Computerseks
Hoewel aids nauwelijks ter sprake komt in Equal Affections, wordt het leven van de romanfiguren erdoor geconditioneerd. Walter, een uitgesproken kind van zijn tijd, is verslaafd aan videoporno en druk in de weer met telefoonseks en computerseks (als u benieuwd bent wat dat is, de roman bevat een komisch en tegelijk diep treurig verslag van een computersessie groepsseks). Leavitt zegt: ‘Het boek is een pleidooi voor intimiteit. Walter schrikt terug voor intimiteit omdat er risico's aan zitten. Maar zelfs in de meest risicoloze omgeving is er onverwachte intimiteit en liefde. Het boek is een pleidooi om de risico's te nemen die in liefhebben besloten liggen - “'tis better to have loved and lost than never to have loved at all” - dat zou het motto van het boek kunnen zijn. Maar we kunnen dat niet meer als vanzelfsprekend blijven beschouwen. Ik ken zoveel mensen die gezegd hebben: “No, it's better not to have loved at all,” die vermijden zich te binden. Omdat verliezen te verschrikkelijk is.’
Wat een intrieste houding.
‘Maar wel een houding die veel mensen volgens mij hebben, vooral nu met aids. Aids is de belichaming geworden van allerlei amorfe angsten die veel mensen hebben voor intimiteit. Doordat aids is gekomen op een tijdstip dat mensen die angsten hadden, is het daarin opgenomen. Het is niet juist om te zeggen dat aids een metafoor is voor onze angsten: dat is de omgekeerde wereld. Als aids op een ander tijdstip was gekomen, zou er anders over zijn gedacht. Aids of niet, de homogemeenschap had er toch wel min of meer zo voorgestaan als nu. Het ging toch al deze kant uit.’
Je bedoelt weg van de promiscuïteit van de jaren zeventig?
‘Ja, daar hadden de mensen schoon genoeg van. Ze raakten langzamerhand uitgeblust.’ De roman is vol spanningen tussen uiteenlopende vormen van afzijdigheid en het nemen van avontuurlijke risico's. Dat is ‘de dynamiek die als een rode draad door mijn leven loopt, het conflict tussen het verlangen om de wereld in te trekken en de wens om thuis te blijven. Maar het ongerijmde is dat het thuis misschien wel gevaarlijker is dan op reis.’ Equal Affections ‘heeft iets van een stel wipplanken’. Daarnaast is het, onder meer, een studie van een ontwricht gezin.
Is het echt zo ontwricht?
‘Nou, ik vind van wel. Anderzijds, ik ken geen gezin dat dat niet is. “Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar” - maar wijs me er eens een aan. Ik denk dat mijn idee over het gezin wordt samengevat door de laatste regel van een stuk dat ik een paar jaar geleden schreef, waarin ik zei: “Het is thuis misschien nog wel het meest gevaarlijk, maar het is ook het enige wat we hebben.” Met een gezin valt niet te leven, maar zonder evenmin.’
In wezen ben je een optimist, vind je ook niet? Je roman heeft een hoopvol einde.
‘Ja. Ik wilde heel graag dat Louise het laatste woord had. Er spreekt een soort persoonlijke bevrijding uit.’
Je doelt op het zeer korte ‘Deel Drie’, waarin ze naar die pater gaat en merkt dat ze hem uiteindelijk helemaal niet nodig heeft.
‘De coda, ja. Directe confrontatie is dikwijls de manier om de waarheid te achterhalen. Nadat ze jarenlang die fantasie gevoed heeft (om over te gaan tot het katholicisme, AP) neemt ze die stap en valt alles weg, omdat ze eindelijk eens iets voor zichzelf heeft gedaan na haar leven lang alles voor haar gezin te hebben gedaan.’
Je personages koesteren een aantal van dergelijke absurde fantasieën. Neem bij voorbeeld Walter, met zijn onzinnige beeld van zichzelf als schrijver of schilder in Parijs. Maar dan ben je heel mild, je maakt hen niet belachelijk. ‘Ik vínd hen ook niet belachelijk. Verscheidene recensies van het boek beginnen met een poging hen belachelijk te maken. Dat gaat dan zo: “Stelt u zich voor: een joodse moeder die non wil worden, een homozoon wiens vriend een verhouding heeft met zijn computer, een lesbische dochter die zich insemineert met een bedruipspuit en een vader die niets liever doet dan 's avonds in de achtertuin slakken doodtrappen. Klinkt behoorlijk idioot, hè?” Alsof de enige manier om deze roman tegemoet te treden is om er een soort Southern Gothic fantasie van te maken.’
Of een Mary Hartman, Mary Hartman.
‘Juist. Maar in feite zijn we allemaal zo idioot. En dit boek gaat erover hoe normaal het is om bizar te zijn, en hoe bizar om normaal te zijn.’
En daarom ben je zo gematigd.
‘Ik neem hen serieus. Een van de beste lessen die ik ooit over schrijven heb geleerd is dat het niet goed is om je superieur op te stellen tegenover je personages. Wat voor recht heb je daartoe?’
Neutraliteit grenst op bepaalde gebieden aan tweeslachtigheid: pornografie, computerseks, alle door machines beheerste moderne levensstijlen. Verschrikkingen boeien. De raamprostituées in Amsterdam bij voorbeeld. ‘Zo iets heb ik nog nooit gezien... een wereld achter een raam, een fantasiewereld waar je zo binnen kunt stappen - al was het merendeels een beetje griezelig en eng en smoezelig. Smoezelig - dat was het. Maar ik voel me altijd aangetrokken tot dingen achter glas.’
Auteursrechtelijk beschermd
