Vrij Nederland. Boekenbijlage 1988

Miss Spek vertelt
De ‘klik’ van Elizabeth Taylor

Elizabeth Vertelt Over aankomen en afvallen, zelfvertrouwen en eigenwaarde door Elizabeth Taylor Uitgever: De Boekerij, 230 p., f 25,-

Diny Schouten

De tekst is natuurlijk slechts bijzaak in een boek als Elizabeth vertelt. De plaatjes, dáár gaat het om, precies als in advertenties voor dieetkoekjes: plaatje één toont een ongelukkig kijkende olifant in een tentjurk. Op plaatje twee is ze omgetoverd tot een stralend lachende den in kokerrok. Evenzo is de meest recente foto in Elizabeth vertelt bedoeld als het verbluffende bewijs van het succes van haar vermageringskuur.

Vijfenvijftig is ze erop, in jaren en in kilo's. Het onderschrift luidt: ‘Een van de hoogtepunten in mijn leven. Na alle ingrijpende veranderingen en het horen van de “klik” is mijn leven compleet veranderd. Een zeer speciale gebeurtenis: de introductie van mijn eigen parfum. Elizabeth Taylor's Passion, 14 januari 1987 in New York.’ Het boek doet geheel met haar triomf meevoelen - wie zou willen afdoen aan de prestatie om vijftig kilo kwijt te raken? Het vermag enige scepsis over de winst ervan niet wegnemen. Wat we zien is een anorexeus poppetje, maatje 36, dat erg aan Nancy Reagan doet denken. Op andere foto's doen het gladgestreken gezichtje en de pront opgeblazen borstjes vermoeden dat in de Betty Ford-kliniek dingen zijn gepasseerd waarover Elizabeth ons méér had kunnen vertellen, maar dat belooft leuke stof voor een toekomstige biografe.

Elizabeth Taylor bij de presentatie van haar parfum, januari 1987

In Elizabeth vertelt heet de transformatie geheel tot stand gebracht te zijn door pure geestkracht. Het gaat om de ‘klik’, die staat voor ‘dat belletje dat in je hoofd afgaat en zegt: genoeg, tijd om te stoppen’, ofwel de schakelaar ‘die in mijn hoofd wordt omgedraaid en me vertelt dat het tijd wordt om iets aan mezelf te doen’. Nu ja, onvermijdelijk is in een bekeringsgeval als dit de toon er een is van de zondaar die vergiffenis kreeg en het ‘licht’ zag. Een gebrek aan zelfrespect, daar kwam het door, weet Elizabeth nu heel precies. Ze geeft voor de beschadiging ervan een béétje de schuld aan echtgenoot nummer zes, senator John Warner, naast wie ze, toen hij zijn verkiezingscampagne eenmaal gewonnen had, verviel in de rol van de functieloze ‘Washington-echtgenote’. Filmrollen kreeg ze niet meer: ‘Er is een oud gezegde in Hollywood dat luidt: “Je bent zo goed als je laatste film.” Het doet er niet toe of je jarenlang een kassucces bent geweest. Je muren kunnen volhangen met prijzen en onderscheidingen; de Oscars kunnen op een rij bij je op de plank staan, maar als je laatste film een mislukking was, ben je op z'n Hollywoods gezegd “dood vlees”.’

Behalve party's aflopen en televisiekijken restte mevrouw Warner slechts het genoegen van lekker eten: het ‘dode vlees’ verzamelde vet. Ze overschreed, door vraatzucht-uit-ongelukkigheid, een grens, die van de wanstaltige dikte die een mensenlijf naar boterzuur doet ruiken. ‘Maar wat in werkelijkheid verhongerde, was mijn zelfrespect, en al het voedsel ter wereld kon dat niet verhelpen.’ Over de foto's uit die periode die daarvan in Elizabeth vertelt staan, vertelt Elizabeth een leuk verhaal: een ervan had Debbie Reynolds, eerdere ex van Taylors ex Mike Fisher, op haar koelkast geplakt: ‘Ze zei dat het een waarschuwing was wat er kon gebeuren als ze de koelkast opendeed.’ Liz volgde Reynolds voorbeeld, en het hielp: ‘Telkens als ik in de keuken kwam, herinnerde mijn vette lijf me eraan wat er zou gebeuren als ik mijn dieet niet volhield. Die aanblik was een voortreffelijk middel tegen elke zijsprong. Als je denkt dat een foto van mij als Miss Spek je zal inspireren, ga je gang.’ Een andere tip om de koelkast te beveiligen is het apparaatje dat een vriendin liet installeren: ‘Telkens als ze de deur opendeed riep een stem: “Ben je daar weer, dikzak?”’

