Banale levenswijsheden
Roman van Mary Flanagan
Vertrouwen door Mary Flanagan Vertaling Rita Leigh-Loohuizen Uitgever De Arbeiderspers, 386 p., f 45,-
Eric Gobbers
De vier hoofdpersonages in Vertrouwen van Mary Flanagan lijden onder een zwaarwegende eenzaamheid, die voortkomt uit de hoge (en onveranderlijk teleurgestelde) verwachtingen die ze hebben van anderen. Hun geluk en hun lot hangen af van het gedrag van hun partner, vader, (al dan niet would-be) minnaar, enzovoort. Meer dan om het even wat anders verlangen ze naar iemand die ze kunnen vertrouwen, aan wie ze in feite hun leven kunnen overlaten. Geen wonder dus dat er aan deze roman weinig te beleven valt waar het de innerlijke werelden van de personages betreft. Het zijn zwakke mensen die hun eigen zelf verwaarlozen omdat ze nooit geleerd hebben hoe ze het moeten ontwikkelen en beschermen.
Het interessantste en sterkste personage van de vier is de schilder Jason. Hij is op het eerste gezicht ook de hardste en meest consequente. Jarenlang leeft hij afgezonderd en in armoede, omdat hij in zijn kunst geen compromissen wil sluiten. Het probleem is dat hij zijn kunstenaarschap cultiveert, hij speelt de integere artiest die een verbeten strijd levert tegen de corrupte wereld van de commercie. In zijn abstracte werken uit zich de drang naar wetenschappelijkheid, de wens alles onder controle te krijgen. Jason is niet alleen voor zichzelf zo streng. Hij heeft een grote afkeer van plezier en van alle blijken van zwakte, waartoe hij ook vele emoties rekent. Uiteindelijk kiest hij voor de kans op erkenning in Amerika en een vrij conventionele nieuwe start met een nieuwe minnares en een nieuwe baby. De vrouw met wie Jason vele jaren leefde en die als eerste in het boek aan de beurt komt om vanuit haar perspectief een deel van de gebeurtenissen te vertellen, is Eleanor. Haar leven draait rond Clover, de dochter van Jason (maar niet de hare) die ze verafgoodt en die ze niet meer kan zien nadat zij en Jason uit elkaar zijn gegaan. De Engelse titel Trust verwijst trouwens ook naar de grote som geld die Eleanor door haar betrouwbare advocaat Charles laat bewaren tot Clovers achttiende verjaardag. Na Eleanor vertellen Jason, vervolgens Charles en ten slotte Clover het verhaal verder.
Naast de relaties tussen deze (en nog enkele andere) personages wordt de toch al dunne plot gevormd door een weinig interessant schandaaltje rond gestolen schilderijen, waarbij verscheidene vermeende vrienden elkaar bedrogen blijken te hebben. Constante in al de deelaspecten is vertrouwen dat verlangd, soms gegeven, maar bijna altijd beschaamd wordt.
Net zoals je in de moderne tijd meer nodig hebt om overeind te blijven dan wat banale levenswijsheden waar je alle kanten mee op kunt, moet een goede roman meer zijn dan de illustratie van zo'n wijsheid aan de hand van weinig authentieke personages, wier levensloop de lezer toch al tamelijk koud laat. Een structuur die wat afwijkt van het klassieke patroon verandert niets aan het feit dat Mary Flanagan met Vertrouwen een onopvallende roman geschreven heeft, die de lezer eerder in slaap sust dan hem eens goed wakker schudt en die daardoor meewerkt aan de inflatie van het begrip literatuur.
■
Auteursrechtelijk beschermd