Brieven
De man zonder manieren
Thomas Graftdijk maakt het in zijn ‘recensie’ van de Nederlandse uitgave van Robert Musils Der Mann ohne Eigenschaften (VN-Boekenbijlage van 9 juli 1988) wel bijzonder bont. ‘Machteloos koeterwaals’ van de vertaal ster, ‘broddelwerk’ van de beide eindredacteuren en ‘naïveteit’ van de uitgever.
Dat laatste kan men de bespreker in elk geval niet aanwrijven. Met grote beslistheid en veel vertoon, en met een suggestie van onweerlegbare waarheid, wijst hij ‘de’ feilen van deze vertaling aan.
Nog afgezien van de vraag of een dergelijke tot in details gerubriceerde analyse voor niet-vertalers zo interessant is, moet worden gezegd dat de meeste van de door Graftdijk gesignaleerde bezwaren nogal subjectief zijn. Waarom is ‘daar hield zij boven alles van’ niet goed (voor ‘das liebte sie überaus’) en ‘daar was zij een groot liefhebster van’ beter? Is ‘zindelijk denken’ (voor ‘korrektes Denken’) zoveel beter dan ‘correct denken’. Van ‘das er... vor seinen eigenen Platz in sich weggedrängt wird’ maakte vertaalster Ingeborg Lesener ‘dat hij... van zijn eigen plaats in zichzelf wordt weggedrukt’. Niet goed, also sprach Graftdijk, en maakt ervan ‘dat hij... van zijn eigen plaats binnen zichzelf wordt weggedrongen’.
Thomas Graftdijk, zelf toch genoegzaam bekend met recensies van eigen vertaalwerk, moet weten dat dit soort verschillen in benadering bij elke literaire vertaling spelen. Natuurlijk zouden vakmatige interpretaties steeds weer kunnen leiden tot verbeteringen in een complexe vertaling als de onderhavige, maar het valselijk objectieve gericht waaraan deze vertaling hier wordt blootgesteld is niet alleen onverdiend, maar ook zonder meer ongemanierd.
Laurens van Krevelen
Uitgeverij Meulenhoff
Auteursrechtelijk beschermd
