Liefde met de vuisten
Hammett op z'n helderst in ‘verloren’ novelle
Woman in the dark door Dashiell Hammett Uitgever Alfred A. Knopf, 76 p., f 41,30 Importeur Van Ditmar
R. Ferdinandusse
‘Rediscovered’ staat er op het omslag, herontdekt. ‘En nu gepubliceerd in een eerste hardcover-editie.’ Het is een klein elegant boekje van maar zesenzeventig bladzijden, netjes ingepakt in een tamelijk dikke band. Een novelle van Dashiell Hammett: Woman in the Dark, met als ondertitel ook nog eens A Novel of Dangerous Romance. Eigenlijk is er níks herontdekt: iedereen weet dat Hammett de novelle schreef, en dat die werd gepubliceerd in het tijdschrift Liberty, in drie afleveringen, op 8, 15 en 22 april 1933. De filmmaatschappij RKO kocht onmiddellijk de rechten, het ding werd verfilmd in 1934. In 1951 werd het verhaal opgegraven en als titelverhaal in een pocket opgenomen - het was het laatste boek dat van Hammett, althans bij zijn leven, gedrukt werd.
Hammett werd in 1946 voorzitter van het Civil Rights Congress. Hij was tevens president van het bail fund van dit congres: geld bestemd om borgtocht te betalen voor mensen die om politieke redenen werden aangeklaagd. Toen vier vooraanstaande communisten, na op borg te zijn vrijgelaten, onderdoken, werd Hammett voor het gerecht gedaagd om te vertellen wie het geld bijeengebracht hadden. Hij weigerde en werd wegens minachting van het Hof tot zes maanden veroordeeld. Toen hij uit de bajes kwam was hij een melaatse: de radioshows, gebaseerd op zijn romanfiguren, waren stopgezet, zijn boeken uit de winkels gehaald, en er lag - ook een beproefde methode om het linkse artiestengebroed te straffen - een gigantische belastingaanslag. Omdat alles wat hij zou verdienen naar de belasting zou gaan verbood Hammett elke nieuwe druk van zijn boeken - op die manier was Woman in the Dark eigenlijk zijn ‘laatste boek’.
Toen Hammett Woman in the Dark schreef was zijn ‘werkzame’ schrijversleven al bijna voorbij. Daarvóór was hij detective geweest, werkzaam bij het (particuliere) Pinkerton-bureau, tot hij tbc kreeg. Hij begon te schrijven, puttend uit zijn beroepservaringen, en werd de niggegraat van hét betere pulpblad Black Mask. In 1929 kwam zijn eerste boek, Red Harvest, vrijwel direct gevolgd door The Dain Curse (1929), The Maltese Falcon (1930) en The Glass Key (1931), boeken die het genre definitief veranderden.
In 1930 werd hij naar Hollywood geroepen om voor de film te schrijven, hij verdiende er scheppen geld, leefde er zoals dat heet roekeloos en ‘in luxe’, dronk dagen achter elkaar wat vaak tot vechtpartijen en vernielingen leidde. Hij begon najaar 1930 een verhouding met de toneelschrijfster Lillian Hellman, een relatie die tot zijn dood zou duren, maar niet verhinderde dat hij vele andere vrouwen naar zijn bed bracht. Door het ruige leven werd al gauw de bodem van zijn geldkist zichtbaar, en toen hij ook nog door een actrice, Elise de Viane, voor het gerecht werd gesleept omdat hij haar had gekneusd en geslagen bij zijn pogingen haar te bezitten, en vervolgens tot vijfendertigduizend dollar schadevergoeding werd veroordeeld, was hij bijna failliet.
Daarom begon hij, in die jaren 1931-1932, voor het geld, weer verhalen te schrijven, dikwijls (betere) bewerkingen van vroegere thema's, en voor tijdschriften die aanzienlijk beter betaalden dan Black Mask.
Woman in the Dark gaat over een typische Hammett-held, zwijgzaam, met een onverwachte naam, Brazil, van wie we alleen horen dat hij gezeten heeft en die alles zal doen om nooit meer in een cel te komen omdat hij er claustrofobie ontwikkelde. Hij beschermt, onmiddellijk, een vrouw die vanuit het duister op zijn pad komt, ze is weggelopen bij een corrupte notabel die een heel stadje beheerst. Zijn liefde voor haar uit hij, zoals in de Hammettstijl past, met zijn vuisten: hij mept de bodyguard van de corrupteling een schedelbreuk, waarna de jacht op Brazil en de vrouw begint.
Het is Hammett op zijn helderst, alle bewegingen naar de mode dier dagen nauwkeurig maar scherp beschreven, met goed gepolijste, ogenschijnlijk emotieloze figuren en constant een sfeer van gewelddadigheid. De laatste bladzijden zijn gedrenkt in een onverwacht melodramatisch sausje, want het is bedoeld als liefdesgeschiedenis, dangerous romance - Hammett heeft dan ook net Hellman ontmoet; in zijn laatste boek dat hij direct na deze novelle begint, The Thin Man, heeft hij een man én een vrouw als hoofdpersoon.
Dashiell Hammett
Het is mooi, en ook ruim vijftig jaar oud. Alles wat er gebeurt is later sneller, soepeler en krachtdadiger beschreven en gefilmd. Het boekje leest als een prachtige herinnering, en de prijs ($ 15.95, hier f 41,30) laat zien dat het voor de liefhebber is gemaakt.
■
Auteursrechtelijk beschermd