Dubbelzien
Het verrassende aan schilderende of tekenende schrijvers is dat het volslagen onvoorspelbaar is hoe die schilderijen of tekeningen eruit zullen zien als je alleen het literaire werk kent. Soms kun je er vermoeden van hebben, zoals bij William Makepeace Thackeray, de schrijver van Vanity Fair: dat hij ironische negentiende-eeuwse illustraties zal maken die het beschrevene nog eens laten zien. Er zijn ook kunstenaars die je alleen maar kent als dubbeltalent, zoals William Blake, omdat je ze nooit afzonderlijk ziet. Bij Strindberg is het opmerkelijk dat hij tegen het abstracte aanleunende landschappen schilderde die zijn getourmenteerde geest precies uitdrukken. In het prachtige boek Doubly Gifted: The Author as Visual Artist, samengesteld door Kathleen G. Hjerter met een voorwoord van John Updike (Harry N. Abrams, Aerdenhout, f 65,60) wordt een overzicht gegeven van de dubbeltalenten. Het is natuurlijk zo onvolledig als wat, maar de verzameling is niettemin groot genoeg: de sepiaschetsen van Goethe, de etsen van Gunter Grass, de kleurige aquarellen van Hermann Hesse, de typisch Spaanse kleurpotloodtekeningen van Garcia Lorca, Oscar Wildes waterverfschetsen, Evelyn Waughs jeugdtekeningen en illustraties in Broom, een studentenblad in Oxford, William Faulkners geestige en vaardige tekeningen voor The Scream, een humoristisch tijdschrift waarvan hij redacteur was. En verder: James Agee, Apollinaire, Baudelaire, Chesterton, Winston Churchill, John dos Passos, e.e. cummings, Rudyard Kipling, Lermontov, Ibsen, Henry Miller, Lear, Thurber, Updike, Stevenson, George Sand. Natuurlijk zijn de schilderijen of tekeningen zelden indrukwekkender dan het geschreven werk, maar soms is het op zijn minst gelijkwaardig, zoals bij Djuna Barnes. Anderen zijn inmiddels bekender vanwege hun schilderijen, zoals Wyndham Lewis, wiens schrijversportretten vaak voor omslagen worden gebruikt. In de
negentiende eeuw was het kunnen tekenen veel vanzelfsprekender dan nu: Charlotte Brönte of Edgar Allan Poe kunnen heel aardig tekenen, met een academische hand weliswaar, maar het is alsof het tot hun opvoeding behoorde. Ook dat leerden ze, omdat je het moest kunnen.
JS
Tekening van William Faulkner
Tekening van Djuna Barnes
Auteursrechtelijk beschermd