Vrij Nederland. Boekenbijlage 1989

Paul Auster
Vervolg van pagina 9

was de grote lijn van het verhaal. Om dit duidelijk te maken moet ik iets van de plot verraden.

Marco Foggs moeder sterft op jonge leeftijd, waarna Fogg wordt opgevoed door zijn oom Victor. Wie zijn vader is, blijft duister voor hem, want zijn moeder heeft er nooit een woord over willen loslaten. Fogg gaat studeren in New York. Als oom Victor overlijdt, besluit Fogg zich te ontdoen van de identiteit die hem nog rest. Zijn meubilair bestaat uit dozen, waarin de bibliotheek van oom Victor is verpakt, die deze hem bij leven al heeft geschonken. Na Victors dood leest Fogg alle dozen leeg en brengt het gelezene vervolgens naar de antiquaar, tot er niets meer in zijn kamer staat. Tegen die tijd is ook zijn geld op en hij dreigt te verhongeren als zwerver in Central Park.

Hij wordt gered door Kitty Wu, die zijn vriendin wordt en hij krijgt een betrekking als secretaris bij Effing, een oude zonderling, die kunstschilder is geweest en hem zijn hele levensgeschiedenis dicteert. Effing heeft een zoon die hij nooit gezien heeft, want hij verliet zijn vrouw voor hij wist dat ze zwanger was. Hij ontdekt dit pas veel later en laat zijn zoons adres opsporen, zodat Effings levensgeschiedenis en de erfenis bij diens overlijden aan de nietsvermoedende zoon kunnen worden overgedragen. Als Effing sterft is het Foggs taak contact op te nemen met de erfgenaam. Wat blijkt? Effings zoon Barber is de vader van Fogg, dus was Effing zijn grootvader. En geen van drieën wist er iets van. Nou moe! Met deze ongeloofwaardige constructie toont Auster een dogmatische omgang met het toeval.

Toch blijft er veel anders over in Moon Palace dat de moeite waard is. Auster schrijft zeer compact en krachtig proza, vol van betekenis. Zijn beschrijvingen van situaties en personen zijn haarscherp en doeltreffend en het is duidelijk dat hier een zeer intelligent persoon aan het woord is, zonder dat deze zich op ergerlijke wijze opdringt. Ook in dit, mijns inziens, enigszins mislukte boek getuigt Auster altijd nog van grote kwaliteiten.

Detective

Schimmen is deel twee van de New York Trilogie. In het Engels is deze als eenheid gepubliceerd en dat lijkt mij ook de bedoeling van de auteur te zijn geweest. Om onduidelijke reden worden de drie delen in Nederland afzonderlijk uitgegeven. Het boek, dat in de Engelse uitgave twee tientjes kost, komt zo in het Nederlands op zo'n tachtig gulden.

Schimmen is inderdaad afzonderlijk te lezen. Het is een knappe novelle, die uitstekend kan dienstdoen als eerste kennismaking met Auster. Het is het spannende, vrij abstract gehouden verhaal over detective Blauw, die voor de heer Wit iemand moet observeren die Zwart heet. Wit helpt hem aan een lege woning die recht tegenover die van Zwart is gelegen. Maar als Blauw zich na een week aan tafel zet om rapport uit te brengen, kan hij niets anders melden dan dat Zwart aan de overkant ook aan tafel zit te schrijven. Zo gaat het week na week. Blauw begint te speculeren over wat hier aan de hand is en gaat op onderzoek uit. Tijd en identiteit worden vloeiend en de vraag wie wie is en waarom, wordt net als in een detective pas beantwoord aan het slot.

■

Deze week verscheen bij De Arbeiderspers de Nederlandse vertaling van het slotdeel van Paul Austers New York-trilogie, ‘De gesloten kamer’. Vertaling Bartho Kriek, 139 p., f 29,90