Vrij Nederland. Boekenbijlage 1988

[p. 12]

Brits links
Vervolg van pagina 9

televisieserie. Zijn vader was de politicoloog George Catlin (die ik ken van een aardig boek over Thomas Hobbes), een man met ver reikende politieke ambities, die volgens zijn zoon de indruk wekte ‘a frightful snob’ te zijn en dat blijkens het boek ook was. Hij leek op de acteur Leslie Howard, en die gelijkenis cultiveerde hij. Zijn snobisme was enerzijds op sommige beslissende momenten kleiner dan dat van anderen. Bij een bezoek aan Oriel College werd het tafelkleed waarop Catlin zijn glas wijn had staan tijdens het diner weggehaald. Dat glas verdween dus ook. De Pro vost: ‘First time I ever came across a man who did not finish his wine.’ Catlin werd weer geen Fellow in Oxford.

Typemachine als rivaal

Het uitgesproken pacifisme van zijn echtgenote - erfenis van haar ervaringen uit de Eerste Wereldoorlog - deed in de late jaren dertig zijn politieke vooruitzichten in Labour geen goed. Herbert Morrison, de Londense partijleider, noemde hem een ‘Dorchester socialist’, naar het dure hotel waar Catlin graag verkeerde. De kleine Shirley daarentegen wist al op veertienjarige leeftijd, bij een huisbezoek van Morrison, diens aandacht als politica in de dop te trekken; na de oorlog ging ze het huis in en uit door het souterrain, en deed alsof de huishoudster en haar man haar ouders waren. Volgens de schrijver onder invloed van de democratische ideeën die de kinderen hadden opgedaan tijdens hun evacuatie in Amerika, waar ze voorzichtigheidshalve in de oorlog heen waren gestuurd. Hun moeder publiceerde in de oorlog een boek, Humiliation with Honour, in de vorm van brieven aan haar zoon. ‘Ik heb het boek niet gelezen,’ schrijft hij even laconiek als waar hij zich herinnert in zijn jeugd de type machine van zijn moeder als zijn voornaamste rivaal te hebben leren kennen.

John Catlin werd geen accountant of priester, zoals zijn vader had gewild. In het eerste geval zat je nooit zonder geld, in het tweede ge val had hij voor z'n veertigste bisschop kunnen zijn. Hij werd schilder, en stierf kort na dit boek voltooid te hebben. Zijn vader werd noch lid van het Lagerhuis, noch minister en ook geen Fellow of All Souls. Een beperktere ambitie ontsnapte hem eveneens: hij werd ook geen Peer of the Realm, maar eindigde als Sir George Catlin. Shirley Williams (‘like most English people, Shirley is basically a philistine’) wordt geen minister-president van Groot-Brittannië.

Het is moeilijk deze herinneringen anders te lezen dan als een vileine afrekening in de beste Britse traditie: geen spier wordt vertrokken, geen onvertogen woord valt, geen emotie wordt getoond. Ze geven bovenal een beeld van een familie en een milieu waarin de dienst aan de publieke zaak een kille barrière vormt voor menselijke relaties.

■