Elizabeth vertelt is opgedragen ‘aan jou. Je weet wie je bent’. ‘Miss Spek’ lijkt werkelijk hart te hebben voor haar lotgenoten, al is vanuit een ander gezichtspunt bekeken de boodschap meedogenloos. Die ‘jij’, om wie Liz zich zo bezorgd maakt, moet leren ‘dat een excuus geen excuus is’. Leuk lijkt het me niet, voor de mollige die zich aangesproken voelt, om te horen dat je elk pond te veel aan jezelf te wijten hebt, en dat je jezelf niet voldoende ‘respecteert’. Haar lot is om vanaf nu, totdat haar eeuwigheid begint, elke calorie te noteren die zij tot zich neemt. Ook hier een ‘vriendentip’: een cassetterecorder waarop je jezelf kunt toespreken, zij het dat dat in het openbaar niet al te opvallend moet gebeuren: ‘Het staat wel een beetje mal als je iemand in de lucht hoort prevelen: “Vruchtencoupe... partjes verse sinaasappel en grapefruit, meloenbolletjes... magere kalfskotelet... sperziebonen...”.’ Benodigd zijn verder een zakcalculator, dan wel ‘een computertje’. Alweer een andere vriendin van Liz heeft daar goede ervaringen mee: ‘Haar tienjarig neefje heeft haar geleerd ermee om te gaan en ze zweert dat ze tien pond is afgevallen alleen al door haar worstelpartijen met de software.’

Elizabeth spreekt ‘jou, je weet wel wie je bent’ uitermate bemoedigend toe. Na deel I (‘Hoe het gebeurde: een persoonlijke zienswijze’) volgt deel II (‘Klaar voor de start?’) met Elizabeths favoriete tips: ‘Zie er op je best uit terwijl je afvalt’; ‘Sta rechtop’, ‘Dien het eten aantrekkelijk op’; ‘Dieetvoedsel kan heerlijk smaken’; en ‘Leren eten met niet-lijners’. Van de recepten uit deel III valt op dat er zo veel dips en dressings bij zijn; Liz' dieet voorziet in een troostrijk middagtussendoortje van rauwe groenten (‘zoveel als je wilt’) met twee eetlepels van ‘Liz' bijzondere mayonaise’ (nodig: een heel ei, een eierdooier, saffloer- of maïsolie, dieetzout, zoetstof en magere melk). Arme ‘jij’, die wel over enige geestkracht moet beschikken om vier weken lang, elke dag rauwe wortel en paprika, met of zonder dipsaus, tot je te nemen. Het lijkt me de kortste weg naar het totale verlies aan zelfvertrouwen en zelfrespect. De weg naarde menselijke waardigheid die een vrouw ‘van een zekere leeftijd’ met trots haar rijpe rondingen doet dragen, ligt de andere kant op, zou ik denken. ‘De camera liegt niet,’ schrijft Liz bij een van de foto's uit haar dikke periode, bedoelend dat ze er toen verschrikkelijk uitzag. Ze vergist zich: de waarheid is dat een prachtige vrouw als zij er schitterend uit kon zien, zélfs moddervet. Haar nieuwe verschijning als zichtbaar-gerenoveerde Barbiepop mist de aantrekkelijkheid des vlezes geheel. Ook daarin liegt de camera niet.

■