel, en een boek over het bombardement van Dresden. Deze serie is nu recentelijk aangevuld met een uitgebreide biografie van Göring. Wie dit boek met begrijpelijke tegenzin begint te lezen, wordt echter al gauw geïntrigeerd door Irvings speurwerk. Göring komt uit dit verhaal naar voren als een lichtelijk infantiele, zelfingenomen dikdoener (deze term is zeer passend: bij arrestatie in 1945 woog hij 130 kilo), maar toch ook een man van grote charme: hartelijk, goedgeefs, intelligent en met gevoel voor humor. De auteur is zo geboeid geraakt door zijn object, dat ik als tegenstribbelende lezer geïnteresseerd raakte en bij vlagen zelfs sympathie opvatte voor deze persoonlijkheid, die zo'n grillige levensloop heeft gehad.

Zijn vader was een hoge ambtenaar, die gouverneur werd van wat nu Namibië heet, en Hermann werd geboren uit het tweede huwelijk van die man met een twintig jaar jongere vrouw. Zijn geboorte vond plaats onder toezicht van een zeer gefortuneerde, ambitieuze joodse arts, die met zijn overdaad aan geld niet alleen een adelstitel maar ook een kasteel verworven had, en niet alleen de peetvader werd van het jongetje, maar ook de minnaar van diens uiterst charmante moeder. Hij bracht het gezin in zijn aantrekkelijke kasteel onder, waar de jongen een gelukkige jeugd heeft gehad. Van zijn peetvader nam hij onder andere diens grenzeloze eerzucht en immoraliteit over. Hij werd door zijn vader naar de kadettenschool in Berlijn gestuurd en wist in de Eerste Wereldoorlog door vriendschap en intriges een plaats bij de luchtmacht te verwerven. Daarin verwierf hij door zijn drammerig en heldhaftig gedrag een aantal eervolle onderscheidingen, waaronder, weer door intriges, ook de allerhoogste: ‘Pour le mérite.’

Na de oorlog, waarvan de nederlaag voor hem natuurlijk moeilijk te verteren was, zette hij zijn luchtvaartcarrière voort en werd hij vertegenwoordiger van Fokker in Denemarken. Hij belandde in Zweden, leerde in korte tijd de taal, en veroverde een allerliefste, gehuwde Zweedse gravin, met wie hij ten slotte trouwde. Dit kleurrijke huwelijk eindigde na enkele jaren door haar dood, en na veel rompslomp wist hij een paar jaar later haar stoffelijke overschot uit Zweden over te brengen naar zijn landgoed in Pruisen, waar zij met veel pomp and circumstance opnieuw begraven werd in een fraaie tombe, die zijn liefde, eerbied en bewondering op een passende wijze tot uitdrukking bracht. Enige tijd later begon hij een verhouding met een, eveneens gehuwde, Berlijnse actrice, met wie hij, ook al was zij veel minder begaafd, na een tijd trouwde, een huwelijk dat standhield tot zijn dood.

Kunstroof

Deze liefdesavonturen zijn uitgestrooid door het gehele boek, en op dezelfe wijze, en even gevarieerd en spannend, de verhalen over zijn kunstbelangstelling en kunstroof. Die kunstzinnige belangstelling dateert uit zijn studententijd, toen hij een reis door Italië maakte en gegrepen werd door wat hij daar allemaal zag aan schilderijen, beeldhouwwerken, sieraden enzovoort. Via allerlei organisaties en slimmigheden (een groot deel van de staalindustrie was ondergebracht in de Hermann Göringwerke) had hij een krankzinnig inkomen dat grotendeels in kunst werd belegd en verder in zijn landgoed, zijn kasteelachtige villa, en de verzameling dieren die hij - voor de jacht of voor zijn persoonlijk genoegen - erop nahield, van bisons tot tijgers. Een groot deel van zijn kunstbezit werd hem ook geschonken door politieke relaties, als een soort omkoperij, of door joden die hij naar Zwitserland hielp ontsnappen. Fraai is het verhaal van de kunstcollectie van Montecassino, die door zijn eigen SS-regiment in beslag genomen werd en op de trein naar Duitsland gezet. Op deze wijze heeft Nazi-Duitsland alle kunstwerken gered, omdat het klooster later door de geallieerden volledig platgebombardeerd is.

Göring met zijn Zweedse vrouw Carin op hun huwelijksreis in 1923

De opwinding in Berlijn over de laatste dagen van Stalingrad heeft Göring niet meegemaakt, omdat hij was afgereisd voor kunstinkopen in Italië, en er zijn meer van dit soort voorbeelden hoe hij luchtig wist te ontsnappen als de situatie catastrofaal werd.

