Gemene kleurzweem
Tot voor kort was de Sovjetunie het land waar je als fotograaf bovenal kans liep een paar ongure types tegen het lijf te lopen die je wel even je zojuist volgeschoten filmpje afhandig wilden maken. De vraag of er ook interessante Russische fotografen zijn werd meestal beantwoord met een grapje over de KGB, of een tegenvraag: maar zijn er in Rusland dan fototoestellen? (Antwoord: jawel, er zijn zelfs Russische fototoestellen, zoals de Zorki en de Iskra.) Tenslotte schijnen kopieermachines daar ook een schaars artikel te zijn. Nu de tijden zijn veranderd blijken er wel degelijk Russische fotografen te zijn, zoals Boris Savelev wiens boekje Secret City, Photographs from the USSR onlangs verscheen bij Thames & Hudson (importeur Nilsson & Lamm, f 35,15). Savelev werd in 1948 geboren in de Oekraïne, werd ingenieur en beoefende tot 1983 de fotografie als hobby. Sindsdien werkt hij als professioneel fotograaf: zijn eerste boek In The Museum of the Ukraïne werd in 1984 gepubliceerd. Hoewel Savelev dus een geboren en getogen Rus is, doet hij weinig moeite om zijn afkomst in zijn stijl van fotograferen te verwerken. Hij noemt zijn foto's ‘polyfoon’ (meerduidig), en plaatst ze in de traditie van Atget. Evans, Rodsjenko en Friedlander. Zijn thema is de stad, niet een bepaalde, maar in het algemeen ‘de aard van de stadsbewoner, die zijn leven doorbrengt omgeven door beton, glas en ijzer’. Een thema dat vooral in de Amerikaanse fotografie de toon aangeeft. Savelevs stijl van fotograferen doet dan ook nog het meest denken aan de Amerikaanse fotografie van tien, vijftien jaar geleden: tamelijk kale, strenge composities van muren of uitzichten die worden onderbroken door straffe verticalen, diagonalen en horizontalen: een boom, een lantarenpaal of een hek. Vaak is er sprake van individuen die zich wat verloren in deze omgeving ophouden. Savelevs Russische afkomst verraadt
zich in de overenthousiaste toepassing van een hier inmiddels ouderwets aandoende ‘moderne’ stijl van fotograferen, en in de inferieure kwaliteit van zijn films, vaak met een gemene kleurzweem waardoor sneeuw vuilgroen wordt, schaduwen vuilblauw en water vuilgeel. Het toch al niet zeer aantrekkelijke Russische stedelijke landschap krijgt hierdoor een extra soepig aanzien dat weinig bijdraagt tot de subtiele meerduidigheid waar Savelev naar streeft. Ook op het gebied van de fotografie is er blijkbaar sprake van een culturele achterstand die zich nu eenmaal niet in drie jaar laat overwinnen.
MH
Auteursrechtelijk beschermd
