Vrij Nederland. Boekenbijlage 1988

Waar blinde beesten schreeuwen in de duisternis
De machteloosheid van een desperado-journalist

Generation of swine Tales of Shame and Degradation in the '80s door Hunter S. Thompson Uitgever: Summit Books, 304 p., f 44,90 Importeur Van Ditmar

Ad van Iterson

‘Hij is slecht. Hij is een minne oplichter. Hij heeft iets walgelijks over zich. Hij heeft geen vrienden en niemand wil 's nachts op straat met hem worden gezien. Hij heeft een zeer-efficiënte geest - net als Albert Speer. Hij haalt trucs uit die elke kameel die wel eens door het oog van een naald is gekropen, tot een amateur degradeert. Hij zal waarschijnlijk de geschiedenis ingaan als de gemeenste yuppie die ooit heeft geleefd.’

Aan het woord is Hunter S. Thompson en degene die hij zo hard om de oren slaat, is George Bush, de huidige vice-president van de Verenigde Staten en presidentskandidaat voor de Republikeinen. Ik had deze bloemlezing met gemak tien keer zo lang kunnen maken. Want dat is wat Thompson in Generation of Swine doet: schelden en nog eens schelden. Niet alleen op Bush, overigens. Alle republikeinen krijgen ervan langs. Nixon was genetisch crimineel, Agnew was fout geboren, Ford was zó volstrekt corrupt dat hij miljoenen verdiende met Nixon het presidentiële pardon te verlenen, en Reagan begint de duidelijk Spaanse fysieke trekken aan te nemen van de Somoza-familie, de vroegere dictators van Nicaragua.

Deze laatste twee voorbeelden geven het misschien al aan: het is niet steeds helemaal duidelijk waar Thompson het over heeft. Had Nixon of de partij miljoenen te vergeven? Is die beschuldiging dan ooit eerder geuit? En wat is dat met Reagan? Je kan veel van de man beweren, maar dat hij er steeds Spaanser begint uit te zien, nee, dat kan ik met de beste wil van de wereld niet zien.

Generation of Swine is een verzameling nieuwscommentaren die Thompson de afgelopen twee jaar in de San Francisco Examiner heeft gepubliceerd en die voor een belangrijk deel betrekking hebben op de aanloop naar de aanstaande presidentsverkiezingen. Hij haalt heel wat overhoop, in die 1500-woorden-stukjes, toch is het leidmotief in elke zin herkenbaar. In deze wereld draait het maar om één ding: macht, dat wil zeggen, machtsmisbruik. Machtsmisbruik van de medische specialisten, van de presentators, van de televisiepredikanten, van de rechters, maar vooral dus machtsmisbruik van de politici.

Maar, alsof er zoiets als rechtvaardigheid bestaat, al deze machtswellustelingen komen onherroepelijk ten val. Iedereen gaat een keer ‘belly up’ - met de buik omhoog. Uiteindelijk wordt iedereen lid van The Loser's Club. Iedereen eindigt ‘la bas’, waar de beesten allemaal blind zijn en de gedoemden de hele nacht schreeuwen in de duisternis.

Dat van die beesten en gedoemden is een verwijzing naar het Boek Openbaring. Het is Thompsons favoriete citeerbron, op een afstand gevolgd door Mein Kampf en zijn eigen werken. Veel van de motto's boven zijn columns zijn afkomstig uit Johannes' meesterwerkje, maar ook in menig terloops bijzinnetje blijkt Thompsons liefde voor de Apocalyps. Gorbatsjov, bijvoorbeeld, wordt verduidelijkt als de man met het teken van het beest. Reagan is trouwens ook een bewonderaar van het Boek Openbaring, aldus Thompson. Maar er is een verschil: Thompson houdt ervan vanwege, zoals hij zelf zegt, de scherpe en gruwelijke kracht van de taal. Reagan echter gelóóft alles wat er staat. Hij citeert eruit met dezelfde hersenloze dweperij als waarmee Jimmy Carter Bob Dylan aanhaalde, meent Thompson, die het liefst in één klap een aantal vliegen tegelijk neermept.

Hunter S. Thompson blijft zijn image trouw, om het eens positief te zeggen. Ook in deze stukjes presenteert hij zich als een journalist van het type desperado - de eenling in strijd tegen de rest van de wereld. Met alle romantiek van dien. De professionele houding, bijvoorbeeld. De journalistiek, dat is de ‘business’ waar hij ‘in’ is. Herhaaldelijk sluit hij een alinea af met: ‘We are, after all, professionals’. Tegelijkertijd echter koestert hij, een wilde, maar in het romantische patroon passende haat jegens het vak. Het is een armoedig beroep en een verslaving erger dan heroïne. Nog eerder zal de zon ten oosten van Casablanca ondergaan dan dat een journalist op de omslag van People komt. Een groepsfoto van de tien beste journalisten van Amerika, op welke dag ook genomen, zou een gedenkteken worden voor de menselijke lelijkheid. Thompson zelf is al zijn halve leven bezig uit die modderpoel te komen, maar hij zit er nog steeds middenin.

