Niemandsland
Cees Nooteboom dacht dat hij het verhaal dat hij vertelt in De brief (De Arbeiderspers, 46 p., f 24,50, met illustraties van Willem van Malsen) nooit zou opschrijven omdat het te ongeloofwaardig was. Bovendien was het zo verbonden met het leven van mensen dicht in zijn buurt dat het hem te persoonlijk zou worden. Wat Nooteboom nu toch beschrijft is een geval van verbazingwekkend toeval: verblijvend in Suriname doet hij per ongeluk een deel van een brief aan Thomas Rap in een envelop die voor iemand anders bestemd is. Een paar weken later in Mexico blijkt iemand dat deel van de brief in zijn bezit te hebben. Rara hoe kan dat? Dat wordt door Nooteboom verteld, maar toch is dat niet het interessantste van De brief. Het geval met de brief is een curieus toeval waarover, eenmaal als een anekdote verteld, niet zo veel meer te zeggen valt: inderdaad ongelofelijk hoe de dingen kunnen lopen. Iets anders is veel boeiender. Het voltooien van zijn roman Rituelen in 1980 viel samen met een verandering in zijn persoonlijk leven; bovendien had hij juist het boek Nooit gebouwd Nederland gemaakt en ook daar was hij niet vrolijker van geworden. Ten slotte ‘zweefde’ hij op de vijftig af: ‘In het landschap waar elk leven tenslotte op lijkt is de omgeving van iemands vijftigste jaar dikwijls de provincie van de rouw, het domein van de dingen die men niet of juist wel gedaan heeft, het lege gebied van de gestorven vrienden of de verloren geliefden, niemandsland.’ Deze feiten samen maakten dat hij weg wilde, wilde nadenken en niets anders, ook niet reizen om er later over te schrijven, zoals voor hem normaal was. Het gevolg is dat Nooteboom op zijn reis meer scharrelt, rondhangt, naar de horizon kijkt dan anders, het leven aankijkt zonder bedoelingen en nadenkt over zichzelf. Dit doelloze reizen om leeg te worden is zo intrigerend omdat we nu
weten dat daarna alles anders werd: De brief is opgedragen aan degene die in die periode op zijn huis paste, aan wie de andere brief werd geschreven en met wie het tot iets moois uitgroeide. Bovendien werd Rituelen een groot succes en maakte van Nooteboom een van de meest gelezen en vertaalde schrijvers. De brief beschrijft iets van het laatste deel van de caesuur in Nootebooms schrijverschap.
CP
Auteursrechtelijk beschermd