Veroordeeld tot overleven
Ambitieuze roman van Leo Serrano, Chileens schrijver in Nederlandse ballingschap
Een onmogelijke herinnering door Leo Serrano Vertaling Eric M. Fonville Nawoord Hub. Hermans Uitgever: Ambo/Novib/NCOS, 253 p., f 35,-
Maarten Steenmeijer
Er ligt een heel klein stukje Latijns-Amerika in Nederland. Dat is te danken aan de duizenden mensen uit dat immense continent die de afgelopen vijftien jaar om even evidente als treurige redenen naar Nederland zijn gekomen. Ze hebben onze steden onder meer verrijkt met kleurrijke muurschilderingen en prachtige muziek.
Minder in het oog springt de door deze ballingen geschreven literatuur. De verklaring is makkelijk gevonden: de meeste vertalingen verschijnen bij marginale uitgeverijen. Slechts een enkel werk krijgt de kans om via de reguliere boekhandel een breder publiek te vinden. Bijvoorbeeld Een onmogelijke herinnering, de eerste, lijvige roman van de Chileen Leo Serrano (1952). Het boek maakt deel uit van de Derde Spreker Serie.
De titel verwijst naar het schrijnende gevoel niet in de strijd (in dit geval: de strijd tegen de dictatuur van Pinochet) te zijn gestorven, maar veroordeeld te zijn tot overleven. Voor velen betekent dat: proberen om in een vreemd land een nieuw leven op te bouwen. Een leven waarin het vaderland een grote rol blijft spelen.
Dat geit wel heel sterk voor Rafael, de hoofdpersoon van Een onmogelijke herinnering. Chili is meer dan een herinnering: het vormt nog steeds de essentie van Rafaels bestaan, dat zich hierdoor het grootste deel van de dag ver van de werkelijkheid afspeelt. Nederland, de huidige verblijfplaats, is dan ook hooguit aanleiding voor enkele knorrige, weinig verrassende terzijdes: het slechte weer, de subsidiecultuur, het onbeholpen engagement (solidariteitscomités en dergelijke), de stiptheid, de lompe manier waarop we ons kleden en bewegen. En ook: de ontrouw van de Nederlandse vrouwen. Uit deze roman krijg je de indruk dat zij nog maar één ding willen zodra ze oog in oog staan met een Latijnsamerikaan, niet zelden tot diens ongenoegen. Ken ik mijn landgenotes slecht of is de wens hier de vader van de gedachte?
Toch is er één lichtpuntje in het donkere bestaan van Rafael: de kroeg, waarin menige herinnering naar boven wordt gehaald, heeft een warme plaats in het hart van de balling weten te veroveren.
De flashbacks vormen dus de kern van de roman. Ze spelen zich af in een periode van de Chileense geschiedenis die al vele romans heeft opgeleverd: de verkiezingsoverwinning van Allende in 1970, de coup van Pinochet in september 1973 en de eerste jaren van dictatuur. Zoals in de meeste van deze romans staat in Een onmogelijke herinnering niet de geschiedenis, maar de individuele beleving ervan centraal. Het gaat niet om de politiek zelf, maar om de manier waarop zij in het alledaagse leven de essentiële menselijke verhoudingen kan bepalen: familie, vriendschap, liefde.
Auteursrechtelijk beschermd