De reden daarvoor kom je niet te weten. Iedereen wordt uitgekleed door Thompson, maar hijzelf blijft de grote onbekende. Hij vertelt wel allerlei bijzonderheden over zichzelf - dat hij Dunhill rookt, dat hij Chivas drinkt, dat hij een tas draagt van Spaans leer - want hij is enorm ijdel. Maar wat hem beweegt, waarover hij droomt, van wie hij houdt, waar hij vandaan komt... geen woord. Wat natuurlijk zijn goed recht is.

Modderpoel

Het wereldbeeld van de desperado-journalist is simpel en overzichtelijk. ‘Prepare te eat or be eaten’ is Thompsons lijfspreuk en hij houdt zich er goed aan. Als we hem mogen geloven, heeft hij zijn handjes behoorlijk los zitten. Wie hem dwarszit of onwelgevallig is, drukt hij een brandende sigaret in de nek, of slaat hij met een opgerolde natte badhanddoek tegen het hoofd.

Ondanks zijn niet aflatend gevecht met de voosheid van de wereld, koestert hij geen enkele illusie dat hij er iets aan kan veranderen. ‘These things happen,’ schrijft hij herhaaldelijk. De ratten sterven nooit - ze weten altijd weer een ander schip te vinden om op te springen. Het was altijd al zo en het zal altijd wel zo blijven. Alleen, nu is het wel héél erg, in ‘the Cruel and Loveless '80s, the Generation of Swine’.

Het is een tijd waarin werkelijk niemand deugt. Niet alleen de machthebbers zijn zwijnen, maar ook degenen die een alternatieve leefstijl aanhangen - de tegencultuur, waaruit Thompson zelf ook voortkomt. Hard-rockers noemt hij gedoemd tuig en de hippies waren, achteraf gezien, een nationale nachtmerrie. Niemand deugt. Thompson gunt niemand authentieke gevoelens of een oprecht motief. Ook zichzelf niet. In het voorwoord schrijft hij: ‘(...) maybe this is all pure gibberish - a product of the demented imagination of a lazy dranken hillbilly with a heart full of hate (...)’. Dat neemt natuurlijk weer voor hem in.

Deze luie, dronken plattelander met zijn hart vol haat lijkt zich helemaal te hebben vastgebeten in de politiek. Wat hem daarin obsedeert zijn niet principes en idealen, dat is allemaal ideologisch gelul, maar personen - hun daden en, minstens zo belangrijk, hun uiterlijk.

Bisschop Tutu zal wel oké zijn, maar zijn grote probleem is zijn accent. Gary Hart echter had het ver kunnen schoppen in de politiek, want hij heeft een goed gebit en rijdt in een gloednieuwe rode Firebird.

Gary Hart Is trouwens één van de weinigen voor wie hij enige sympathie en bewondering kan opbrengen. Dat geldt ook voor Joe Biden, een andere presidentskandidaat die om een onbenulligheid ten val is gebracht. Tot de weinige underdoggroeperingen die op Thompsons steun mogen rekenen, behoren de bezoekers van sexcabines. Hen neemt hij in bescherming tegen het Meese Report van het departement van justitie, waarin wordt aanbevolen dat alle deuren uit de filmcabines worden gesloopt, zodat iedereen, of althans de andere klanten, kan zien wat zich daar afspeelt. Dit zou ontmoedigend werken op de seksuele activiteiten die in die hokjes plegen te worden ontplooid.

Hunter S. Thompson
ANNIE LIEBOVITZ

Deuren slopen om de seks te verhinderen? Hoe wou je dat verkopen? vraagt Thompson. Hij begrijpt het niet. Wat doen die mensen nu verkeerd? Ze worden ten onrechte geassocieerd met gewelddadige seks en kinderpornografie. Recht-op-en-neer, dat is wat deze mensen voor hun losse guldens willen: ‘raw sex at a high speed’. En dat kan alleen met korte filmpjes, zonder kop of staart. Voor SM en pederastie hebben ze geen belangstelling. Dat duurt allemaal te lang. Dat is te omslachtig. Perversies vereisen ook een diepere toewijding en een zekere mate van gekte. Dat staat allemaal ver af van deze eenvoudige toeristen en vertegenwoordigers. En Thompson eindigt met de schitterende zinsnede: ‘all they want to see is a standard-brand middle-class orgy’.

Uit dit stuk en ook uit dat over kolonel Kadaffi, ‘the weird shepherd-king of Libya’, blijkt dat hij prachtig kan schrijven. Van zijn stijl moet hij het ook hebben. Want veel nieuws heeft hij niet te melden: hij vat slechts samen wat er de afgelopen week is voorgevallen. En de visie die hij op die gebeurtenissen heeft, dat moge inmiddels duidelijk zijn, valt ook niet op door oorspronkelijkheid. Blijft over: zijn hilarische en bloemrijke scheldpartijen. Maar wat je vaker ziet bij bloemrijke schelders is dat hun arsenaal welbeschouwd vrij beperkt is. ‘Gibberish’ (gebrabbel) zijn we al tegengekomen. Thompson noemt het minstens twaalf keer in dit boek en dan tel ik ‘Nazi gibberish’ niet eens mee. Verder stuitje om de haverklap op: ‘dingbat’ (kluns), ‘thug’ (beroepsmisdadiger) en ‘berserk’ (woesteling). Ze illustreren eens te meer 's mans machteloosheid.

■