Geconfijte vruchten
De mensen om hem heen, het personeel van Radio Mundial, zijn ‘ballingen’ als hij. Over vroeger wordt niet gesproken. Men gaat er kennelijk, als bij onderlinge afspraak, van uit dat het maar beter is om ‘stille dingen stil te laten’. Het verleden is een boze droom die men diep heeft weggestopt. Wat telt is slechts de ‘ontijdelijkheid van het eeuwige heden’. Of, zoals een collega van hem het uitdrukt: ‘Wij vormen een soort vreemdelingenlegioen (...) en in dat legioen zwijgt men over de redenen van de dienstneming, die over het algemeen nogal pijnlijk zijn... Het stilzwijgen, dat is het enige middel om stand te houden. Zwijgen en amnesie.’ Het kan ook anders, zoals een overbuurman van Sarano laat zien. Evenals hij een schrijver, leeft hij met zijn tachtig jaren in een andere ontijdelijkheid, die bestaat uit een zich vastklampen aan het verleden. Hij laat zich interviewen maar ontkomt niet aan een fossiel bestaan met vaste rituelen dat door Sarano met afschuw vanuit zijn hotelkamer wordt gadegeslagen.
Maar af en toe komen er signalen uit de buitenwereld die voor Sarano de droom van het verleden toch weer activeren. Hij ontmoet een meisje Marie, dat hem onweerstaanbaar aan vroeger doet denken. Is zij het meisje op wie hij vroeger paste met de bedoeling om nader tot haar moeder, de actrice Rose-Marie, te komen op wie hij in stilte verliefd was? Er zijn uiterlijke overeenkomsten maar de leeftijd klopt niet helemaal, meent hij. In ieder geval is zij de aanleiding voor een stoet herinneringen die zich aandient. Herinneringen aan zijn moeder, die eveneens actrice was in de kleine theaters van Montmartre, en aan zijn wandelingen door die buurt. Zijn naam, Moreno, zal wel een hommage zijn aan Marguerite Moreno, de actrice uit de eerste decennia van deze eeuw die een faam had waar de moeder uit het boek alleen maar van kon dromen. De laatste keer dat hij het kleine meisje zag was na een autoritje door avondlijk Parijs en hij herinnert zich nu plotseling dat het mandje met geconfijte vruchten dat het kind de hele avond bij zich had in de auto is achtergebleven. Twintig jaar na dato maakt hij hiervan melding in het programma Nachtelijke oproepen van Radio Mundial in de vage hoop dat Marie zal reageren en daarmee haar identiteit zal bevestigen.
Een ernstiger herinnering is die aan een ongeluk waarbij zijn auto de Marne inreed. Moreno kon nog net ontsnappen maar moest van de kant af toezien hoe de auto met mede-inzittende in de diepte verdween. Het is waarschijnlijk aanleiding geweest voor zijn vertrek naar Afrika en het aannemen van een nieuwe identiteit. Maar ook met deze gebeurtenis wordt hij hardhandig geconfronteerd als de interviewer van zijn overbuurman hem herkent en hem lastige vragen stelt over het ongeluk. Het blijkt een illusie dat het verleden zich zo maar zou laten uitpoetsen.
Met Vestiaire de l'enfance heeft Patrick Modiano zijn zoveelste raadselachtige roman geschreven. Het blijft iedere keer weer een wonder hoe hij met de eenvoudigste middelen een situatie en een sfeer weet te scheppen waar je je als lezer terstond en als het ware willoos aan moet onderwerpen. Je weet langzamerhand wel dat het weer over ‘hetzelfde’ zal gaan, maar ik heb afgeleerd om daar een punt van te maken. Per slot zijn er maar weinig schrijvers die de kunst verstaan je zo onmiddellijk in hun ban te brengen. Ook in dit laatste boek wordt weer niets opgelost omdat er waarschijnlijk niets op te lossen valt, maar dat maakt het raadsel alleen maar groter. De lezer heeft in ieder geval stof genoeg om over na te blijven denken ook als het boek al lang uit is. Wat te denken bijvoorbeeld van de figuur van de chauffeur die Sarano ten dienste staat en hem opwacht na zijn wandelingen door de stad of geduldig op het bankje voor zijn hotel zit tot hij nodig is? Er wordt verteld dat hij bij wijze van ‘erfenis’ aan Sarano is nagelaten door een rijke Amerikaanse, maar dat is natuurlijk te gek en te eenvoudig. Er moet meer zijn. Is hij misschien een late nazaat van Charon die de opdracht heeft om Sarano te zijner tijd naar het dodenrijk te vergezellen? En wacht Sarano slechts op een begrafenis door de liefdevolle hand van Marie om hem te kunnen volgen? Vergezocht misschien, maar de suggestie is niettemin heel sterk.
■
Auteursrechtelijk beschermd
