Vrij Nederland. Boekenbijlage 1988

Scènes uit een leven

Hoewel de markt voor foto's - en daarmee de fotografie - de laatste jaren steeds meer is opgeschoven in de richting van enerzijds de glamour en anderzijds de kunst, verschijnen er met een zekere regelmaat nog boeken die zich aan die trend weten te onttrekken: fotoboeken, gemaakt volgens het oude recept van de human interest-reportage. Vaak is het onderwerp van zulke boeken gericht op een hoek in de maatschappij die normaal niet zo snel aan bod komt, en waar veel mensen het bestaan nauwelijks van kennen. Nu succes en carrière, ook in de fotografie, steeds meer terrein hebben gewonnen, hebben zulke boeken meer dan ooit de functie van een tegenwicht. Henny, 10 jaar uit haar leven (uitgeverij SUA, f 20,-) is er een mooi voorbeeld van. Het is een bundel van drie reportages, gemaakt door Michel Szulz Kryzanowski en Angeline van de Berg in 1977, 1983 en 1987. Het eerste deel toont scènes uit het leven van Henny als zestienjarig fabrieksmeisje. Henny, werkend in de koekjesfabriek, in het vormingscentrum, thuis rond de eettafel en in het weekend dansend met Petro, haar vriend. In het tweede deel zijn Henny en Petro een paar jaar getrouwd en hebben ze een zoontje van drie. Er komt nog een kind. Petro is invalide en ze leven van een WAO-inkomen. In het derde deel zijn de problemen nog ernstiger gerezen. Petro's ziekte is verergerd en hun jongste zoontje Patrick heeft een ernstige nierziekte. Elk hoofdstuk wordt ingeleid door een portret van het groeiende gezelschap rond Henny, en een inleidend tekstje. Het boek is rustig vormgegeven, links een tekst, samengesteld uit uitspraken van de betrokkenen, rechts een foto; soms twee foto's naast elkaar. De foto's zijn eerder gemaakt om de informatie dan om het mooi, maar ze zijn ontsnapt aan de treurnis en het averechts werkende voyeurisme dat bij zo'n reportage om de hoek kan loeren. Ondanks de vele problemen zijn het over het algemeen tamelijk opgewekte foto's, waarvan de toon wordt gezet door de prachtige foto op het omslag, van het vrolijk lachende hoofd van Henny. De tekstjes zijn explicieter over wat er onder die drukte aan de hand is: geldproblemen, eindeloos gezeur met instanties. Met het kleine formaat van het boekje, de discrete vormgeving en de evenwichtige, onnadrukkelijke rechtstreeksheid heeft het een speciale kwaliteit die het onderscheidt van de snelle televisiereportage, waar zulke onderwerpen vaker in aan bod komen. Jammer genoeg is het bereik van fotoboeken ook onvergelijkbaar veel kleiner dan dat van de televisie.

MH