Vrij Nederland. Boekenbijlage 1988

[p. 2]

[20 augustus 1988 - Nummer 33]

Ter zake

Diny Schouten

Acte van verlating, gaat het nieuwe boek van Lévi Weemoedt heten. De bundel verhalen zal gaan over het verlaten worden als kind door de moeder, en het verlaten worden als man door een hartstochtelijk beminde geliefde, belooft de najaarsprospectus van uitgever Thomas Rap B.V. De titel lijkt omineus in het licht van Weemoedts keuze van de uitgever, voor wie hij uitgeverij Contact passeerde. Dat het een afscheid voor altijd is, wil de auteur niet beweren: ‘Mijn vorige boeken blijven bij Contact, maar hoe het verder zal gaan weet ik nog niet.’ Weemoedt, die in Vlaardingen gevestigd is als Ies van Wijk, schetst zijn keuze voor Rap, bij wie hij debuteerde, als een terugkeer naar het vaderhuis: ‘Thomas Rap is mijn geestelijke vader, als ik dat zo zeggen mag.’ Een, toegegeven, kinderlijke behoefte aan geestelijke steun speelde ook mee: ‘Schrijven is een moeilijk vak, en ik weet dat uitgeven óók een moeilijk vak is, maar ik verwacht van een uitgever toch dat ik in hem een klankbord vind. Daarin ben ik nogal eens teleurgesteld. Ik zit hier in m'n eentje altijd erg te tobben en te klunzen, maar hulp van uitgevers krijg je niet. Tegenwoordig kun je ze niet eens bereiken om ze wat te vragen, want meestal zitten ze in New York, om best-sellers aan te kopen.’ Hulp voordat een boek af is, is misschien wat te veel gevraagd, modificeert Weemoedt zijn veeleisendheid: ‘Zij kunnen natuurlijk zeggen dat ík dan maar niet voor schrijver had moeten doorleren.’

Wat de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek niet lukte, lukte De Bijenkorf. Die contracteerde Harry Mulisch voor het schrijven van de exclusieve boekenweekuitgave van volgend jaar. Daarmee treedt Mulisch in de voetsporen van W.F. Hermans, Adriaan van Dis, Hu go Brandt Corstius en Yvonne Keuls, die de vorige malen tekenden voor de boekenweekboekjes - voor het woord ‘boekenweekgeschenk’ geldt een fel bewaakt alleenrecht van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek. De exclusieve Bijenkorfuitgaafjes zijn daarom bijna gratis voor niks: f 3,50. Dat Mulisch werd gevraagd voor dit jaar, betekent een milde concurrentie met de ‘officiële’ boekenweekgeschenkschrijver, Hugo Claus, wiens novelle in een oplage van 350.000 gedrukt wordt. De Bijenkorf houdt de oplage waarschijnlijk op zo'n 25.000. Het Boekblad maakt melding van het stoel-omvallend bedrag van f 100.000,-, dat Bijenkorfs hoofd inkoop boeken Peter Brinkers zou hebben - moeten - betalen om Mulisch in zijn ‘fonds’ binnen te halen. Dat zou tweemaal meer zijn dan de royalties die de CPNB gewend is te betalen. Brinkers heeft de hoogte van het bedrag verontwaardigd ontkend: ‘De CPNB heeft tweeduizend verkooppunten, ik maar zes. Met zo'n oplaag en zo'n prijs kun je wel uitrekenen dat zo'n bedrag niet op te brengen is.’ Andere, zo niet edeler, motieven dreven hem: ‘Dat ik Dolf Cohen en Keuls bracht, betekent dat ik dingen doe die voor de CPNB te tricky zijn voor een algemene doelgroep. Wat Mulisch betreft, vind ik het wel aardig om de CPNB te prikken door een auteur te hebben die, net als Hermans, niet geinteresseerd is geweest in de promotionele waarde waarvoor auteurs geacht worden een boekenweekgeschenk te schrijven. Het was ook niet een kwestie van: we bellen Mulisch op en dat is het dan.’

