Vrij Nederland. Boekenbijlage 1989

Nutteloze ervaringen
Annette Lévy-Willards zoektocht naar Superman

Jane zoekt Tarzan door Annette Lévy-Willard Vertaling Martine Vosmaer en Karina van Santen Uitgever Van Gennep, 203 p., f 34,50

Beatrijs Ritsema

De journaliste Annette Lévy-Willard schreef haar autobiografie in de vorm van een roman. Het staketsel van het verhaal zal dan, neem ik aan, op waarheid berusten, in de aankleding en de uitwerking heeft ze haar fantasie aan het werk gezet, althans haar neiging om de spot te drijven met wat haar overkwam. De hoofdpersoon Catherine volgt nauwgezet de rimpelingen van de tijdgeest. Als achttienjarige bleue studente sluit ze zich aan bij een communistische cel, geheel volgens de net losgebarsten revolutie van '68. Niet veel later omarmt ze het radicaal-feminisme en onderneemt met een aantal zusters een busreis langs progressieve communes in Amerika, maar uiteindelijk komt ze met haar voeten op de grond terug en wordt journaliste, wat haar ruim over de wereld doet reizen.

Intussen blijft er al die tijd één constante: haar speurtocht naar de ideale man, die volgens haar ‘mooi moet zijn, groot, sterk, slim en ook nog macht hebben’. Vandaar de titel Jane zoekt Tarzan. Al op pagina 1 dient deze superman zich aan - door Catherine consequent ‘de Bulgaar’ genoemd wegens zijn echte of vermeende contacten met de Bulgaarse geheime dienst. Hij kan haar mogelijk een scoop bezorgen over wie er achter de aanslag op een Parijse synagoge zit; later ontmoeten ze elkaar in Israël, waar Catherine naar toe is gestuurd om de oorlog met Libanon te verslaan, en nog weer later voert de reis naar Brazilië en Paraguay in een vergeefse poging de nazi-arts Mengele te traceren.

Het verleden wordt in flash-backs opgehaald, nu eens in gesprekken met ‘de Bulgaar’, dan weer in associatieve mijmeringen. Dit gaat op een sterk ironische, zichzelf ridiculiserende manier. Eigenlijk is het meeste waar de hoofdpersoon zich mee heeft ingelaten belachelijk, of het nu ideologieën betrof of mannen. De anekdotes (want meer zijn het niet) geven de indruk dat ze vele malen met succes in het café zijn verteld en telkens iets mooier en bizarder zijn geworden tot de uiteindelijke schriftelijke versie moeiteloos het stempel ‘hilarisch’ kan krijgen. Zoals de maffe episode waarin Catherine samen met de leden van een Californische commune een aanslag pleegt op twee postbusjes door middel van zelfgemaakte molotovcocktails om ‘het grondvlak van de kapitalistische staat aan te vallen’.

Annette Lévy-Willard
gerard uferas/vu

Garderobe

Lévy-Willard kan dat allemaal heel geestig beschrijven en ook haar klunzige relaties met de verkeerde mannen noden zeker tot een glimlach. Wat een beetje stoort is haar onvermogen zich echt in het verleden te verplaatsen en dat ze toch steeds alles presenteert vanuit haar 1988-blik. Bij al haar voorbije engagement bleef ze buitenstaander, en niet alleen dat (dat is nog goed voorstelbaar), ze leverde ook aan de lopende band kritiek op de manier zoals dat nu gebruikelijk zou zijn. Tegen de revolutionaire commune zegt ze bijvoorbeeld: ‘Kan iemand me uitleggen waar het toe dient postbusjes in brand te steken? Jullie krijgen toch ook graag post? Vooral jullie uitkeringscheques...’ Die laatste opmerking gaat net iets te ver; daar demonstreert ze mee dat ze ook al in de vroege jaren zeventig aan de goede kant stond en op den duur gaat die kokette wijsneuzigheid irriteren.

Ook tamelijk ergerlijk is de manier waarop ze op zo'n ‘ik kan het ook niet helpen’-toon over haar garderobe spreekt: of ze nu aan het front in Libanon zit of in de jungle in Paraguay, altijd meent ze zich te moeten aankleden alsof ze naar de disco gaat, korte rokjes, hoge hakken, dunne bloesjes, en schaamt zich daar dan zogenaamd voor. Het doet denken aan de tegenspeelster van Harrison Ford in Indiana Jones and the Temple of Doom, die in flimsy outfit manmoedig de ene verschrikking na de andere doorstond. Misschien heeft Lévy-Willard zich op dit punt ook wel laten inspireren door de bewuste film, want ze refereert met enige regelmaat aan een uitspraak van diezelfde Harrison Ford (‘just one more useless experience’) als motto dat haar hele doen en laten kenschetst, vooral haar relaties met de diverse mannelijke onbenullen.

Er is echter één uitzondering: de Bulgaar, die zich niet alleen op den duur ontpopt als ware Jakob, maar zelfs bij Catherine de kinderwens doet ontluiken, die rare drang van vrouwen die op een gegeven moment toch de kop opsteekt, al hebben ze dat altijd belachelijk gevonden. Zo eindigt alles in zoetgevooisde romantiek die, hoe ironisch ook gebracht, desondanks een ouderwets Bouquet-gevoel achterlaat.

■