Sukkels in de tenniswereld
Het wonderkind door Kirill Gradov Vertaling Anne Stoffel Uitgever: Bert Bakker, 158 p., f 24,90
Eric Gobbers
Men moet er geen doekjes om winden, deze verhalenbundel draait rond tennis. De personages zijn spelers, trainers, ouders van tennisers, enzovoort. De auteur, Kirill Gradov, is een Rus die in Nederland woont, de nationale kampioenen coacht en zelf een internationale tenniscarrière gehad heeft. De verhalen hebben echter meer te bieden dan wat navelstarende en modieuze bespiegelingen over een sport, men vergeve mij de onbeschaamdheid, waarvan de saaiheid evenredig is met haar symbolische meerwaarde.
Hemingway heeft in Men Without Women een paar sportverhalen geschreven (onder andere het schitterende ‘Fifty Grand’), waarin een standaard werd gesteld die niet genegeerd kan worden en waarvan het voornaamste kenmerk is dat de karakters van de personages en hun sportbeoefening volledig met elkaar vervlochten zijn. Alle verhoudingen in acht genomen, doet Kirill Gradov iets gelijksoortigs.
In het epigram dat aan het verhaal ‘Heet’ voorafgaat, schrijft hij: ‘Tennis! Verbergt dat woord niet meer dan het verklaart?’ en zijn verhalen kan men beschouwen als een zoektocht naar hetgeen achter dat woord verscholen zit. Gradov maakt in zijn verhalen gebruik van twee technieken: enerzijds hanteert hij een Carmiggelt-achtige observatiestijl die er vooral uit bestaat een of meerdere figuren te laten praten om zo hun hoop en frustraties naar boven te laten komen. En anderzijds staan er in de bundel meer complexe en langere teksten waarin geprobeerd wordt iemands emotionele structuur bloot te leggen aan de hand van samengebalde en toch geen te summiere indruk gevende kernmomenten van een levensgeschiedenis (ik denk hier in de eerste plaats aan het hoogtepunt uit de bundel, het verhaal ‘Fin’.)
Opvallend is Gradovs begrip voor zijn personages, hoe pompeus of doorzichtig ze ook mogen zijn. Zijn typeringen worden nooit venijnig. Als de vader van het wonderkind uit het titelverhaal de verteller, die als in Nederland werkzame Russische tennistrainer wel iets van Gradov zelf zal hebben, zodanig irriteert dat deze hem op een nogal wrede manier in de maling begint te nemen, houdt hij daar toch onmiddellijk mee op wanneer de vader zich opnieuw laat kennen als een meelijwekkende figuur. In Gradovs wereld is iedereen een sukkel op zijn manier; op een bepaald moment laat iemand zijn zwakke kant zien en tegelijk bewijst hij daarmee dat hij menselijk is.
De verhalen uit Het Wonderkind zijn nooit echt pijnlijk omdat de illusies van de personages steeds weer in evenwicht worden gebracht door hun menselijk tekort. De wereld volgens Gradov is ontroerend begrijpelijk. Het maakt hem tot een volwaardige telg van de Carmiggelt-familie.
■
Auteursrechtelijk beschermd