KRO en NCRV gaan, wat hun literaire programma's betreft, een fusie aan in de vorm van een gezamenlijk literair magazine. Daarin publiceren de redacties van Spektakel (KRO) en Literama (NCRV) hun programmateksten ‘in essay vorm’, zoals het persbericht het deftig noemt. Het nieuwe blad gaat Nadruk heten, en zal zesmaal per jaar verschijnen, voor een abonnementsprijs van f 55,-. De redactie wordt gevormd door Camiel Hamans, Leonore van Prooijen en Karin Evers. De uitgever, Boekencentrum in Den Haag, meldt met enige trots dat het blad veel meer ‘achtergrondinformatie’ zal bieden dan het nu verdwenen blad Literama, ‘dat alleen een weerslag van de uitzendingen gaf’, maar het hoofd van de afdeling uitgaven van de NCRV moet die optimistische veronderstelling tegenspreken: ‘De mediawet eist dat je dicht bij de teksten van de uitzendingen blijft.’ Wel zal Nadruk ook inspelen op het literaire televisie gebeuren, ‘maar dat is niet zoveel, zoals u weet. Eigenlijk heeft alleen de VPRO literaire televisieprogramma's.’ De achtergrond van het verdwijnen van het blad Literama is een financiële: voor de NCRV werd de uitgave, wegens fors abonneeverlies, te kostbaar.

Met een voorleesavond op 3 september in Kasteel Neerijnen in Neerijnen zullen schrijvers hun steentje bijdragen aan het protest tegen de dijkverzwaringen die het Waallandschap veel minder indrukwekkend gaan maken dan het in hun hoofd zit - en in hun werk beschreven is. Willem van Toorn, geboren Betuwnaar, heeft het gezelschap nog niet helemaal compleet, maar er zijn toezeggingen binnen van de eveneens met het rivierenlandschap verbonden schrijvers en dichters Ed Leeflang, Hans Faverey, Martin Reints, Gerard Brands en Rudie van Meurs. De initiatieven tot een grote expositie van beeldend werk, die gehouden wordt als ‘een laatste gebaar’ van protest tegen de landschapsaantasting, zijn genomen door beeldend kunstenaar Willem den Ouden. Het literaire aspect is slechts een extra: ‘Nee, geen Literatoren Tegen Dijkverzwaring,’ corrigeert Van Toorn, ‘dat klinkt zo uit de jaren zestig.’

A.F.Th. van der Heijden stelt het geduld van de fans van zijn Tandeloze tijd nog steeds op de proef. Bij uitgeverij Querido komt dit najaar wél een roman, maar Het leven uit een dag (tweehonderd pagina's dik) valt buiten de trilogie. Het vorig jaar aangekondigde maar niet verschenen boek De advocaat van de hanen hoopt Ary Langbroek van Querido óók nog dit jaar uit te geven. Schattingen over de verschijningsdatum van het volgende deel van De tandeloze tijd durft Langbroek niette doen, wel dat deel drie mogelijk gesplitst wordt in een ‘Deel 3a’ en ‘Deel 3b’. ‘Het is altijd afwachten aan welk van zijn zeven bureaus Van der Heijden gaat zitten werken, maar het gaat hem héél goed,’ verzekert Langbroek, die de verhoogde produktiviteit ook toeschrijft aan Van der Heijdens recente, trotse vaderschap van een zoon. Bij het Tilburgse literaire tijdschrift Sic is al wel een gedeelte van het vervolg op De tandeloze tijd binnen. Dat vindt als voorpublikatie misschien een plaats in het speciale katholiekennummer, uit te komen in november. Bij de redactie van Sic is iets over de afloop bekend: ‘Thjum gaat dood.’

Volgens An Dekker, directeur-eigenaar van Uitgeverij An Dekker, is er geen reden voor bezorgdheid omtrent de financiële gezondheid van haar bedrijf, noch over de plannen tot inkrimping. Het bewijs daarvoor is een najaarsaanbieding van veertien titels. Wel zijn er besprekingen gaande met de Vlaamse uitgeverij Kritak, ‘met wie ik volgend jaar een paar coprodukties. samen ga doen, onder andere van de Egyptische schrijfster Nal-Sa'adawi en de Chileens-Nederlandse auteur Ariel Dorfman. Dat ik naar meer coprodukties streef, betekent dat ik het wel iets rustiger wil hebben. Ik heb een paar zware jaren achter de rug en tenslotte word ik ook een dagje ouder.’ De redactie van Surplus, het door uitgeverij An Dekker gefinancierde ‘Women's Book Review’, hoeft zich géén zorgen te maken over haar voortbestaan, al is er gevraagd of het niet goedkoper kan: ‘Ik heb voorgesteld dat de redactie de administratie voortaan op zich neemt, want daar heb ik eigenlijk de mankracht niet voor.’