De revolutie in boeken (3)
Gebeurtenissen. Duizenden, miljoenen gebeurtenissen vormen samen het geheel dat Franse Revolutie genoemd wordt. Ieder Frans dorp heeft dit jaar wel een held of een schurk, een passage of een wapenfeit te herdenken. Wat je onder zoveel historisch geweld al snel vergeet is dat ondertussen het leven gewoon doorging. In juli 1789 stond in de Journal de Normandie het verhaal dat een stel kenners zich ernstige zorgen maakte over het verval van de bossen. Voor het herstel van kerken, abdijen en andere publieke bouwwerken werd er veel te veel gekapt. En te weinig aangeplant. Wat er nieuw ontsproot werd meteen kaalgevreten door herten en reeën. Massaal afschieten van die beesten kon niet: dat deden slechts de heren bij hun jaarlijkse jachtpartijen. Overigens, wie in dezelfde maand in de buurt van Evreux een ‘jolie maison de campagne’ zocht, kon terecht bij monsieur Vaselin in Grénetier. Nu weten we dat het verstandiger was even te wachten: enkele maanden later waren er overal te kust en te keur en voor een prikje gemeubileerde kastelen en buitenhuizen te krijg. Aldus enkele details uit 1789 au jour le jour van Jacques Marseille en Dominique Margairaz (Uitgever Albin Michel, f 43,10), een bouillabaisse van gebeurtenissen uit het jaar van de Franse Revolutie, gepikt uit kranten, pamfletten, brieven en dagboeken. Het is een leuk boek om in te bladeren en relativeert de vele verhalen waarin het lijkt alsof er in 1789 in Frankrijk alleen maar revolutie gevoerd werd. Maar het boek is ook niet meer dan dat: een paar honderd pagina's amusante, treurige, leerzame anekdotes. Gebeurtenissen zonder verhaal zijn als bladeren zonder takken. Maar een verhaal zonder vreemde sprongen, waarin ieder detail dwingend wijst naar de uitkomst van het boek, is als een boom zonder blad. Tussen die twee een evenwicht vinden is iedere keer het probleem, niet alleen bij boeken over de Franse
Revolutie. Eerlijk is eerlijk: daarin is Simon Schama in ieder geval goed geslaagd. Iemand die zich wat dat betreft met hem kan meten (en die hem op andere punten ver overtreft) is Jacques Godechot, een van de grootste kenners uit de vorige generatie historici. Zijn prachtige La prise de la Bastille, 14 juillet 1789 uit 1965 werd onlangs in de pocketserie Folio Histoire van Gallimard herdrukt.
CvdH
Auteursrechtelijk beschermd