Zo mogelijk nog boeiender is de reeks van gedetailleerde uiteenzettingen over de ontwikkeling van de Luftwaffe, vanaf het eerste begin met praktisch nul tot aan het einde met een produktie van duizenden vliegtuigen per maand (grotendeels ondergronds door de geallieerde bombardementen), en over de ontwikkeling van het eerste straaljager-gevechtsvliegtuig, dat superieur was aan alle andere maar gelukkig een jaar te laat in produktie kwam.

Door het gehele boek loopt de beschrijving van de strijd om de macht in Hitlers omgeving, maar tot aan het laatste jaar is Göring door zijn intriges, handigheid en charme Hitlers grootste vertrouwensman geweest, ook al was hij het vaak niet eens met diens aanvalsplannen. Zo was hij tegen de oorlog met Rusland, en tegen het Ardennenoffensief. Toen ondanks zijn opschepperige verhalen over de volstrekte superioriteit van de Duitse luchtmacht het aantal en de intensiteit van de Engelse en Amerikaanse bombardementen steeds toenamen, kon hij dat gezag nog maar moeilijk handhaven. Opmerkelijk is, dat toen hij tenslotte eens een volkomen platgebombardeerde stad bezocht, er ononderbroken toejuichingen waren met ‘Hermann, Hermann, unser Hermann!’ Weer thuis zei hij: ‘En ik had ze zo beloofd dat ze nooit gebombardeerd zouden kunnen worden, en ik verwachtte dus dat ze mij met rotte eieren zouden gooien, en nu dit. Dit is pas echte populariteit als je met je voornaam wordt toegejuicht.’

Göring in de gevangenis van Neurenberg, 1945

In mei '45 wordt hij gearresteerd door de Amerikanen en opgesloten tot het Neurenbergs proces. Een Amerikaanse bewaker was er getuige van dat hij bezocht werd door een grote Russische ondervragingsdelegatie, iets waar hij de dag tevoren zeer zenuwachtig over was geweest. De delegatie begon hem uit te schelden en op luide toon toe te spreken, maar toen Göring na enige tijd aan antwoorden toe was, werden zij niet alleen stil maar klonk in de uren die daarop volgden een voortdurend bulderend gelach uit de cel en kwamen de Russen nog nagiechelend en elkaar op de schouders kloppend weer tevoorschijn. Zijn intellect, geestigheid en charme hadden weer hun gewone uitwerking gehad. Wat dat intellect betreft, de Amerikaanse gevangenispsycholoog Gilbert heeft onder andere van alle gevangenen het IQ bepaald, en daarin werd Göring, met 138, alleen overtroffen door Schacht en Seyss-Inquart, beiden meer dan 140. Streicher, van Der Stürmer, had 108!

Cyaankali

Zeer merkwaardig is de vergelijking tussen het procesverslag van Irving en dat van Gilbert: volgens de eerste was Göring bij zijn slotpleidooi de volstrekte meerdere van de Amerikaanse rechter Jackson (waarvan hij trouwens vrij veel voorbeelden geeft); volgens Gilbert, die het allemaal heeft meegemaakt, was de rechter evident de meerdere.

Ten slotte is Göring er in geslaagd om ondanks de strenge bewaking in het bezit te komen van een ampul cyaankali om zich van kant te maken enkele uren voordat hij opgehangen zou worden. Fusilleren zou hij geaccepteerd hebben, maar ‘ein Reichsmarschall hängen... unerhört!’

David Irving heeft opmerkelijk veel boeken over Duitsland in de Tweede Wereldoorlog geschreven. Deze belangstelling wordt opeens begrijpelijk, als in aanmerking genomen wordt dat deze man een poging gedaan heeft om in Engeland een fascistoïde beweging op te richten waarvan hij dan Führer zou worden, terwijl hij in Duitsland nogal wat voordrachten heeft gehouden voor extreem-rechtse jeugdbewegingen, zoals de Viking-Jugend. Toen hij aan zijn Hitlerbiografie werkte heeft hij jarenlang het beruchte snorretje gedragen, en tijdens of na het proces over de vervalsingen van het Hitlerdagboek (in 1985) is hij in Oostenrijk gearresteerd voor neonazistische activiteiten en het land uitgezet. Hij mag er nooit meer terug komen.

Vervolg op pagina 12